მიტოვებულების ბიბლია

Leftovers იმიტომ არ მოგეწონა, რომ მიტოვებული არასდროს ყოფილხარო, – მიპასუხა მეგობარმა, რომელიც HBO-ს სცენარით დატენილ კომპანიაში იყო შეჩვეული საუბარს. სინამდვილეში სერიალმა დამაჯერა, რომ შეიძლება დედამიწის მოსახლეობის 4% სხვების თვალწინ ერთდროულად უკვალოდ გაუჩინარდეს, მაგრამ ვერ დამაჯერა მარადიული სიყვარულის არსებობა, რომელიც ყოველ წელს ავსტრალიაში გაგატარებინებს შვებულებას გაუჩინარებული მეუღლის ძიებაში. მომიტევეთ, არ მიყვარს სპოილერის გარეშე საუბარი. სერიალის ფინალი თინეიჯერ გოგოებზეა გათვლილი, რომელთა სხეულებში ჰორმონები კრეპტონური ძალებივით ბუდობენ და ჯერ მათი ფლობა არ შეუძლიათ. ალბათ იმიტომ, რომ პრეისტორია მიტოვებული ადამიანის ბიბლიაა, ჰოლივუდური ღიმილიანი დასასრული არ შეეფერებოდა, რადგან მაყურებელმა ამოღეჭა მთავარი გმირების სასწაულებრივად გადარჩენების ხარჯზე მიღებული ემოციები.

ეს არის წიგნი პოლიციის ოფიცერზე სახელად კევინ გარვი, რომელიც არავის მიუტოვებია ერთი ღამით გაჩერებულ ქალს თუ არ ვიგულისხმებთ შუა აქტისას. კაცი, რომელმაც აბაზანის ნიჟარიდან სექსუალურად ამოძვრომა იცის და choking ფილია აქვს. როგორც პოლიციის შეფს, მას მიტოვებული მოსახლოების დაცვა ევალება და უპატრონო ძაღლებს ხოცავს, პატრონების გაუჩინარების შესწრებისას რომ გაავდნენ. მიტოვებულ სამყაროში ცხოვრებას ის ღამის იდუმალი ცხოვრებით უმკლავდება ანუ მთვარეულია. ცოლად ოჯახისგან მიტოვებული ქალი მოჰყავს, ვისთან ყოფნისთვის მრავალი დაბრკოლების გადალახვა უწევს, როგორც ზღაპრებში ცხრათავიან დევებთან გამკლავება, – მან ჯერ უნდა მოკლას მისი მსხვერპლი ქალის ენიგმა, გამოიმუშაოს განწყობის კონტროლი და იმღეროს როცა არ ემღერება, დასძლიოს საკუთარ ორეულს, რომ მიხვდეს მარტოა და მეუღლესთან ცხოვრება სჭირდება, ქალაქში ყველაზე მიტოვებულ ქალთან.

ეს მიტოვებული ქალი ნორა ჯონსია, ყოფილი დიასახლისი ამჟამინდელი მიტოვების პრევენციის სამსახურის სტაფი. ქალი, რომელიც მსხვერპლის როლმა კარიერულ საფეხურზე აიყვანა და საჯარო სივრცეებში გამოსვლის სქილზი მისცა. მისი სამსახურეობრივი მისია გაუჩინარებულ ადამიანებში კანონზომიერების პოვნაა – ოფიციალურად რეგისტრირებულ მიტოვებულებთან დადის და მატერიალური კომპენსაციის სანაცვლოდ მიტოვებულ ოჯახებს კითხვარებს ავსებინებს. სწორედ ნორას წიგნიდან ვიგებთ, რომ გამქრალი ადამიანები პარალელურ სამყაროში ცხოვრობენ, რომელთათვის გამქრალები ჩვენ ვართ, ხოლო ისინი მიტოვების მსხვერპლები არიან, მათ ხომ დედამიწის მოსახლეობის 96% დაკარგეს. Leftovers-ის ფინალის ერთი თეორიის მიხედვით, ნორას წიგნის ფინალი რეალურ ფაქტს კი არ წარმოადგენს, არამედ ოცნებას, რომ მისი გამქრალი ოჯახი უმისოდ ბედნიერია და აწი თვითონაც შეეძლება ახალი ოჯახის შექმნა თუნდაც სიბერეში, თუნდაც ქორწილებში მტრედების გამშვებად მოუწიოს მუშაობა, თუნდაც ღვიძლი ძმის სიკვდილის მერე.

ნორას ძმას მეთ ჯეიმსონი ჰქვია. ალბათ იმიტომ, რომ კონსერვატული ეკლესიის მღვდელია, იგი ერთადერთია, რომელიც გაუჩინარებული ადამიანების კულტს არ ქმნის და მორალურ-მატერიალურ წინაღობებს განიცდის იმ სტატიების გამო, რასაც ეკლესიებში არიგებს. სტატიებში წერია, რომ არ შეიძლება გაუჩინარებული ადამიანის კულტი ააგო, მხოლოდ იმიტომ რომ გენატრება. მეთი ტაბლოიდის ედიტორიბით ცდილობს მრევლს შეახსენოს, კულტად ქცეული გამქრალების მანკიერებები. თვლის, რომ ქრისტეს ტყუპისცალი ჰყავდა, ამიტომ როცა სიკვდილით დასაჯეს, მესამე დღეს ქრისტედ თავს ცოცხლად დარჩენილი ძმა ასაღებდა. ცოლად ჰყავს უშვილო და პარალიზებული მეუღლე, რომელიც სასწაულებრივად დაფეხმძიმდა, რამაც მასში ღმერთობის ამბიცია გამოიწვია. ჩემი აზრით, გემზე ნანახი ღმერთკაცა სწორედ მის ფარულ ორეულს განასახიერებდა. თავიდან მისი იდეები იმდენად კონსერვატული იყო მიტოვებულთა ქალაქებში, რომ ახალმა სექტამ ადვილად ჩაანაცვლა. მომავალში კი დაიჯერა ტყუილების, როგორც მომავალში პოტენციურად არსებული სიმართლის და ახალი მესიის, რომელიც დედამიწას ახალი მიტოვებებისგან იხსნის და ეს მესია კევინ გარვია.

მეთის შეხედულებებს წარსულზე ორიენტირებული სექტა უწევს ანტონიმობას, თეთრებში ჩაცმული სიგარეტიანი ტიპები დუმილის აღთქმით. მათ მემარცხენე ფრთას ლივ ტაილერის პერსონაჟი ასახიერებს. ვხედავთ სიბერისგან როგორ დაეჭიმა მსახიობს სახე, ერთ დროს ელფური გარეგნობის მქონეს. ქალაქებში არსებობენ მედიატორები, რომლებიც ფულს მიტოვებულებისგან შოულობენ, ცრუდ მიცემული იმედების სანაცვლოდ. ლაურა გარვის მორალი: წინასწარმეტყველებთან მისვლამდე სოციალური ქსელი წაშალე. და სხვა და სხვა დატვირთული პერსონაჟები სივრცეში. Leftovers-ს სამი სეზონი მოვლენების ეპიცენტრის სამ ქალაქშია გადაჭიმული. ნეიტრალური ნიუ ჯერსი, საიდანაც თვალს გაქრობას ვადევნებთ; ქალაქი, სახელად “სასწაული”, სადაც არავინ გამქრალა; და მელბურნი, სადაც პროცენტულობით ყველაზე მეტი მიტოვებული აღინიშნება და ერთგვარი ზღურბლია გამქრალების სამყაროში გადასასვლელად. სერიალი ამავე სახელწოდების წიგნის მიხედვით ყოფილა შექმნილი.

დაემთხვა, რომ Leftovers-ის ყურებისას break up ქოუჩის საავტორო წიგნს ვკითხულობდი სახელად – The Ex Factory (c) ბრედ ბროუნინგი. ავტორი ყოფილ შეყვარებულებს წვრთნის მეორე შანსის მიღებისთვის დროში გაწელილი სტრატეგიით, სადაც პირველი რჩევაა ერთ თვიანი გაქრობის დაცვა. ავტორის აზრით, ყოფილთან შერიგებისთვის მნიშვნელოვანი ნაბიჯია სხვა ადამიანებთან პაემნებზე წასვლა, ვარჯიში, ახალი ჰობი. სტატისტიკის თანახმად, 3 კვირა საკმარისია უარყოფითი ემოციები გაიფილტროს მოგონებებიდან და ძველი ურთიერთობიდან სასიამოვნო მომენტების გახსენება დაიწყოს. ამიტომ მხოლოდ ერთ თვიანი პაუზის პოსტ ფაქტუმ შეიძლება პირველი შეტყობინებით რეაგირება, მენტალური დაინტერესების მიზეზით, წიპა “ახალი ამბავი გაიგე? შენი საყვარელი ჯგუფი ჩამოდის ქალაქში”, ან ფიზიკური აღგზნების გამოსაწვევად ტანსაცმელზე გაკეთებული აქცენტი “დღეს ის კაბა ჩავიცვი, ჩემთვის რომ მოიპარე. იმედია, კარგად ხარ”. პასუხზე ერთი საათის მერე პასუხი. სატელეფონო საუბრისას ხმა რომ მკვეთრი და ხმამაღალი უნდა გქონდეს. იგნორის შემთხვევაში წყენის ჩაყლაპვა და ახალი სტრატეგიის მოძიება ათ დღიანი იზოლაციის მერე. წიპა, “გამარჯობა, შვებულების გატარებას ესპანეთში ვგეგმავ. ვიცი, რომ იქ შენი საყვარელი ადგილებია. მირჩევ რამეს?” შეხვედრისას ძალიან ბევრი მიმიკური შეხება, მაგრამ ურთიერთობისთვის მზადყოფნამდე სექსზე უარი.

ასევეა Leftovers-იც, ახალი მიტოვებისთვის შემზადებაა წარსულის მტკივნეული გამოცდილების გამო, თან მეორე შანსისთვის ახალი სტრატეგიის დაგეგმვაა ძალიან შორ მანძილზე და როცა საუკუნის მესამედის მერე ყოფილი მეუღლეები ერთმანეთს სიბერეში ხვდებიან, თავს უცნობებად იკატუნებენ. ამიტომ როცა მეგობარმა მითხრა, სერიალი იმიტომ არ მოგეწონა, მიტოვებული რომ არ ყოფილხარო. ვუპასუხე, რომ პირიქით, დანაკლისში ცხოვრების გამო.

გეორგია როგორც ჰოგვარტსი და ყვავილების შხაპი

კიკნაძის ჩაწერილებში სააღდგომო კვერცხების ქართული წარმომავლობა მოვიძიე, ამბავი ძმებისა, დიდი მარხვის პირველ კვირაში კვერცხებს ცეცხლზე რომ შედგამენ და ორმოცი დღით ჩაეძინებათ, გაღვიძებულზე კი აღმოაჩენენ, რომ კვერცხები წითლად შებრაწულიყვნენ. მე არ ვარ იუნგი მითებისგან არქეტიპები რომ შევქმნა და არც ლევი სტროსი, არქეტიპებს შევეწინააღმდეგო და ისინი სინქრონიულ-დიაქრონიულ ასპექტში განვიხილო, მაგრამ როგორც მოყვარული კომპარატივისტი, ამ პროფესიის განსაზღვრებას საყვარელ წინამორბედს დავესესხები: ნაკლებადაა ჩემი ინტერესის სფერო კერძოდ სამოთხე ან კერძოდ ჯოჯოხეთი, არამედ, მათი ურთიერთმიმართება, – ამიტომ ასე დუალისტურად მაღფრთოვანებენ მითები, რომელთა გაგებისთვის დამატებითი თქმულებებია საჭირო, იქნება ეს წითელ კვერცხებზე ამბების დაკრეფა თუ სხვადასხვა რელიგიური დღესასწაულის ერთმანეთით ჩანაცვლება.
ამიტომ დავხატე გოლუმის გარეგნობის მქონე ნოე, რომელმაც ათი საუკუნე განვლო და ქედივით თეთრწვეროსან კაცად ვეღარ წარმოვიდგინე; წმინდა გიორგი, რომელსაც ჰარი პოტერის ჯადოსნური შუბი აქვს და სამძიმირის ნაცვლად ჰერმიონას იხსნის გველისგან. (ინსტაგრამი) გაგიკვირდებათ და მე სულაც არ მსურდა ქრისტიანობის შეურაცჰყოფა, პირიქით, ქრისტიანობის პოპ კულტურასთან ადაპტირება. ავხსნი: ეკლესიისა და მრევლის სიჭარბის მიუხედავად, იმ სივრცეში სადაც ყოველდღიურად მიწევს ცხოვრება, იქნება ეს სამეზობლო წრე, სამუშაო ადგილი, სანათესაო თუ სამეგობრო, ათეიზმი უკვე კომფორმიზმია და თუ როდისმე ვნახავ ადამიანს, ვინც ტაძარში წაყოლას მთხოვს, ჩემთვის საკმაოდ უცხო, მასისგან გამორჩეული ნაბიჯი იქნება. მაგრამ ჩემი საზოგადოების დიდი ნაწილი ხშირად საუბრობს რელიგიის ზღაპრულობაზე უარყოფითი კუთხით, როდესაც ფენტეზი მათი საყვარელი ჟანრია  ეს ორმაგი სტანდარტები კი ისეთივე ალოგიკური მგონია, როგორც ბერიკაობის მომხრეთაგან ჰელოუინის კრიტიკა, მხოლოდ იმიტომ, რომ ერთს არ აქვს ეროვნული ფუძე. ეს კი იმის ფონზე, რომ ორივე რიტუალი მკვდრების ერთი მიმართულებით აღდგენას ეხმიანება. პირადად მე, იმდენად მხიბლავს კოსტუმირებული წვეულებები, თანაც თუ ჰორორის ფონზე მიმდინარეობს, რომ შემიძლია ნებისმიერ აქტივობას შევუერთდე, მითუმეტეს, თუ გადაცმული საღამოები დასაშურებელია საქართველოში. ხოლო როდესაც ვუყურებ ამ ჩემს ქვეყანას ვხედავ ადამიანებს, რომლებსაც მაგია არ აინტერესებთ, სანახევროდ ადამიანებს და სანახევროდ მაგებს და მაგებს; მაგებს ანუ მრევლს რომლებიც უკვე თავის მხრივ იყოფიან კეთილებად და ბოროტებად. მე ხომ არ მაინტერესებს ტოლკინის, როულინგის და სხვა ფანტაზიორთა სამყარო რამდენად არსებობს და ისე მხიბლავს, შესაბამისად, თომას, იოანეს და სხვა მოციქულთა ამბების სინამდვილე ნაკლები ინტერესის საგანია.
აღდგომა ვახსენე და დღესასწაულებისადმი პროტესტის მიუხედავად, ჩემი საყვარელი დღე სულთმოფენობაა. ის, რაც დავითაშვილთან არის აღწერილი, მჭედლების გრდემლზე დაკვრა სწორედ ამ მოძრავ თარიღთანაა დაკავშირებული. შეიძლება იმიტომ, რომ ჩემი მჭედლიძეობის გამო სისხლის ყივილს ვგრძნობ; ან მთიულეთში ხშირი ქეიფის გამო, როცა ნებისმიერი ვახშმის დროს, როგორც გურულებს აქვთ მშვიდობის სადღეგრძელო პირველ ადგილზე, ჩვენთან იძახიან “მივაგებოთ”-ს, “მათ ხელთ ყოფს” და სვამენ; ქორწილის რიტუალებშიც კი წინაპრების სულების მოგონებითაა სუფრა გაჭედილი და კაი სინტოელივით ტაძრის ნაცვლად გვარის სალოცავებში ლოცულობენ, გენეტიკაა ორივესთვის მთავარი ღმერთი და სულთმოფენობა ვეგანური დღესასწაული, ბუნების ზეიმი. ამიტომ მიკვირს ხალხისგან, ვისაც სინტოისტური ფილოსოფია ხიბლავს, ჩვენთან აღნიშნულ წინაპართა და მცენარეთა დღეს რომ ვერ ამჩნევენ. დღეს, როცა ყვავილების დაჭერისას ვლოცულობთ, თაიგულებს ერთმანეთს ვუნაწილებთ და სხეულს ამ მცენარეებისგან ვიბანთ, მერე ჩვენთან შერწყმულ ყვავილების ნახარშს ბუნებას ვუბრუნებთ და მცენარეებს მოვრწყამთ, ჩვენს სხეულებთან ერთად რომ ამოიზარდონ. ქრისტიანობამ თუ ადამიანი მიწა-ბუნებას მოაშორა, მზისა და ზეცისკენ სწრაფვა მისცა, სულთმოფენობაზე გამონაკლისი დაუშვა და გაამიწიერა. პატრიარქს აკრიტიკებენ, რომ მაგიური რიტუალებისკენ მოწოდება დაიწყო, ბოლო დროინდელი ქადაგების გარდა, მანამდე ისაუბრა თანადროული სიტყვების აღვლენაზე და სხვა. მაგრამ ჩახედულმა პირმა იცის, რომ მაგიას აქვს განხრაც, როგორც წრეებში უწოდებენ “საეკლესიო მაგია”. მაგალითად, ნალოცავი სანთლის ტაძრიდან სახლამდე მიყვანა და კარის ჯვარის ფორმით ამოწვა. და თუ კლასიკურ განსაზღვრებას დავეშურებით რელიგიისა და მაგიის განსხვავებებზე, რომ რელიგიისას ადამიანი მიიწევს ღვთაებრივისკენ და მაგიისას ღთაებრივი მოიწევს ადამიანისკენ, სულთმოფენობა ორივეს ნაზავია, ბუნებრივისა და ადამიანის ნაზავია. მე კი ძალიან მწყდება გული, ამ დღესასწაულის არასათანადოდ დაფასების გამო. ვწუხვარ იმიტომ, რომ ამ დღეს მე არავინ მაჩუქებს მინდვრის ყვავილების თაიგულს და არავინ მეტყვის რომ შევერწყა ჩემს წინაპარ ბუნებას.

ხელთნაკეთი ნივთები და შავი მთვარის დები

ისეთი ჩითის კაბა ვიყიდე, ჩაის დალევას მოგანდომებს მეთქი, – ვთქვი და ამით გარემოს გამო სამოსის შეხამების ნაცვლად – ხაზი სამოსის გამო გარემოს არჩევას გავუსვი. შეიძლება მოდა ბრუნდება და თბილისში ვინტაჟური კაბები აცვიათ, მაგრამ თუ ეს ვინტაჟური მოდელი ძველებური ქსოვილითაა ნაკერი, თან ამ ქსოვილზე თუ იცი, რომელი ველის რომელი ნაყოფისგან დაამზადეს, თანაც თუ ეს კაბა ხელნაკეთია, უკვე გაინტერესებს: რაზე ფიქრობდა მკერავი ამ ქსოვილთან მუშაობისას. აი, ჩემი ჩანთების ავტორს, რომლებსაც რუსთაველის მიწისქვეშაში ვყიდულობ, მთელი ამბები შევუთხზი: ვითომ ჩემხელა უმუშევარი გოგოა, საკუთარი სამყარო ჰქონდა, შეყვარებულმა მიატოვა, ოჯახის კისერზე წოლა ეუხერხულება და ერთხელაც ნათესავმა ქსოვილები უპოვნა. ურჩია, მაღაზიებში ჩაბარება დაეწყო და ორი კაპიკი ეშოვნა. მერე რა, თუ ერთხელაც ჩანთის ყიდვისას მომისწრო და პუტკუნა ღაწვებიანი გოგონას ნაცვლად გავიცანი როგორც მამაჩემის ხელა ჯანიანი კაცი. მერე რა, უკვე თუ მაღაზიაში მეხუმრებიან, რომ ყველა ჩანთა მე გავუყიდე, და მეც ღიმილით ვეუბნები, რომ რა ვქნა, ესეთები მალე იხევა. არა და მართლა ძალიან მალე იხევა და ნაძენძები კაბასაც მისვრის. ვეძებ ქალს, რომელიმე ბარში ღვინის ბოკალით ხელში, ვისაც ფიშნეტზე ბებიამისის მოქარგული წინდები აცვია, ჩაის ჭიქებს ფერად კაბებს უქსოვს და ღუნღულა ხელთათმანებით ჩულქის თასმების გასწორება იცის რას ნიშნავს.
შავი მთვარი დები – იმ ბრენდის ქართული სათაურია, ჩემი მოდაზე წარმოსახვა რომ შეცვალა. თვალს გამოჩენის დღიდან ვადევნებ და შეიძლება ითქვას, მაცმევენ. სარიტუალო ნივთებთან ერთად მტვრიანი ფირის კამერებით გადაღებული შავგვრემანი ქალი, ჰიპურად გაჩეჩილი თმებით. პიანინოზე უკრავს, როცა მეგობრებთან იკრიბება. აქა-იქ კაცი, რომელიც უყვარს. ხისგან გამოთლილი ბეჭდები. შიშველი სხეულები და იქვე ბუჩქებში დატოვებული ეროტიული თეთრეულები. უცებ გამოჩენა მუცლით. მერე სამშობიარო კაბების დამზადება და სურათების გადაღება. მერე მშობიარობა და ახალი პატარა მთვარის ხაზის დამატება. ხაზი, რომელიც უწყვეტად ასახავდა მკერავი ქალების ცხოვრებას, რომელიც დიზაინერთა პირად ბლოგად იქცა და ეს სინამდვილე იმდენად მიზიდავს, რამდენადაც შეიძლება მკერავმა სამოსის მეშვეობით მათი პირადი ცხოვრება გადმოგვცეს. ბრენდი, რომელსაც მხოლოდ ქალი მორიელები ვიგრძნობთ და ლილითის თაყვანისმცემლებს დააფიქრებთ. ეს არის სამი ქალი, რომლებსაც უმთვარო ცხოვრება აერთიანებთ, ფენტეზურ ჩანთებს მოიკიდებენ, ველად გადიან. თქვენც მითხარით ხოლმე სად იყიდება ხელთნაკეთი ნივთები და კაბები.

პროვინციულიდან აცდენილი უბრანული მზე

ისევე, როგორც გლობალიზაციისკენ მიმავალ პერიოდში ერებს შორის განსხვავება იკლებს, არა თუ კუთხეების წარმომადგენლები ერთმანეთში ითქვიფებიან, ასევეა ზოდიაქალური თვეებიც. მაგალითად, თუ სექტემბერში ქალწულის ნიშანი მოსავლის აღებასთან იყო ასოცირებული, ოქტომბერში ღვინის დაწურვა სასწორულ დღესასწაულებთან, სამყაროს შექმნის მეშვიდე დღესთან ანუ დასვენებასთან დააკავშირეს, გასაკვირი არაა სტატისტიკა, რომლითაც ზაფხულობით დიდი რაოდენობით მშობიარობა მივიღეთ. ხოლო მას შემდეგ რაც ცხოვრებით პროვინციულიდან ურბანულ სისტემაზე გადმოვინაცვლეთ, დასვენება, ამჯერად ზაფხულთან ასოცირდება, შესაბამისად, გამნაყოფიერებელი თვეების სტატისტიკაც შემოდგომიდან ზაფხულზე შეიცვალა.
ამასთან, გასათვალისწინებელია თანავარსკვლავედთა აცდენა ასტრონომიულსა და ასტროლოგიურ ჭრილში: ასტრონომიამ თუ რეფორმა განიცადა, აჰყვა კოსმოსში მიმდინარე გადანაცვლებებს, კლასიკური ასტროლოგია უცვლელი დარჩა, და როცა ვამბობთ, რომ მზე დგას ვერძის ზოდიაქოში, ფიზიკურად თევზების ზოდიაქოში თავსდება. ამას კი მზის გეოცენტრული ვითარებით ხსნიან: როგორც არაფერი შეიცვალა დედამიწის გეოცენტრული მდგომარეობიდან მზის ირგვლივ ტრიალამდე თანავარსკვლავეთთა პირობითობის გამო. მთლიანობაში ვერსია ძალიან ჰგავს ელემენტარების გაქრობის პროცესს ტექნიკურ სამყაროში.
ანუ თუ კი ოდესმე არსებობდა ზოდიაქალური თვეების ენერგია, ურბანულ ეპოქაში უღონოა მისი კლასიკური ვერსია.

vol.9.

ერთი ელენე დარიანი იყო თუ არ ყოფილა და მეორე ანნა ბლუმი.
დავიხურე ბებიაჩემის წვრილი ქვებით მორთული ბერეტი, დავიჭირე ბაბუაჩემის ჩიბუხი და ამგვარად ვიქეცი დადაისტების დასაცინ მოძველებურ მერცად, მაშინ მე ვიქნები მეთქი ანნა ბლუმი, – მენ რეის ეპოქის ქალი, მთელი ჩემი ოცდაშვიდი გრძნობით მიყვარხარო, ჯერ კიდევ საკუთარ თავს რომ ეუბნება და საპასუხოდ ტიტასავით წითლდება. ოცნებისგან გავიცინე თუ ლოდინისგან წელში მოვიხარე, მელანდაღვრილი ფირით საკუთარი სახელი გადავიღე, წარსულს რომ ელოდება.
ერთხელ კარლ იუნგს ღრმად მოხუცებული ბიძა შეხვედრია: იცი, სიკვდილის მერე ადამიანები როგორ იტანჯებიან? ელოდებიან.. სახლში მისულმა ფსიქოლოგმა შინაურული რეცენზია დაწერა: ჯოისის “ულისე” არის 720 დღიანი ლოდინი, რომ რაიმე მოხდეს.
ასე რომ, ყოველ ჯერზე, როცა რაიმეს ელოდებით, თქვენ “ულისეს” კითხულობთ.

 

 

 

ცხოველთა ფორმის სამკაულები წარმართულ საქართველოში

ვინაიდან ახალ ქალაქში ჩასული პირველ რიგში მის მუზეუმს ვეცნობი, მათზე კითხვამაც გამიტაცა. კვირა ჯვრის პროლოგად წარმოდგენილი ცხოველების ფორმის სამკაულებს მივუძღვენი. მაგალითად, ახლად დაქორწინებულებს საწოლის ქვეშ მორიელის სიმბოლო, როგორც ნაყოფიერების წმინდანი, ეწყოთ და სხვა.
შეჯამებისთვის დავწერ, რომ გათხრებისას აღმოჩენილი აქსესუარების ფუნქციის გასაშიფრად ისტორიკოსებს ფოლკლორული მასალაც ეხმარებოდათ, როგორც პირიქით.
ძველად ირმებს მარჯვენა პროფილით სახავდნენ, აქცენტირებული თავ-კისერითა, უმეტესად წინ გაწვდილი დრუნჩით და ქორბუდა რქებით. სამკაულების უმეტესობას თითო რქაზე 6-7 შვრელი აქვს.
ირმისგან განსხვავებით წინ იყურება ჯიხვი. მის რქებს მიართმევდნენ ხოლმე მაშინდელ ხატ-სალოცავებს ძღვნად. შეინიშნება ორთავიანი ჯიხვის გამოსახვაც. ვნახე ერთი სამკაულიც, სადაც ვერძის გაკეთებისას ოსტატის ხელი ჩანს.
ცხენის ფაფარი, ძირითადად, შეკრეჭილია სხივისებრი გამონაშვერებით, რაც მზის იმიტაციად არის მიჩნეული და გამოხატავს ასტრალურ სიმბოლოს. ცხენი განიხილებოდა როგორც ნაყოფიერების ღვთაებათა წრის წარმომადგენელი და ნადირობასთანაა დაკავშირებული. ხანდახან ცხენზე ქალურად დამჯდარი მამაკაციც გვინახავს გამოსახული.
კურდღლის გამოსახვაში ჭარბობს სტილიზაციის ელემენტები. თვალები და ნესტოები წერტილებითაა აღნიშნული. ჭარბი სასიცოცხლო ძალისა და ნაყოფიერების სიმბოლოა. მისი წინა ფეხების თათები, როგორც ამულეტი, ბედნიერების წყაროდ ითვლებოდა. გაქცეული კურდღლის ამოტვიფვრა ქრისტიანობის გადევნის ხანებშია შექმნილი.
საინტერესოა, რომ მგელ-ძაღლი საფლავის ქვებზე გამოისახება. მაგრამ იქ გამოსახულ ძაღლებს საყელური უკეთიათ. რაც იმის მანიშნებელია, რომ მწყემს ეხმარებიან. ყმა აუცილებლად უნდა მონათლულიყო, რომ გამხდარიყო საყმოს წევრი. მაგალითისთვის შემოგთავაზებთ მგლად კურთხევის ლოცვას:
“ინათლება მგლად.. დღეის მერე ევალის: იყოს მგელი და მხოლოდ მგელი. სახე მისი არა კაცისა ფერი (არა ხატი და მსგავსება ღმრთისა), არა სხვა რამის მსგავსი, არცა კატისა, არცა ეშმაკისა.
დღეის მერე იყოს მორჩილი მბრძანებლისა ჩვენისა და მისგან განწესებული ყოველი კანონის.
დღეის მერე სვას სისხლი და ერიდოს მძორს!
არ დაინდოს ადამიანის ძე!
არ უღალატოს მგლებს!
ნადირობისას არ მოიშალოს რკალი!
არ გადავიდეს წინამძღოლის ნება-სურვილს.
ყოველივე, რაც განწესდება ჩვენს სამსჯავროზე, იყოს შეუვალი კანონი მისთვის.
ყელს გადაცმული ალდახი იყოს მისი მგლობის ბეჭედი.
მოინათლოს!..”
და ბოლოს მგლის სისხლს თავზე ასხამდნენ.

ნახატი გალიფრეის ენაზე

გუშინ ხელში ჩამივარდა დოკუმენტი, ძველ რუსეთში პირველი ტატუს ხელოსნების ნებართვა, ეწარმოათ თავიანთი საქმიანობა და ჩავფიქრდი ამ ჯეიმს კუკის დროინდელ ტერმინზე, როგორც ხელოვნებად ქცეულ სხეულზე, ძველად რიტუალის ჩასატარებლად ან პატიმართა დასანიშნად რომ იყენებდნენ. ერთი პიტერ გრინვეის ფილმი მოგვითხრობს, მკვდარი ადამიანის წარწერიანი კანის გატყავებაზე, დღიურად ქცეულ პოლიგრაფიულ კანზე. და მივხვდი, გადასაღებად, ერთჯერადი საღებავებით კანზე ნახატების მიუხედავად, ერთგულების არ ქონის გამო, ვერასდროს გავიკეთებ ტატუს. ეს ისეთია ამბავია, შენს ცხოვრებას ჯერ კიდევ საუკუნის მეოთხედში სათაური მისცე. თურმე ჯეკ ლონდონიც “პატარა დიასახლისის” მიუხედავად, ტუმინირების აპოლოგეტი ყოფილა: მაჩვენე ადამიანი ტატუთი და მე გაჩვენებ რა საინტერესო წარსული ქონიაო. ხოლო ჩემი საყვარელი ციტატა მაინც უილიამ დევაულთს ეკუთვნის: ციტატა ეს არის ტატუ ენაზეო.
მართლაც, ჩემთვის საკუთარი თავის შეგუება თავად იმხელა პროცესია, როცა სხეულის სტაბილურობის ატანა მიწევს, ნებისმიერი ხანგრძლივი დანამატი ისტერიაში მაგდებს. ერთი სიტყვით, შეფარული პანიკიორი ქალი ვარ. ხომ არსებობს ზოგადი საერთაშორისო წესები, რომლის მიხედვითაც ტატუირების პროცესი რეგულირდება, მაგალითად, პლიუს თვრამეტი, გადაწყვეტა ალკოჰოლის არა ზემოქმედების ქვეშ, არ უნდა იყოს შეჩვეული ნარკოტიკის მოხმარებას, არა ფეხმძიმე ან მეძუძური დედა, – მაგრამ ამ წესებს არც ჩვენთან და ზოგადი მასშტაბითაც ნაკლებად აკვირდებიან. მე კი დავამატებდი კიდევ სხვა პუნქტს, რომელიც ჩემთვის მნიშვნელოვანია: ადამიანის უნარის თუ უუნარობის გამოკვლევას უცხო ფორმების ფიზიკური და მენტალური მხრით, რამდენად ფლობს პიროვნება საკუთარი სხეულის სტაბილურობას და სიახლისადმი შეგუებას. არა, როგორც კანონს, თუნდაც როგორც სემინარს, სადაც ვივლიდი ამ ლამაზი ტატუს გაკეთების გამო: პლანეტების ენაზე დაწერილი ჩემი სახელი, რომლის ჯერ მხოლოდ ფეინთური მონახაზია.

ხიდჩატეხილი ჩემი ქალაქი

თბილისის შუაგულში მშვიდობის ხიდთან გავლისას ედუარდ მანეს ტილო “სამხარი ბალახზე” მახსენდება, სადაც ნახატში კონტექსტიდან ამოვარდნილი ნახატი, ხოლო ძველი თბილისის შუაგულში შიშველი ხიდია გამოსახული. თუმცა ვიზუალური ხელოვნების მცოდნეებს შეიძლება სანტიაგო კალატრავას იგივე სახელწოდების ბაგირები გიდგებოდეთ თვალწინ, მისი ვიზუალურ-სემანტიკური კოპირება.
ჩემი აზრით, აბანოებიდან დაწყებული ეს ჰავლაბრელებზე მიწოლილი ხიდი თბილისელებისთვის ზედმეტად სიმბოლურია, როგორც იდეურად ბიმორფული პროდუქტის თბილისელებთან დესინთეზირება, სადაც ნიმუში ადამიანთან და მის ფონთან არაა შერწყმული, ადამიანი ვერ ხდება შენობა და შენობა ვერ ხდება ადამიანი. თუნდაც, როგორც ხალხური მიშენებების, ე.წ. “ეგოისტური არქიტექტურის” შემთხვევაში მოხდა, ქალაქელები შეერწყნენ საკუთარ დანამატებს. პროექტიც იყო ჩაფიქრებული გასული საუკუნის ბოლო წლებში მათი მასობრივ არტად ქცევის, თუმცა უსახსრობის გამო შეწყდა.
ბებიაჩემი, “კარენოი თბილისელი” ქალი, იტყოდა ხოლმე: მთელი ცხოვრება მინდოდა მოვხუცებულიყავი, რომ ჩემთვის პატივი ეცათ, ხოლო მოვხუცდი მაშინ, როცა უკვე პატივს ახალგაზრდებს სცემდნენო. მართლაც, კომპიუტერულ სისტემებთან ერთად მილიარდელთა ასაკიც შემცირდა. ჩემი თაობაც, ფსიქოლოგებისგან წოდებული 87-95-იანელების “ჩატეხილი ბავშვები”, ბებიის მსგავსად, გარდამტეხ პერიოდში მოვხვდით, სადაც თუნდაც სამსახურის შოვნაში, ძველ თაობადაც არ ვითვლებით, მაგრამ ამავე დროს, შედარებით კიბერნეტიკული თაობა გვიწევს კონკურენციას.
მე კი არ მავიწყდება ჩემი გერმანელი მგზავრი, რომელიც სათანადო დიპლომატიით მეკითხება: “რატომაა ამდენი ეკლესია თქვენს ქალაქში? ალბათ ძალიან გწამთ. მაგრამ თუ ძალიან გწამთ, სიკვდილი ასე ძალიან რატომ გიყვართ? თქვენი მანქანები სულ დაქრიან და მეშინია.” ვხვდები, რომ არქიტექტურა ოპოზიციური მენტალობით აქაც უარყოფს თავს და ვპასუხობ: “ღვინის უფრო გვწამს”. ცოტა ხანში მე და ადოლფი რამდენიმე კილომეტრით აზიაში, სიღნაღში ვსვამთ. სტუმართმასპინძლობაც ხომ იმიტომ ვიცით, საკუთარ პატივმოყვარეობაზე წყალი დავისხათ და აღვნიშნოთ, ჩვენთან შედარებით რა ადვილად თვრებიან.
იყო კიდევ ერთი ინგლისელი სტუმარი, რომელმაც ქართული არქიტექტურა თავად გამაცნო და მეც პარლამენტის შენობასთან სელფ-შოთით ტურისტივით მატარა. ერთხელ მეუბნება, რომ მე ღია ზღვაში ციცაბო კლდეზე აღმართულ მინიან შენობას ვგავარ, რომ დაღამდება და შენობაზე ვარსკვლავები აირეკლება. დავფიქრდი, სინამდვილეში რამდენად გვანან ადამიანები თავიანთ ქალაქს ან თუნდაც საკუთარი ოთახების არქიტექტურას. ან რამდენად შეიძლება ვგავდეთ ცხოვრებაში არ დანახულ შენობებს, რა რომანტიკულადაც არ უნდა ჟღერდნენ ისინი. ვარსკვლავიანი მინები არ ვიცი და ჩემი ქალაქი არის მცხეთა, ისეთივე, როგორიც მოსკოვისთვის არის პეტერბურგი, ფენტეზური გალავანებით, მუზეუმად ქცეული ისტორია, მე ხომ ავეჯიც კი არ მაქვს დაბერებული არ იყოს, მოგონებები არ გააჩნდეს. კერპად სალოცავი ქალაქი – მცხეთა.

სუფრები ციური სხეულების მიხედვით ტემპერამენტის ჯგუფებზე ძველ საქართველოში (შესავალი)

“იანვარსა დილეულად წყალს ნუ სვამ”.
“თებერვალსა ნუ სჭამ ჭაკუნტელასა”.
“მარტსა ტკბილსა საჭამადსა ნუ სჭამ”.
“აპრილსა დილეულად წყალს შესვამდე”.
“ივლისსა დიაცსა თანა ნუ დასწვები”.
“აგვისტოსა მალოქს ნუ სჭამ, (წყალსა) შესვემდი”.
“სეკტენბერსა სძე ჭამე”.
“ოკდენბერსა მწვანილსა ნუ სჭამ.”
“ნოემბერსა თავსა და ტანსა ნუ დაიბან”.
“დეკემბერსა კალნაბსა ნუ სჭამ”.

რომ წარმოვიდგინოთ, რამდენად დიდი აცდენაა ძველ ტრადიციების მიმდევარ ადამიანებსა და ძველ ტრადიციებს შორის, თუნდაც პატრიოტულ სუფრაზე მოხვედრისას, ჯერ ძველი ქართველების დაბადების შეხედულებაზე, კალენდრულ ანატომიაზე უნდა შევიქმნათ წარმოდგენა. რომელიც თავის თავში სუფრის სქესობრივზე მეტად ასაკობრივ დაყოფას მოიცავს დროის სხვადასხვა მონაკვეთში. გვწამდა, რომ მუცელი ადამიანის სალარო იყო, რომლის დასაცავად შენდებოდა ხელები და ფეხები. თუ სალარო ფუღურო იქნებოდა, კიდურებიც გაუღარიბდებოდა.
ყველაფერს 4 ბუნება აქვს: ქარი, სიცხე, მიწა და წყალი. ესინია: მხურვალე, ხმელი, გრილი და ნედლი. ქარი მხურვალე და ნედლია და ქარი მისგანაა და სული მისგან იძვრის. და ცეცხლი მხურვალი და ხმელია და ზაფრა არის. მიწა გრილი და ხმელია და შავი ბალღამი მისგან არის. წყალი გრილი და ნედლია და ბალღამი მისგან არის. 1 სტიქიის დაზიანებას მეორითი მკურნალობენ. ვიცოდით, რომ თვეში 30 დღე იყო, აქედან შვიდნახევარი დღე სისხლის გუნება გვქონდა. შემდეგი დღეები თხუთმეტამდე – “კვერცხის გულის ნაღველის”. 22 და ნახევარ დღემდე “შავი ნაღველის ბუნება” ჩაგვერთვებოდა. შემდეგი პერიოდი ოცდაათამდე “თელგამის ბუნება” იყო, ნაღვლიანი და მწყურვალი. თან დღე-ღამეს 24 საათად ვყოფდით: დღის სამ საათამდე სისხლის ბუნება იყო, 3-დან 6-მდე კვერცხის ნაღველის, 9-მდე – შავი ნაღველის, შემდგომ კი მთელი ღამე თელგამის ბუნება გვქონდა.
მე იმ ასაკში ვარ, “კვერცხის გულისა ნადუღისა ბუნება” მქონდეს, ეს გულისხმობს, რომ 17-დან 35 წლამდე ქალები ერთ სუფრაზე გამოვკვებულიყავით. ამასთან, სუფრის მენიუ კალენდართან იმდენად იყო შეხამებული, ივნისში, ივლისსა და აგვისტოში ყვითელი ბალღამი დუღდებოდა, ზაფრა, როგორც ახლა ვეძახით, ყვითელი ნაღველი. ამ დროს, ძირითადად, ჩვენს ასაკობრივ ჯგუფში სუფრებზე სიმჟავეს დებდნენ, ძმრიანსა და გრილს. ღვინოს ვსვამდით, ოღონდ ოდნავ წყალგარეულს, ვატანდით ფლავს ზაფრანით. ყველა ასაკობრივი და ტემპერამენტის ტიპი საკვების მუცლადღების შემდეგ “პირის გასახმობად აკეთებდა ბოყინს”, კუჭი გაწმენდილიყო, რომ საჭმელი აღარ მოსდომებოდა.
17 წლამდე სისხლის ბუნება არის, ცეცხლს კი აბანო აქრობს. ამიტომ მათ სუფრაზე შეინიშნებოდა დიდი რაოდენობით წყალი. თან გვჯეროდა, რომ პირველი საკვებია სისხლი, ხოლო ორსულ ქალს თვიური თუ მოუვიდოდა, ნიშნავდა, რომ ბავშვს საკვები დააკლდებოდა და ამიტომ შიმშილით მოკვდებოდა. ხოლო მოზარდი ადამიანის შემთხვევაში, განსაკუთრებით, მარტსა, აპრილსა და მაისში სისხლი დუღდა და ყმაწვილის გუნება დგებოდა, მხურვალე და ნედლი. ამ დროს რეკომენდირებული იყო ტკბილი საკვების მიღება და სუფრები შარბათებით იყო სავსე. შაქრის ან თაფლის ნახარშებს სვამდნენ. აგებულების მიხედვით, კვერცხის გულის ნაღველზე იყოს, მალე დაბერდეს. თელგამის აგებულებიანი გვიან ბერდება. სუფრაზე აუცილებლად იყო ცხელი კორკოტი ხორბლის ქონდრით. ქერის კორკოტი გრილი, რომელშიც ხანდახან ვარიასა ან ბატკანს დებდნენ. ყველაზე მეტი ხორცეული მათ და შემდეგი ასაკობრივი კატეგორიის სუფრაზე დევს. “ისეთსა ჭამდეს, ესეცა იცოდი, ერთი მარცალი უნაბი ერთსა ლიტრასა სისხლსა დააწყნარებს”.
35-58 წლებში შავი ნაღველის ბუნებაა. ეს ასაკი შემოდგომას განასახიერებდა. ამ დროს შავი ბალღამი იძვრებოდა და შუაკაცობის გუნება ეძლეოდა. კაცი ჩამოხმება და გაგრილდება. ამ დროს მხურვალე და მწარე საკვები იყო სუფრებზე და ღვინო ყველა დროზე მეტად. “და წამალი აიღოს, რომე შავი ბალღამი დააკლდეს და დედაკაცისაგან იფარეზოს”. ხოლო ნაბახუსევზე ვიღებდით წინა დღის დაწურულ ბროწეულის მარცვლებს და პიტნას. დანაყული ძირტკბილა შერეული ღვინოში. წიწმატი და ხახვი შევატანეთ. ეს ასაკი განასახიერებდა სავსემთვარეობას და მივირთმევდით ისეთ საკვებს, რაც თვალის ტკივილისთვის იყო კარგი, მაგალითად, თევზის თვალს. თევზი იჭმებოდა გრილი. ქართულ სუფრაზე უფრთხობდნენ ერთდროულად ნედლი თევზისა და კვერცხს ერთდროულად მირთმევას, ადამიანი ამ დროს იღლებოდა და დამბლა ეცემოდა. ისევე უფრთოდნენ, როგორც ერთ სუფრაზე რძისა და ღვინის დადებას. არც კვერცხს შეატანდნენ რძეს. საღამოოებით მლაშე საკვებს არ იღებდნენ, რადგან სიბნელეში ვეღარ დაინახავდნენ. ასევე წყლის ზომიერად მიღების წესი იყო: “ვინცა ყელი გაიხსნას და მერმე უზმამ ბევრი წყალი სვას, მისგან ყოლინჯი დაიბადების”. ყოლინჯი თიაქარს ნიშნავდა და სხვანაირად ითარგმნებოდა როგორც “ღმერთო მიშველე”. ამასთან, დანაყრებული ჭამის მერე აბანოსაც არავინ იღებდა თუ თიაქარის გაჩენა არ უნდოდა.
58 წლიდან ადამიანი ბალღამისა გუნებაზედ იქნება. განასახიერებს ზამთრის პერიოდს, როცა ჩანს, რაც წლის მანძილზე/ცხოვრების მანძილზე/დღის მანძილზე არის დაავადება. ბერი კაცის ბალღამია მეტი, იღებს ხმელ საკვებსა და ღვინოს. მწუხრის დროს, როცა ადამიანი არ ჭამს, ნიახურისა და კამის წყალი უნდა ვასვათ ჯერ ვარდის წნილთან ერთად და მუცელი ამით გავუხსნათ. ამ ასაკობრივ კატეგორიის სუფრაზე, სწორედ, მუცლის გამხსნელი საკვები ეწყო. იჭმეოდა აუცილებლად ცხელი კორკოტი ხორბლის ქონდრით. ღვინოს, როგორც ვხედავთ, საქართველოს ნებისმიერი დროის სუფრაზე, მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია, სეზონური პერიოდის მიხედვით – გაზაფხულის გარდა, დღის მონაკვეთის მიხედვით – დილის გარდა, ხოლო ასაკობრივი კატეგორიის მიხედვით – 17 წლიდან. ასევე  რეპროდუქციულ მოთხოვნებს, რომელიც ასევე სუფრის შემადგენელი ნაწილი იყო, ძირითადად, შემოდგომასა და ზამთარში იკმაყოფილებდნენ, დღის მონაკვეთის მიხედვით კი – საღამოსა და ღამე. “ბალღამისა წამალი აიღოს, რომე ბალღამი დაკარგოს და ზედა ზედ არწყევდეს წამლებითა და დედაკაცისაგან ფარეზი იყოს”.

სირაქლემას სინდრომი

ადრე ერთ წიგნს ვკითხულობდი გაუხრწნელ სხეულებზე სხვადასხვა რელიგიებში და მხოლოდ იმას მივხვდი, რომ პრექრისტიანულ ეპოქაში დაბადებულ ზეზვა და მზიას ძვლებიც შეიძლება ბუნებამ შემოინახოს.
მამა გაბრიელის ნეშთს ისეთი პიარი გაუკეთდა, სულ რომ გახრწნილი ყოფილიყო, უნდა აეწყოთ. ურწმუნო ადამიანის სინდრომი ხომ იმაშია, სასწაულს ჩაეჭიდოს, როდესაც სხვა დასაყრდენი არ აქვს და ვერ ხვდება, რომ თავად გახრწნის შედეგიც ისეთივე სასწაულია, როგორიც დაბადება.
მაგრამ საკითხი იმაშია, რატომ დასჭირდა ადამიანს სასწაულებზე ჩაჭიდება, ტრიმიფუნტელის ფაჩუჩების გაცვეთა, ფორუმელები ზომბის/ზომბირების წარმომავლობას რომ მიაწერენ, გინდაც ცოცხლად აღდგენილი ადამიანი-ღმერთის?!
რატომ არის იშვიათი მოვლენა სასწაულად აღქმული?!
რატომ ვარ მე ერი, რომელსაც ისევე სჭირდება რწმენა არსებობისთვის, როგორც ნაღალატევ ცოლს ქმრის ნუგეში ერთგულებაზე?!
რატომაა საჭირო ერთმანეთის მოფრთხილებისთვის უღიარებლობა, რომ არც ისეთი ანტიკური ეროვნული თვითშეგრძნება გვქონია?! რომ მე-19 ს-ში, როცა მსოფლიოში ყველა ერს თვითცნობიერება ახლად უყალიბდებოდათ და ჩვენთან თერგდალეული 60-იანელები პირველი მერცხლები იყვნენ, ვთქვათ, რომ რამდენიმე ათასწლოვანი თვითშეგრძნება გვქონდა.
რატომ ვწუწუნებთ, რომ მთელი ერი ჩაერია ჩვენს ოჯახურ ამბებში, მას ხომ თავად მივეცით ნება ჩარეოდა ჩვენს ოჯახებში როცა ბნელი 90-იანები იდგა?! ნავთის ღუმელებს ვცვლიდით, უფროსი მეზობლები უმცროსებს ტანსაცმელს თუ სახელმძღვანელოებს ვუთმობდით, – ერთმანეთს სიბნელე ასე გადავატანინეთ, როცა ჟურნალ-გაზეთებში გვერდი-გვერდ ვუშვებდით ერთდროულად პორნოგრაფიასაც და ხატებსაც, ეროვნულ ცნობიერებაში თეორიულიდან განსხვავებით პირველ პრაქტიკულ ნაბიჯებს ვდგამდით თავისუფალ განმარტოებას დახამებული ადამიანები.
ძალიან მაგარი გრძნობაა ეჭვიანობა, იგი ანალიტიკურ აზროვნებაში მყოფ ადამიანს განასახიერებს. სირაქლემას სინდრომის არსი კი მხოლოდ იმაში კი არ არის, რომ თავი დამალო, არამედ უკანალიც მიუშვიროო.