ხეს უთქვამს, კიბო მაქვსო

ჩემი ამჟამინდელი გატაცება თვითგადარჩენის საფეხურის განვითარებაა, რომელიც ლაშქრობებში უპროდუქტოდ სიარულით გამოიხატება: გამოვცადო რა საკუთარი თავი მარტომ ან ჯგუფში ხეტიალისას რამდენად შევძლებთ საკვებისა თუ წყლის მოპოვებას დაუსახლებელ სივრცეებში. პირველ რიგში, თეორიული ცოდნა სათანადო ლიტერატურებში ვეძიეთ: მცენარეებიდან ნახშირწყლების გამოყოფაზე, შხამიანი ბალახების გარჩევის ხერხებზე და დავიმხსვრიე სტერეოტიპები ავი თუ საკვები სოკოს გამოცნობაზე, – არ ყოფილა რაიმე ხერხი მათი ვარგისიანობის შესამოწმებლად, ნიორისა და ხახვის ხარშვისას მხოლოდ ფერმენტი თუ დგინდება, ვერცხლის კოვზის ჩაწობით – ამინომჟავის შემცვლელობა, ჰაერზე ფერს იცვლისო, არა და ეს ქრომოგენებზეა დამოკიდებული, კეთილთვისებიან ობსაც შესძლებია წყენა და სხვა. თუ ცადამყვანა შემხვდება, წითელი და თეთრი კოპლიანი, კრიმინალიზირებული სულაც არ ყოფილა და მედიტაციას ჩავბარდები. საღამოს სიგრილეში აბედას ასანთად გამოვიყენებ და სოკოს ცხელი გლინტვეინით მოვხვრიპავ. თუ გამიჭირდა, ტექნიკას დავიხმარებ, მცენარეს სურათს გადავუღებ და სახეობაზე ამბების გასაგებად ავტვირთავ, არსებობს მსგავსი პროგრამები. მაგრამ ამჯერად მცენარეთა ავადმყოფობაზე მინდა ვიკითხო. რომ ხეებიც ავადდებიან კიბოთი, – ხანძრით, გვალვით ან ტემპერატურის გავლენით დასუსტებულ ხეებზე სოკოური მეტობები სახლდებიან.

http://www.fugleognatur.dk/gallery.asp?mode=ShowLarge&ID=71955

cronartium flaccidum – ევროპისა და აზიის, მათ შორის, საქართველოს ხეებზე გვხვდება. დაავადების პირველი სიმპტომები მოყვითალო ლაქებით ვლინდება, რომლებიც თავს იჩენს როგორც მცენარეთა წყლულებზე, ასევე ტოტებსა და ფოთლებზე. ძარღვების დახშობით საკვებისა და წყლის მიწოდებას აფერხებს, რის გამოც მცენარე განვითარებას წყვეტს. პათოლოგია შეიძლება შემოერტყას დაზიანებულ სივრცეს და მთლიანი ხის სიკვდილი გამოიწვიოს. დაინფიცირებიდან ვიზუალურ გამოხატულებამდე  შეიძლება წლები გავიდეს. რაც ართულებს მოყვარულისგან მცენარის დიაგნოზირებას. ხშირად დაავადების ვიზუალიზაცია კონკრეტული სეზონის კუთვლილებაა და დამოკიდებულია მცენარის ადგილსამყოფელზე, გრძედსა და განედზე. მაგრამ ზოგადი მონაცემებით, ამ კონკრეტული დაავადების დიაგნოზირება ხილოვნების სეზონიდანაა გაადვილებული. გარეგნულად ფოთლებზე თითქოს ყვითელი ხავსიაო მოდებული. ობი მაკროწრიულია და სპორების ხუთივე ფაზაზე გადის. სხვა ჟანგოვანი სოკოების მსგავსად, მოწოდებით მუქთახორაა, რომელიც მასპინძელი უჯრედებისგან სიკვდილს მოითხოვს. კიდევ ორ სოკოს ჩამოვთვლი, რომელიც მცენარის კიბოს გამომწვევია, ისინი ერთმანეთისგან განსხვავდებიან როგორც ვიზუალურად, ისე შინაარსობრივად, თუმცა დაბოლოება ერთია, ხის კიბოს იწვევენ. ასევე ეს ობები მასპინძლებსაც განსხვავებულებს ირჩევენ.

http://www.pilzbestimmer.de/Detailed/35207.html

melampsorella cerastii – სოკოსთან ასოცირებული ორგანიზმი ყოფილა, რომელიც ხესთან შეყრისას მცენარის კიბოთი დასნეულებას იწვევს. ზიანდება რა ხის მექანიკური მოწყობილობა, ხელს უშლის ზრდაში, ხოლო სოკოების ვრცლად მოდების შემთხვევაში მცენარე წყვეტს თავის ბუნებრივ არსებობას. პირველ რიგში, სათადარიგო მკვებავი წყვეტს მუშაობას, ფიზიოლოგიურად ტოტებშორის ურთიერთობა ქვეითდება, ზიანდება მცენარის ქალური საწყისები, რომ ხე რეპროდუქციულად უუნარო გახადოს, იცვლება ღერძის სტრუქტურა, მცირდება ხის ბიომეტრიული მაჩვენებლები, სიგრძე და სიგანე. ითვლება, რომ კიბოების გაჩენა, ადამიანისგან განსხვავებით ხეებისთვის, პირდაპირ კავშირში ყოფილა ეკოლოგიურ მდგომარეობაზე, მეტიც, ეკოლოგიური მუტაციის პირველ შემფასებლად აღიარებენ. დაავადების ხშირი მასპინძელი ნაძვები გახლავთ. პირველი სპორები წარმოდგენილია გაზაფხულზე ცოცხისებურში მოთავსებული წვერებით. შეფერილობით მოყვითალო-მომწვანე ფერისაა, ხოლო ხილოვან სხეულებზე ბებერებს წააგავს. შუა ზაფხულში მათი განლაგება იცვლება და ფართოვდება. მომდევნო გაზაფხულს კი დაავადება უკვე მცენარის ღრმა ფოსოებშია შეღწეული. ყოველ წელს ინფიცირებული წიწვები ცვივა და დაავადება ტყეში მაინც განაგრძობს განვითარებას. ცოცხისებური ვიზუალურობის გამო არსებობს ლეგენდა კუდიანთა ტრანსპორტზე, რომ ჯადოქრები სწორედ ამ წარმონაქმნებისგან აშენებენ ცოცხებს. 

http://www.wisconsinmushrooms.com/HypoxylonMammatum.html

hypoxylon pruinatum – ამ სახეობის ერთ-ერთი კუკისდროინდელი სახელწოდებაა. ძირითადად, უდაბურ ტყეებში იჩენს თავს და საშიშ მკვლელად ითვლება მცენარეებისთვის. მოკლული ჰყავს უამრავი ვერხვი (ვერხვი ტირიფისებრი ოჯახიდან თუ იყო, დიდი ხანი არაა რაც გავიგე), თავად ტირიფი, ცირცელი, თხმელა, არყის ხე, ვაშლის ხე, მუხა, უხრავი და ბევრი სხვა. მოკლედ, ბევრი ხის სიკვდილიანობის გამომწვევია. სოკო ხის ღეროსთან ტოტის ჭრილობის გავლით ახალგაზრდა ქერქში აღწევს. ამისგან ტოტი ხდება მოვარდისფრო-მოყვითალო ფერის და დეფორმაციას განიცდის. მომდევნო წელს ინფიცირებული ზონა ფართოვდება, ხორკლიანდება, ბებერებითა და ნაპრალებით იტვირთება. ეს სპორები არაა ახალი ინფექციის წარმოქმნის მიზეზი, მაგრამ აწარმოებს მეორე სახეობის სექსუალურად აქტიურ სპორებს, რომლებიც გაამრავლებს დაავადებას. ამიტომ ინფიცირებიდან მესამე წელს რამდენიმე მილიმეტრიანი დიამეტრის, ნაცრისფერ თეფშისფორმიან სტრუქტურებად ვხვდებით, ხოლო პირვანდელი წყლულის დიამეტრი შეიძლება მეტრამდეც ავიდეს. როდესაც წყლულები სველდება, სპორები თავისუფლდებიან და დაავადება ვრცელდება. სხვა სოკოვან/ობოვანი დაავადებების მსგავსად, გვალვის სეზონი მნიშვნელოვანი პერიოდია ამ დაავადების გაჩენისთვის. ზოგადად, ჰაერის სიმძრალე, დაბალი ტემპერატურა ხეების კიბოებისთვის საშიშ პერიოდად ითვლება.

პირველ რიგში, ბოტანიკოსებმა მომიტევეთ ჩემი მცირე ცოდნით ფლორაზე საუბარი. სიამოვნებით მოვისმენ რჩევას თუ სადმე ხარვეზი გამეპარა, ზეპირი მასალით ვწერდი. ახლა კი მინდა იდეა შევაჯამო. ბოლო პერიოდში ბევრს საუბრობენ ადამიანებისა და ცხოველების ტრაგედიის შედარებაზე, გამწვანებას კი ეროზიის აღმოფხვრის, სტიქიებისგან თავდაცვის გამო მოითხოვენ. მაგრამ თუ ვინმესთვის მილიონის მკვლელობა სტატისტიკა კი არა, უკვე ტრაგედიაა და ემოციის გამოწვევისთვის ინდივიდუალური ისტორიის მორგებას არ საჭიროებს, მცენარეებზე კითხვისას დოკუმენტურ მასალებშიც იპოვნის თანაგრძნობას. ხშირად ლაშქრობებში ყოფნისას ირონიით ვეპყრობოდი განვითარებულ ქვეყნებში ტყეების გაურბანულების, პარკებად ქცევის საკითხს, სადაც ჩადგმულია მოსასვენებელი სკამები და ხეები ვიტამინებითაა ნაკვები. მაგრამ იქნებ ეს პლიუსიცაა თუ საკითხს რომანტიკული მოლაშქრის თვალით კი არ შევხედავთ, არამედ ფლორის დაცვისთვის გამოვალთ, გავაპროტესტებთ, არა მხოლოდ ახალი მცენარეების დარგვის უარყოფას, ხელთ არსებული ფლორის მოვლასაც დავიწყებთ. თუმცა ვხვდები, რომ ტყის დაუფლება ბუნების დამცველებისგან კი არა, არასათანადო ხელისგან რადიკალურად ნეგატიურ შედეგს გამოიღებს. ამიტომ ვეძებ მოხალისეებს ფლორის შესასწავლად  და უპატრონო ხეების მოსავლელად. საპროტესტო აქციებისადმი ინერტული დამოკიდებულება მაქვს, ამიტომ შრომით გამოხატვა მირჩევნია.

ორსული დედის მუცელზე

ხანდახან გამოღვიძების მიზეზებზე ვფიქრობ. აი, გუშინ ჩემი მაქცია ხელები, მთელი ღამე ბალიშად რომ იყვნენ ქცეულნი, ამტკივდა და ამიტომ გამეღვიძა. თვალებამდე აწეული ტომარა წელამდე ჩავიწიე, ძვლები გავიტკაცუნე, თანაკარველები დავათვალიერე. ღმერთებმა ნათლობისას ფხიზელი ძილი დამაწყევლეს, ხასიათი ბოლომდე ძილშიც კი არ გაგეთიშება, შენ ღრმა სამყაროში რა გესაქმებაო, ლევიატაციის პირველ სართულებზე დარაჯობა თუ გამოგივაო. სახლში დარჩენილი დედაჩვენები წუხდნენ, ვეფხვიო, აფთარიო. დედა მეთქი, მაქსის მგელი ჰყავს მოკლული თუ ნაცემი, ძლიერია მეთქი, კუნთიანი. არა და წვრილძვლიანი და ცხოველთმოყვარეა, ამიტომ თამუნამ: ჰა-ჰა-ჰაო.

რადგან ღმერთებმა ფხიზელი ძილი დამაწყევლეს გემოვნებიანი უძილობით ვიცი, რომ წუხელ მაქსის ზურგზე ეძინა, თამუნა კი ჩემსავით ზედაპირულია, ძილზეც კი უჭირს კონცენტრირება და გვერდიდან გვერდზე ბრუნავდა. ვწრიალებდით ორნი კარავში, მაქსი კი: “ხფშშ..” – და კოღოს ნაკბენს იფხანდა. იმ კოღოს ნაკბენს, მე რომ კარავში შემოპარული ბუზი მეგონა და მაქსმა ძილში სწორედ მაშინ დაიფხანა ნაკბენი, როცა თამუნამ კოღოს კედელზე სისხლი გააფრთხობინა. თამუნა წიპა: “ეე, მაქსის სისხლი დავღვარე”. დაძინებამდე კი ნამცეცებმოგდებულ ჭიანჭველებს ტვირთის გადატანაში ეხმარებოდა, მიწოლითაც და მორალურადაც: “ასწიე, ჭიანჭველა ხარ თუ პროპკა”. მე და მაქსი: “ჰა-ჰა-ჰა”.

ტყეებში შეგიძლიათ იპოვნოთ გვირილები და ჩაი მოიხარშოთ, ნაყენი თავზე გადაივლოთ, დამამშვიდებსო, სახე გამისუფთავდებაო, თმა გამიღიავდებაო. გვედგა ქვაბი და ვხარშავდით, დაკრეფილი ტყემლით საწებელას ვამზადებდით,  სოკოს მოუხდებაო, ხეებში ამოსული ნორჩი მარწყვებიო, ათას ორასი წლის ხეო, თამარ მეფეს რომ დაუწყევლია, ამის ხელის მხლებსო ასე და ისეო, ვიღაცას დაუწვავსო, იქიდან აქლეტილი ქერქიც კი მოვხარშეთ, ბრძენი მცენარე დავლიოთო, თბილისიდან ჩატანილი ღვინოო. თამუნამ, თევზებმა დამკბინესო. თი-თიო, – თუ რაღაცა შეძახილით აფრთხობდა. მე კიდევ: “ჰა-ჰა-ჰა”.

თუ წყლისგან აჩქარებული გულით ხმელეთზე აბობღდები, მიწაზე პირქვე დაემხობი, ისეთი შეგრძნება გექნება, თითქოს დედამიწამ ჯერ ქვესკნელისკენ წაგიღო და მერე დაბლიდან მაღლა აგაგდო. ანუ შენი გულის ცემა იმდენად გიუცხოვდება, იბნევი და გგონია, შენ არა და, ასე დედამიწა სუნთქავს, დიადი მეძავის გაბერილ მუცელზე მოკალათებულხარ და უსმენ როგორ ხდება ფონი პორტრეტი. ისეთი ილუზიაა, მიმავალი მანქანიდან რომ გგონია, რომ ეს შენ კი არა, ხეები მიდიან. დედამიწა გავიგე მეთქი და ახლა თამუნამ და მაქსიმ: “ჰა-ჰა-ჰა”.

სამზარეულო რჩევები ბარბარე ჯორჯაძისგან

ხომ ბევრი წვლილი აქვს გაწეული ბარბარე ჯორჯაძეს ქართველებისთვის, თან პირველი ქართული სამზარეულო წიგნი აჩუქა მათ, ვისაც არც მზარეულის დაქირავების შესაძლებლობა არ ჰქონდა და არც რუსული ენა იცოდა.
თუმცა წიგნში მასიურადაა რუსული ტერმინები ნახმარი: სტაკანი და მისთანი.
რასაც დავაკვირდი, ხსნილში ზეთის ნაცვლად ერბო-კვერცხს იყენებს, შეყვარებულია ვარიაზე სალათებშიც კი და დასრულებულ კვერცხზე მაწვნის გადასხმა სამარილო ატრიბუტია.
გადავწყვიტე დღე მისი სამზარეულო რჩევები გამეთვალისწინებინა და რამდენიმე კერძი ჩამედინა, საექვსკაცო, გაგიზიარებთ:
1) ახალი ლობიო ვიშოვნე კარფურში და მოვთუშე ერბოში. მოვასხი მაწონი. ჰქონდა ხახვი, ქინძი, დანაყილი შაქარი, მარილი, დარიჩინი, რეჰანი, ზაფრანა, ქონდარი.
2) ისპანახი კვერცხში. გადავასხი მაწონი. შაქარი და მარილი. იგივენაირად კეთდება ბოლოკი კვერცხში.
3) გრძლად დავჭერი ბადრიჯანი. ტაფაზე შევწვი, მაგრამ ჯერ კარგად გამოვადინე შხამები წყალში. წავუსვი მაწონი და პიტნა მოვაფრქვიე.
4) კომშის ტოლმა. მოვთუშე დაჭრილი ტოლმა. ცალკე თაფლს შევურიე ქიშმიში და ნუში. მარილიც უნდა. მოთუშულ კომშს დავასხათ მერე ეს თაფლი.
5) იალღო. ავიღე კვერცხი, თბილი რძე, ფქვილი და ცომივით მოვზილე ისინი. მზადაა.
6) მწვანილის შეჭამანდი. პრასი, ნიახური, პიტნა, – რაცაა იმას ვხარშავთ წყალში და ვამატებთ ფქვილს, ნიგოზს. მზადაა.
7) კვერცხი ავთქვიფე შაქართან, მერე ყავა გადავასხი, დავდგი ცეცხლზე და ვურიე და ვურიე და ვურიე, სულ ვურიე. ჩავამატე მზა ნაღებიც. მზადაა.
მე არაესთეტიური გამომივიდა და ფოტოები არ გადამიღია, მაგრამ გემრიელი. ბარბარეს ინსტრუქციით, გაფორმებისთვის ფერად ძაფებს თუ დავამზადებთ, ლამაზი გამოვიდოდა, ჯამებისთვის შემოგვეხვია.
უმეტესობას ვარიაში თუ ჩადებთ, დედანი გამოვა, მაგრამ მე მხოლოდ ბალახეულობით მერჩივნა. მნიამ.

გეორგია როგორც ჰოგვარტსი და ყვავილების შხაპი

კიკნაძის ჩაწერილებში სააღდგომო კვერცხების ქართული წარმომავლობა მოვიძიე, ამბავი ძმებისა, დიდი მარხვის პირველ კვირაში კვერცხებს ცეცხლზე რომ შედგამენ და ორმოცი დღით ჩაეძინებათ, გაღვიძებულზე კი აღმოაჩენენ, რომ კვერცხები წითლად შებრაწულიყვნენ. მე არ ვარ იუნგი მითებისგან არქეტიპები რომ შევქმნა და არც ლევი სტროსი, არქეტიპებს შევეწინააღმდეგო და ისინი სინქრონიულ-დიაქრონიულ ასპექტში განვიხილო, მაგრამ როგორც მოყვარული კომპარატივისტი, ამ პროფესიის განსაზღვრებას საყვარელ წინამორბედს დავესესხები: ნაკლებადაა ჩემი ინტერესის სფერო კერძოდ სამოთხე ან კერძოდ ჯოჯოხეთი, არამედ, მათი ურთიერთმიმართება, – ამიტომ ასე დუალისტურად მაღფრთოვანებენ მითები, რომელთა გაგებისთვის დამატებითი თქმულებებია საჭირო, იქნება ეს წითელ კვერცხებზე ამბების დაკრეფა თუ სხვადასხვა რელიგიური დღესასწაულის ერთმანეთით ჩანაცვლება.
ამიტომ დავხატე გოლუმის გარეგნობის მქონე ნოე, რომელმაც ათი საუკუნე განვლო და ქედივით თეთრწვეროსან კაცად ვეღარ წარმოვიდგინე; წმინდა გიორგი, რომელსაც ჰარი პოტერის ჯადოსნური შუბი აქვს და სამძიმირის ნაცვლად ჰერმიონას იხსნის გველისგან. (ინსტაგრამი) გაგიკვირდებათ და მე სულაც არ მსურდა ქრისტიანობის შეურაცჰყოფა, პირიქით, ქრისტიანობის პოპ კულტურასთან ადაპტირება. ავხსნი: ეკლესიისა და მრევლის სიჭარბის მიუხედავად, იმ სივრცეში სადაც ყოველდღიურად მიწევს ცხოვრება, იქნება ეს სამეზობლო წრე, სამუშაო ადგილი, სანათესაო თუ სამეგობრო, ათეიზმი უკვე კომფორმიზმია და თუ როდისმე ვნახავ ადამიანს, ვინც ტაძარში წაყოლას მთხოვს, ჩემთვის საკმაოდ უცხო, მასისგან გამორჩეული ნაბიჯი იქნება. მაგრამ ჩემი საზოგადოების დიდი ნაწილი ხშირად საუბრობს რელიგიის ზღაპრულობაზე უარყოფითი კუთხით, როდესაც ფენტეზი მათი საყვარელი ჟანრია  ეს ორმაგი სტანდარტები კი ისეთივე ალოგიკური მგონია, როგორც ბერიკაობის მომხრეთაგან ჰელოუინის კრიტიკა, მხოლოდ იმიტომ, რომ ერთს არ აქვს ეროვნული ფუძე. ეს კი იმის ფონზე, რომ ორივე რიტუალი მკვდრების ერთი მიმართულებით აღდგენას ეხმიანება. პირადად მე, იმდენად მხიბლავს კოსტუმირებული წვეულებები, თანაც თუ ჰორორის ფონზე მიმდინარეობს, რომ შემიძლია ნებისმიერ აქტივობას შევუერთდე, მითუმეტეს, თუ გადაცმული საღამოები დასაშურებელია საქართველოში. ხოლო როდესაც ვუყურებ ამ ჩემს ქვეყანას ვხედავ ადამიანებს, რომლებსაც მაგია არ აინტერესებთ, სანახევროდ ადამიანებს და სანახევროდ მაგებს და მაგებს; მაგებს ანუ მრევლს რომლებიც უკვე თავის მხრივ იყოფიან კეთილებად და ბოროტებად. მე ხომ არ მაინტერესებს ტოლკინის, როულინგის და სხვა ფანტაზიორთა სამყარო რამდენად არსებობს და ისე მხიბლავს, შესაბამისად, თომას, იოანეს და სხვა მოციქულთა ამბების სინამდვილე ნაკლები ინტერესის საგანია.
აღდგომა ვახსენე და დღესასწაულებისადმი პროტესტის მიუხედავად, ჩემი საყვარელი დღე სულთმოფენობაა. ის, რაც დავითაშვილთან არის აღწერილი, მჭედლების გრდემლზე დაკვრა სწორედ ამ მოძრავ თარიღთანაა დაკავშირებული. შეიძლება იმიტომ, რომ ჩემი მჭედლიძეობის გამო სისხლის ყივილს ვგრძნობ; ან მთიულეთში ხშირი ქეიფის გამო, როცა ნებისმიერი ვახშმის დროს, როგორც გურულებს აქვთ მშვიდობის სადღეგრძელო პირველ ადგილზე, ჩვენთან იძახიან “მივაგებოთ”-ს, “მათ ხელთ ყოფს” და სვამენ; ქორწილის რიტუალებშიც კი წინაპრების სულების მოგონებითაა სუფრა გაჭედილი და კაი სინტოელივით ტაძრის ნაცვლად გვარის სალოცავებში ლოცულობენ, გენეტიკაა ორივესთვის მთავარი ღმერთი და სულთმოფენობა ვეგანური დღესასწაული, ბუნების ზეიმი. ამიტომ მიკვირს ხალხისგან, ვისაც სინტოისტური ფილოსოფია ხიბლავს, ჩვენთან აღნიშნულ წინაპართა და მცენარეთა დღეს რომ ვერ ამჩნევენ. დღეს, როცა ყვავილების დაჭერისას ვლოცულობთ, თაიგულებს ერთმანეთს ვუნაწილებთ და სხეულს ამ მცენარეებისგან ვიბანთ, მერე ჩვენთან შერწყმულ ყვავილების ნახარშს ბუნებას ვუბრუნებთ და მცენარეებს მოვრწყამთ, ჩვენს სხეულებთან ერთად რომ ამოიზარდონ. ქრისტიანობამ თუ ადამიანი მიწა-ბუნებას მოაშორა, მზისა და ზეცისკენ სწრაფვა მისცა, სულთმოფენობაზე გამონაკლისი დაუშვა და გაამიწიერა. პატრიარქს აკრიტიკებენ, რომ მაგიური რიტუალებისკენ მოწოდება დაიწყო, ბოლო დროინდელი ქადაგების გარდა, მანამდე ისაუბრა თანადროული სიტყვების აღვლენაზე და სხვა. მაგრამ ჩახედულმა პირმა იცის, რომ მაგიას აქვს განხრაც, როგორც წრეებში უწოდებენ “საეკლესიო მაგია”. მაგალითად, ნალოცავი სანთლის ტაძრიდან სახლამდე მიყვანა და კარის ჯვარის ფორმით ამოწვა. და თუ კლასიკურ განსაზღვრებას დავეშურებით რელიგიისა და მაგიის განსხვავებებზე, რომ რელიგიისას ადამიანი მიიწევს ღვთაებრივისკენ და მაგიისას ღთაებრივი მოიწევს ადამიანისკენ, სულთმოფენობა ორივეს ნაზავია, ბუნებრივისა და ადამიანის ნაზავია. მე კი ძალიან მწყდება გული, ამ დღესასწაულის არასათანადოდ დაფასების გამო. ვწუხვარ იმიტომ, რომ ამ დღეს მე არავინ მაჩუქებს მინდვრის ყვავილების თაიგულს და არავინ მეტყვის რომ შევერწყა ჩემს წინაპარ ბუნებას.

სინტოისტური საკურთხეველი ანიმეების მიხედვით

იქნება ეს მიაძაკის თუ სხვა სინტოელთა ანიმეები, შეიძლება თვალი მოვკრათ პატარა ხის სახლს, რომელზეც არის გამოსახული დრაკონები, ჩინური ფენიქსები, კიდია სარკე და სხვა მისტიური ნივთებია განლაგებული. მითოლოგიის თანახმად, სწორედ ეს არის კლასიკური იაპონელის სალოცავი ადგილი და, ძირითადად, ჭურჭელთან ან სხვა საყოფაცხოვრებო ნივთების ბაზრობებზე იყიდება.

1. 標縄・注連縄・七五三縄 სიმენავა ანუ ბრინჯის მცენარისგან დაწნული თოკი, რომელსაც ზიგზაგისებურად აკრავს თეთრი ქაღალდი – სიდე 紙垂, 四手. რაც სიმბოლურად სუფთა სივრცეს განასახიერებს, კამის მყოფადობას ადგილზე.
2. იაპონური მარადმწვანე საკაკი 榊 თავის ჭურჭელთან ერთად. ითვლება, რომ ეს მცენარე ღმერთებს იზიდავს.
3. კაგამი 八咫鏡 ანუ წმინდა სარკე, რომელიც გვახსენებს გულისა და ფიქრების სიწმინდეს. მოკლედ, ამატერასუს 天照大神 , მზის ქალღმერთს განასახიერებს.
4. მიძუტამა 水玉「みずたま」 არის სავსე წყლით.
5. 皿「さら」სარა – ლამბაქი ბრინჯისთვის.
6. სარა – ლამბაქი მარილისთვის.
– ეს ორი ფიზიკური და მორალური ზრდისთვის გაღებულ მსხვერპლს განასახიერებს.
7. 瓶子「へいじ」ჰეიძი – ბოთლი საკეთი お神酒.
8. 灯籠、灯篭、燈籠、燈篭「とうろう」ტომიო, ტორო ანუ წმინდა გამწმენდი ცეცხლი.
9. 神殿「しんでん」სინდენი ანუ ღვთის სახლი.
ამის გარდა გვხვდება ო-ფუდა お札「おふだ」მფარველი ანგელოზების სიმბოლოები, სადაც ალაგებენ იარაღს, გარდაცვლილთა პორტრეტებს და მსგავს გადაუყრელ ნივთებს.

როგორც წესი, ეს სახლის მაკეტისმაგვარი საკურთხეველი სასტუმრო ოთახის კარების თავზე იკიდება და სინტოელს ტაძარში წასვლა აღარ ევალდებულება. ლოცვის წინ ჯერ ტაშს შემოკრავენ, რომ მიიზიდონ სულები, შემდეგ ჩუმად ლოცულობენ. ხმამაღლა ლოცვა მხოლოდ სასულიერო პირს შეუძლია. სხვა მსხვერპლშეწირული საკვები, ძირითადად, ქვირითი ან კვერცხია. ყოველ ტაძარს საკვების მომზადების და მირთმევის თავისებური გზა აქვს. ზოგადად, სინტო რიტუალებითაა აწყობილი.
მიმაჩნია, რომ სახლუკა კამიდანა ყველა იაპონიის მოყვარულმა უნდა იქონიოს, მიუხედავად იმისა, რომ სინტოს ეგოისტურად მხოლოდ იაპონელი  ღმერთები ჰყავს.

ხვრინვიანი სუპი

მოხუცების ხვრინვა, გაგიკვირდებათ და, ბესო ხვედელიძემ შემაყვარა. ლოცვას აცდენილი ბავშვები მესიზმრება, ფშვინვით მიხვედრილი სიკვდილი. ზღვას რომ გააცხელებ კენჭებიანად და გობებში გადაანაწილებ. მლაშეაო რომ იწუწუნებ, კენჭებს ძვალივით დაღრღნი და გვერდზე გადადებ.
პერსონაჟებისადმი სინდისის ქენჯნა აღარ გამიგია, მეუხერხულება მე რომ მწვანე წყალმცენარეებით ვამზადებ, იმითი, კოსმიურ ხომალდებზე რომ იყენებენ ჰაერის აღდგენისა და გამდინარე წყლების გასუფთავებისთვის. ანკარა წყაროს წყლებს ვადუღებ და ულვასნაირ ფოთლებს ვუშვრები.
რა ვქნა და სულ თევზები მგონია ეს წყალმცენარეები: თითქოს სახეა და ტივტივებს. თითქოს ვაკუუმში უნდა იხვრინონ.
“- ინგა, დარია ბებო ბოროტი ურჩხულია?
– ჩუმად, დებილო!
– აბა რატომ ხვრინავს ეგრე?
– ურჩხულები არ ხვრინავენ! ისინი პირიდან ცეცხლებს უშვებენ.
– როგორც აგნემიოტები?
– ხო.”

vol.10.

ერთ მშვენიერ დღეს ვიღაცამ წაიკითხა ჩემი “გოგონა, რომელსაც მცენარედ ქცევა უნდოდა” და საყვავილე სამსახურში მომართვა. წერილიც მოაყოლა, რომ მცენარედ თუ გადავიქცეოდი, გამომადგებოდა. სამწუხარო მხოლოდ სამადლობელი აბზაცი იყო. ახალ ოთახში ერთადერთი ახალი ნივთი დავდე – ჩემი საყვავილე. იმის მერე ერთი თვე გავიდა. ცარიელ ქოთანში ეგრეგორი მოვაშენე. ბალახის ქვრივის ზღაპრებს წყალივით მივცემ: Do you have love for humankind?

vol.7

ჩემი ბალახისფერი თმა.
ტანსაცმელზე ფოთლები მერეკლება. უკან დაჭრილია შეშა.
მერე ხის სახლი. ტელევიზორები შავ-თეთრია.
ღულელების ტყე.

გოგონა, რომელსაც მცენარედ ყოფნა უნდოდა

მე რომ მწვადი არ ვჭამო, დედაშენმა ყავა არ დალიოს, ირაკლიმ – კოკა-კოლა, შენ კი – ღვინო, – რაა ოჯახიო, – მამამ. მას მერე, რაც ძამიკომ სახლში არც მარხული, არც ვეგეტარიანელი, არამედ ვეგანი სტუმარი მოგვიყვანა. აქამდე არასდროს შევხვედრივარ ადამიანს, რომელიც მოუთუშავი, მოუხარშავი, საღი და უმი ბოსტნეულით იკვებება და ამტკიცებს, ქრისტეც ვეგანი იყო, უბრალოდ თევზი იმ დროინდელი სადილის კრებითი სახელიაო.
თავის დროზე მშობლების მშობლებმა ჩემი აღმოცენების შესაწირად მსხლის ხე დანერგეს. მამამ კი დაკარგული ლეკვი ქუჩაში იპოვნა და ვიშვილეთ როგორც თანატოლი შვილი, მეგობარი, მამასახლისი. ვიცოდი, რომ დაახლოებით, თექვსმეტი წლის რომ გავხდებოდით, ის დაბერდებოდა და მოკვდებოდა. ამასობაში წვრილძვალა მსხალი, რომელსაც ნაყოფი ჯერ არ გამოეღო, სიმაღლეში მისწრებდა.
სევდიანი ისაა, რომ მცენარეს ცისკენ წადილით მალევე ვაჯობე და ხეზე მაღალი გავიზარდე. ზაფხულობით სოფელში ჩასული ბებიაჩემს ვეკითხებოდი მსხალმა ნაყოფი თუ გამოიღო მეთქი, ისე მინდოდა თანატოლი ხის დაგემოვნება. მაგრამ ყოველ წელს ორიოდე მკვახე მსხალი ემშობიარა, ცრემლივით რომ ჩამოეკონწიალებინა თვალების ფორმიან ფოთლებზე. ერთ ზაფხულამდეც მოჭრეს. ისეთი დისტროფიკი იყო, ტოტები ლამის მიწიდან ეწყებოდაო. ჩრდილადაც არ ვარგოდაო ჩემი უშვილო ხე. იმ ადგილას გოგრები დათესეს, არ მიყვარს ოქტომბერი.
ძაღლს კი ღვინიანი ადამიანები არ უყვარდა. თექვსმეტის რომ გავხდი, უკვე შემეძლო დაღვინება. იმის მერე ძაღლი არ მყვარებია. მონოგამიის მოქადაგე ქვრივად ვიქეცი. მცენარეები მაინც მხიბლავდა, იმდენად, რომ ვჭამდი. ცხოველები რომ მყვარებოდა, ვეგეტარიანელი კი არ ვიქნებოდი, მაჩვენე ორგანიზმში რას იღებ და გეტყვი ვინ ხარ შენო, და გემრიელად ვისადილებდი უმად. კაცი რომ ვიყო, ალბათ მოძალადე ქმარი ვიქნებოდი.
ბავშვობიდან მეზიზღებიან კატები, თავნებები, თავისუფლები. თანაც იმდენად, რომ მათი მოკვლაც არ შემიძლია, არ უნდა გავისვარო მათში ხელები. იმდენად მეზიზღებიან, რომ ვინმე ჰომოფობივით სიძულვილის მიზეზის თქმაც კი არ შემიძლია. ჩემი სიძულვილი კი მაშინ ორკეცდება, როცა გოგოები მადარებენ ხასიათით კატას. ერთმანეთი გაიცნეს? პირი შეკრეს?
იცით, წმინდანები მალე რატომ არ იხრწნებიან? იმიტომ, რომ მარხულობენ და მცენარეებით იკვებებიან. მცენარეები ნახშირ(ის)წყლებისგან შედგებიან და ამიტომაც ნელა იხრწნებიან.
ერთი ძაძიანი შენაკადი აქვს ივრის მდინარეს. ამ ზაფხულს იქვე ოჯახმა დრაფტი მოვაწყეთ, რომ მანქანის ნომერი წყალში ჩაგვივარდა. შევცურე და ძალიან ლამაზი კუროს ქალა ვიპოვნე, სურათი გადავუღე, მუხლებზე დავისვი, მოვეფერე. თვალებში მცენარეები ჩადგმოდა, ძვალი დელფინივით სრიალებდა. რა ლამაზია წყალში გახრწნილი სხეული. მე თუ მოვკვდები, როდისმე მაინც, წყალში დამმარხეთ.
რამდენიმე დღის მერე აუზიდან სახლში ვბრუნდებოდი როცა ვაკეში მკვდარი ძაღლი ვიპოვნე. წარმოიდგინეთ კადრი, ცხოველია გახსნილი პირით, დიდი კბილებით. ასო მოეკვეთათ და ექვე ფეხებთან მიეგდოთ, ჭრილობაში კი მცენარეები ჩაებღუჯათ. მე არ ვიცოდი ვის დასჭირდა ამის გაკეთება და რატომ. ეს არ გავდა სექტის ნამოქმედარს. შეიძლება ბავშვები.. პირველი რაც გავაკეთე, ვეტერინარი კლასელი მყავს და ვურეკავ, ვეკითხები რჩევას, რა გავაკეთო. “არსებობს რაიმე ცხოველთა დაცვის კანონი, რომელიც დამნაშავეებს დასჯის?” “სახელმწიფოში, სადაც ადამიანების უფლებები არაა დაცული, ცხოველისას როგორ დაიცავ?!”
მახსოვდა ინფორმაცია ძაღლების ჩხუბის შესახებ, სადაც პატრონი სერიოზულად უნდა დასჯილიყო, მაგრამ ამბავი მსუბუქი შეშინებით დასრულდა. ცხოველთა დაცვის ორგანიზაციას მივმართე და ჩვენ შორის ასეთი საუბარი შედგა: “არსებობს რაიმე რეაქცია მსგავსი ქმედებების წინააღმდეგ მიმართული საქართველოში?” “ასეთ შემთხვევებში სამართალდამცავი ორგანოები უნდა ჩავრთოთ, ჩაუტარდეს ცხოველს ექსპერტიზა და ყველაფერი ფაქტებზე და მტკიცებულებებზეა დამოკიდებული”. ანუ როგორც ადამიანის წამების შემთხვევაში, მაგრამ დასძინეს, რომ ათეული საქმეა სასამართლოს გადაცემული, თუმცა უშედეგოდ. მე მაინც ვცდილობ მასალების მოძიებას.
ამ დღეებში სახლში ხვლიკი და სხვა ქვეწარმავალი აღმოვაჩინე. ისინი ჩემი ლოგინის ირგვლივ დარბიან და წერისას შთამაგონებენ მიძღვნას. ეძღვნებათ ხვლიკებს, მცენარეებს და ცხოველებს, კატებსაც კი. და მგონი ამდენი ბალახის ჭამით ყვავილად ვიქეცი, ფოთლად ვიქეცი, დესტრუქციის უუნარო, არაფრის მოკვლა რომ არ შეუძლია, თვალების ფორმის ფოთლები თუ უწითლდებათ და სცვივათ, მათზე დაკიდებულ მკვახე ცრემლად. ჩემი ოთახი არის თეთრი ხისგან. რემონტი რომ გავაკეთეთ, დავატოვებინე. იყოს. ეს ის კუროა: