გუდრდსში ერთი კალუსტროფობიული ავტორი გავიცანი ჯ.ს. ჯენსენი, რომელმაც “ავრორას აღზევების” (“aurora rising”) ტრილოგიის მეორე წიგნი “თავბრუსხვევა” (“vertigo”) რამდენიმე კვირაა რაც გამოსცა ასევე პატარა სივრცის მოშიშარი მკითხველებისთვის, ხოლო პირველი ნაწილი “starshine” სადღაც ნახევარი წელია არსებობს.
თუ პეიზაჟის თემა რომანში შევიწროვდა, კოსმოსის აღწერა ჯერაც აქტუალურია. მითუმეტეს ჩემთვის, რადგან ვარსკვლავების დათვლა მესიამოვნება. ტრილოგია წარმოადგენს სამეცნიერო ფანტასტიკის წინასწარმეტყველურ ჟანრს და რძიანი გზის კოლონიზაციას, როგორც მე ვიტყოდი, კაკაოდ ქცევის ვარიანტია. ავტორი ჯერ გვთავაზობს რუკას და მთელი რომანების მანძილზე ნახაზებზე ცვლილებების შეტანას წარმოადგენს. მიუხედავად იმისა, რომ წიგნები მომეწონა, ვისურვებდი მეტი ფუტურისტული ფრაზის, თუნდაც პროფესიული სლენგის წაკითხვას. ასეთი სნობი ვარ. ხოლო მიზეზი, რატომაც წიგნებმა ჩამითრიეს, გახლდათ მუდმივი შიშის ქვეშ ყოფნა, რომ ისედაც ომიანობის დროს იცი, რომ შენ თვალწინ გადაიჩეხებიან შავ ხვრელში უცხოპლანეტელები და ადამიანები, რა მოხდება თუ დედამიწის, მთვარისა და მარსის მასა გაერთიანდება, თან როგორ დასრულდება საიდუმლო პორტალის ძიება – ანუ შინაარსი. შინაარსი კი ნოვატორული იმდენად არ არის, რამდენადაც დაფუძნებულია სხვადასხვა ვიდეო თამაშებზე. მაგრამ ძალიან ბევრი ინფორმაციაა შეკრებილი, რაც უკვე შემეცნებითია.
წიგნის ზოგადი შინაარსი:
2300-იან წლებამდე დედამიწა გავიდა კოსმოსში და საკუთარი ალიანსი (Earth Allience) შექმნა სენექანის ფედერაციისა (Senecan federation) და დამოუკიდებლებს (independents) შორის. მთავარ როლშია ა) ხომალდის მძღოლი და კოსმოსის მზვერავი ალექს სოლოვი, რომელიც წარმოადგენს დედამიწას, არის მებრძოლი ოჯახიდან; ბ) სენექანის რესპუბლიკის საგანგებო ოპერაციების ინფორმატორი აგენტი ქალებ მარანო. ისინი ბრალდებულნი არიან ტერორისტული აქტისთვის და ქვაკუთხედად ნებულას პორტალის გახსნას ისახავენ, რომელიც თავის თავში კაცობრიობის წარსულსა და მომავალს მოიცავს.
ამაზე გამახსენდა, რომ ავტორის ბლოგინგიდან, სადაც რომანებს პოსტებს მოაყოლებს, გამოაქვეყნა სტატია თუ რა ისწავლა ტრილოგიის წერისგან. ამ და საკუთარი მკითხველობითი ლეველიდან გიზიარებთ:
1. თუნდაც მთელი დღე გუგლის ყოველი ნახვრეტის ხმარებაში გაატარო, ეფბიაის კარებზე არ მოგაყენებს (და ალბათ არც ნასას), რათა ლაზერული იარაღების გამოცდაზე მოგიყვნენ ან ჰაკერულ უნი ვირუსებზე. აქ ავტორს იმედი აქვს, რომ ეფბიაი მის კართან მართლაც არ მივა ამდენი ასაფეთქებლის დაგუგვლის გამო.
2. მკითხველთა ნაწილს არ მოეწონა ფინალი ე.წ. მაგნიტური სტილით. არა და ეს ხერხი სერიული წიგნების შემთხვევაში მომდევნო ნაწილის გაყიდვაში უკეთ ეხმარება, ხოლო ავტორს უყვარს მაგნიტური სტილით დამწყვდეული ტიპები და მადლობას უხდის მათ.
3. ჩემთვის სამწუხაროდ, ვისაც დიალოგებიც კი სამეცნიერო ლიტერატურაში ნერვებს უშლის, პეიზაჟებად ჩართული ურთიერთობების გარჩევები მაღიზიანებს და “ლოუ ტექის” კატეგორიაში გამყავს, და ამის თვალსაჩინო მაგალითი ჩემთვის ლათინური საი ფაი სერიალი “კიდობანი” იყო (პირველ სეზონში თუ კიდობანი ოკეანედ ქცეულ დედამიწაზე თევზების სხვადასხვა სახეობას გვაცნობდნენ, მეორე სეზონში “დედაჩემს რატომ უღალატე” გარჩევები დაიწყო), – ავტორი სწავლობს, რომ რამდენი კიბერნეტიკული პოზიციაც არ უნდა აღწეროს, პერსონაჟს დიდი მნიშვნელობა აქვს და ნეტა არ ესწავლა. იმდენი გამოუსადეგარი პერსონაჟი გვხვდება თუ “იარაღი”, რომლებსაც “არ გაუსვრიათ” ან მესამე ნაწილისთვის ინახავენ თავებს.
4. აღარაა საჭირო ტრადიციული გამომცემლობა პოპულარობისთვის, ყოველთვის გამოჩნდებიან სამეცნიერო ფანტასტიკის ნერდები დასავლეთ ნებრასკაზეც კი, აქვე არსებობს იმედი, რომ “სტარშაინმა” ადამიანი ლოთობისგან იხსნას.
მართლაც, რომელი ოცდამეერთელი არ ისურვებდა სასიყვარულო თავგადასავალს გალაქტიკურ წვიმებში, ბოლო-ბოლო მთვარის შუქი ხომ შეყვარებულთა ფეტიშია, მაგრამ შთაბეჭდილება მექმნება, რომ მწერლისთვის ურთიერთობებზე წერა გაცილებით ადვილად გამოსდის და პროფესიული სლენგის უქონლობის ორმოს ამოავსებს.
მიუხედავად ამისა, გუდრიდსში რომანებს მაღალი შეფასება მივეცი, რამდენიმე მიზეზის გამო:
1. სუბიექტური მიზეზია. ვიცი, რომ დიდი ხანია კოსმოსური ფანტაზიით არ მიცხოვრია და უფრო დიდი ხანია ასეთი აღფრთოვანებით წიგნი არ წამიკითხავს. თუმცა გუდრიდსში მონიშნული ასტრონომ-ასტროლოგიის დოკუმენტური წიგნებით ვასკვნი, რომ, მართლაც, კოსმოსი ჩემი ფეტიშია.
2. როგორც ავტორის ქმარი აკომენტარებს,”ომი და მშვიდობაზე” ადვილად მაინც იკითხება ეს წინასწარმეტყველური ჟანრიო.
3. ეს ქალი მართლა ბევრს შრომობდა, თუნდაც საკუთარი სახელების შერჩევაში. შრომის დაფასებასთან ერთად ამან თამაშის აზარტი გამიჩინა და კითხვის კვალდაკვალ ვგუგლავდი ამ კერძო სახელებს – იქნება სიმბოლოების ახსნისგან სპოილერი მიმეღო. ასევე დამიგროვდა ვერსიები ტრილოგიის მესამე ნაწილთან დაკავშირებით.
4. გადმოსცა ის, რისი თქმაც უნდოდა, რა ფაქტორიც, ყველაზე მნიშვნელოვანია მწერლისთვის.
ერთხელ ერთმა ნაცნობმა დაასკვნა, რომ ფანტასტიკურ ნოველებს, მხოლოდ უპრობლემო ადამიანები კითხულობენ და ჩემი ჩართულობაც პირადული ცხოვრების არ ქონის გამო მოხდა. მაგრამ თუ უფრო ღრმად დავფიქრდებით, რატომ აინტერესებთ ადამიანებს წინასწარმეტყველება და ამისთვის თუნდაც ყავაში იხედებიან? ან რა სარგებლობა მოაქვთ ადამიანებს, რომლებიც მომავლის დაგეგმარებაზე წერენ? ჯ.ს. ჯენსენი ასეთ პასუხს იძლევა: we need someone to dream.
ნუთუ მხოლოდ ამიტომ? რაც შეიძლება მეტი რეალობა უნდა შეიქმნას, რაც მომავლის მომზადებაში, დაგეგმარებაში დაგვეხმარება. როგორც, თუნდაც, თითქოს არაფრის მომცემი, მკითხაობებიდან მოვლენების შესაძლო განვითარების წარმოდგენებთან გვაქვს საქმე, შანსი, რომ სხვადასხვა ვარიანტზე ვიფიქროთ. თუ ისტორია, ცნობილი გამოთქმის მიხედვით, არის “რა მოხდა”, ხოლო ხელოვნება “რა შეიძლება მომხდარიყო”, ფანტასტიკური ხელოვნება წარმოადგენს თუ “რა შეიძლება რომ მოხდეს”. და ჩვენ მართლაც გვჭირდება ამბიცია, რომ ვიოცნებოთ. უნდა ვკითხულობდეთ, რომ მოხდეს.
Merz AnnA Blume 