ებრაული მაცა, უხამეცო ღვინო და სხვა

 

 ებრაელთა ტრადიციაა, რომ ადამიანს, მაშინ შეუძლია პასუხის მიღება, თუ კითხვის სწორი ფორმულირება შეუძლია. ამიტომ სუფრასთან საუბარი კითხვა-პასუხის ფორმით მიმდინარეობს. საუბრის დაწყებამდე მაცას ხსნიან, კითხვას სვამენ, ღვინოს სვამენ, მერე მაცას აფარებენ ხელსახოცს და მეორე ჭიქას ასხამენ. მთავარია, მოხერხებულად იწვე, მარცხენა ხელს ეყრდნობოდე. რადგან ეგვიპტეში ფეხზემდგომელნი ჭამდნენ. სხვა დღესასწაულთა შორის გათავისუფლების დღესაც აღნიშნავენ. ძირითადად, ოთხ სადღეგრძელოს სვამენ: პირველი – თავისუფლების, მეორე – დღესასწაულის და სხვა. 

ყველა ებრაელს საერთო ბედი აქვს. ებრაელი გძულდეს, ნიშნავდეს, მისი ერი გძულდესო, ნათქვამია. მაგალითად, 1475 წელს ერთმა ტრიდენტში მცხოვრებმა ებრაელმა თავისი სახლის წინ მდინარეში მკვდარი ბავშვი ნახა და თავადვე აცნობა მმართველობას. ამის მერე ებრაელთა ხოცვა დაიწყეს და მათი ქონების მიტაცება. ამბობდნენ, ”საშინელ სიმყრალის გასაწმენდათ” ხმარობდნენ ქრისტიანთა სისხლს. გამოძიების  პროცესი 1835 წელს დასრულდა და ბრალდებულს დანაშაული არ დაუმტკიცდა.

ხოლო 1952 წელს რამდენიმე ურიას და სალდათებს ორი ქრისტიანი ბავშვის მოკვალს აბრალებდნენ. ყურადღება დასურათებულ წიგნაკზე გამახვილდა, რომელზეც გამოსახული იყო ურიებისგან ქრისტიანის სისხლის ხმარება. წიგნი ებრაული პასექის საღამოსთვის იყო დანიშნული. შეიცავდა ლოცვებსა და ლექსებს და ამსტერდამში უცენზუროდ დაბეჭდილიყო. სინამდვილეში ნახატზე გამოსახული იყო დაავადებული ფარაონი, რომელიც ებრაელთა სისხლში ბანაობდა. ქვემოთ კი ესპანურ ენაზე ებრაული ასოებით ეწერა: ”ებრაელთ ბავშვების სისხლში ბანაობს ფარაონი კეთროვნებისაგან მოსარჩენად”.

ებრაელებს აბრალებდნენ საპასექო ხმიადისთვის და სხვა საიდუმლო სენის (ანუ ებრაელი კაცების მენსტრუაციის, (?) ბრმა ბავშვების, ღორის ყურებითა და ეშვებით დაბადებულთა) განსაკურნად ქრისტიანთა სისხლის გამოყენებას. ყოველი მკვლელობის დროს ბავშვს წინ-დაუცვითავდნენ და ფრჩხილებს აჭრდნენ. მთავრობისგან კანონიც შემუშავებულა: ”ებრაელებს აღეკრძალებათ ბავშვების პარვა და ვინც მოიპარავს უნდა დაისაჯოს, როგორც ავაზაკი.” ანუ სიკვდილით. მაგრამ კანონებში ისიც ეწერა, რომ ქრისტიანსაც ეკრძალებოდა ებრაელის მოკვლა. ურიები ქრისტიანთაგან განშორებულ კვარტლებში ცხოვრობდნენ, რომელთაც გეტტოს უწოდებდნენ.

თავად ებრაელები ისე იმართლებენ თავს, რომ მოსეს რჯული გატაცებას და მკვლელობას კრძალავს. ხოლო სექტანტ ებრაელებს თავისიანებად არც თვლიან. სხვათაშორის, ძველ რაბბინების ნაწერებში პერუშიმის სახელით იწოდებოდნენ. თურმე ადრე ებრაელები ყარაიმების გარდა ფარისევლების სწავლას მისდევდნენ. ის პირნი, რომელთაც განსაკუთრებით ფარისევლები ერქვათ, ქრისტეს შობამდე მეორე საუკუნეში, იმიტომ, რომ შემდგომ ყველა ებრაელმა მათი სწავლა მიიღო და ეს სახელწოდება გაქრა ებრაელთა ისტორიიდან. ახლა ფარისევლები, როგორც განცალკევებული სექტა, აღარ არსებობს და ის შეიძლება ყველა ებრაელს ეწოდოს, როგორც ძველ ებრაელთა სარწმუნოებრივი მიმართულების მიმდევრებს. მხოლოდ ხასსიდიმები არიან წარმომადგენელნნი ახალი კაბალისტურ-მისტიკური მიმართულებისა ზოგი ქვეყნის ებრაელებში.

სინამდვილეში, ებრაული მაცის მომზადება მარტივია. ვიღებთ 10 ცალ კვერცხს, 1 1/2 ჩჭ შაქარს, 3 სუფრის კოვზ მზესუმზირის ზეთს, ცოტა ვანილს და ვთქვიფავთ. ვამატებთ ვანილსა და ქრისტიანის სისხლს (”შუტკა”) გემოვნებით და ვზილავთ. მიღებულ ცომს გავყოფთ ხუთ თანაბარ ნაწილად. თითოეულ ნაწილს ვამტვრევთ, სასურველია სამკუთხედის ფორმით. ვდეფთ ტაფაზე და ვაცხობთ ნელ ცეცხლზე შეწითლებამდე.

მაცას მეორე, თხელი ვარიანტია, რომ ავიღოთ 4 ცალი კვერცხი და 1 ჩჭ შაქარი, ავთქვიფოთ, დავასხათ 4 სუფრის კოვზი მზესუმზირის ზეთი, ვანილი. შევაზილოთ პურის ფქვილი, რამდენსაც შეიზელს. დავამზადოთ მაგარი ცომი, რომელსაც ოთხ ნაწილად გავყოფთ. თითოეული ნაწილი ძალიან გავათხელოთ და მოვათავსოთ გაზქურის ჰაერღუმელში საშუალო ცეცხლზე. მთავარია არ დაიწვას. გამოვიღოთ და სამკუთხედებად დავჭრათ.

მაცის იდეა ის არის, რომ ეგვიპტიდან ებრაელთა გამოსვლა მოხდა არა ებრაელთა ხალხის სიძლიერით, არამედ ღვთის სურვილით, რითაც ებრაელ ხალხს მეტი უპირატესობა რჩება. პურმა ვერ მოასწრო გამოცხობა და ეს სიმბოლოდ იქცა წარსულის ხსოვნისთვის. მათ გამოსვლამდე ეუწყათ კავშირი მაცისა და გამოსვლის, მაგრამ მხოლოდ შემდგომ გაცნობიერდა, მიექცა ყურადღება. ისინი ისე ნაჩქარევად გამოდიოდნენ, რომ ცომმა ვერ მოასწრო გაფუება. მოუმზადებელნი, მარაგის გარეშე მიდიოდნენ უდაბნოში და იქ 50 წელი დაჰყვეს.

”და გამოცხვეს ცომი, რომელიც გამოიტანეს ეგვიპტიდან, კვერი უმარილო, რადგანაც ვერ მოასწრეს მოხარშვა, იმიტომ, რომ  განდევნილნი იყვნენ ევიპტიდან და არ შეუძლიათ დროის დაყოვნება და საჭმელიც კი არ მოამზადეს თავიანთთვის”.

მაცა შეიძლება გამოვაცხოთ და არ დავჭრათ. მას არა მარტო ყოველი წევრისთვის, დამატებით სამსაც აცხობენ, სუფრის თავკაცთან ახლოს დებენ და მის გარშემო ლოცულობენ. როცა ეგვიპტელთაგან გათავისუფლებას ზეიმობენ, სუფრაზე იდება მარილიანი წყალი და ბოსტნეული, რომელსაც წყალში ჩავაწობთ და ისე მივირთმევთ. ხორცის ნასახი არ უნდა იყოს ამ დროს არა მხოლოდ სუფრაზე, სახლშიც. თუ რამე არის ძველი შემორჩენილი, უნდა გადააგდონ ან გაყიდონ, ოღონდ არა ებრაელზე. ფესახის დასრულების შემდეგ, შეუძლიათ უკან გამოისყიდონ. სხვა დღეებშიც, ებრაელს ხორცისა და რძის ნაწარმი ერთდროულად არ ეჭმევა. ამიტომ ერთად სუფრაზე არასდროს დგას. მეტიც, ისინი ცალ-ცალკე ინახება. ხორცის მირთმევისას კი ის ჯერ უნდა ”დაიქაშროს”. ამისთვის ერთი საათით წყლიან ჭურჭელში მოვათავსოთ, ისე, რომ წყალმა დაფაროს. შემდეგ მარილი დავაყაროთ. მაგალითად, ქათამს დაქაშვრის წინ სახსრებში ჭრიან, წყალმა და მარილმა ღრმად რომ შეაღწიოს და სისხლი უკეთ გამოიტანოს. სადაც უფრო მეტი სისხლია, მეტი მარილის შეზელვა უნდა.

კვერთან ერთად, თუ სადღეგრძელოს თქმას აპირებთ, უხამეცო ღვინო მიირთმევა. მხოლოდ მარცვლებს რომ წურავენ და ხის წვენად ქცევას ერიდებიან. თუ ისე მოხდა, რომ ღვინო არ აქვთ, ყურძნის წვენით ან ქიშმიშით მოხარშული კომპოტით გაგიმასპინძლდებიან. რეცეპტი მარტივია: წყლის სამ წილზე ქიშმიშის ერთი წილი მოვხარშოთ. მაგალითად, ვიღებთ  სამლიტრიან ქილას 800 გრამი ქიშმიშით. ვასხამთ გაციებულ სიროფს 400 გრამი შაქრისა და 2 ლიტრი წყლისგან მოხარშულს. შეგვიძლია ჩაის კოვზი ლიმნის წვენი დავუმატოთ სიმჟავისთვის. წვენი პირამდე არ ავავსოთ.  ქილას საცობი დავაფაროთ. დავდგათ თბილ ადგილას. სამ კვირაში დუღილი დამთავრდება. გავწურავთ, ბოთლებში ჩავასხამთ, ქიშმიშს სიროფი შეგვიძლია ცოტათი დავუმატოთ და როგორც იტყვიან ”მეორე მოსავალი” მივიღოთ. ებრაული ტრადიციის მიხედვით, სუფრაზე გავიტანოთ და კითხვა/პასუხით დავტკბეთ.