და ქრისტემ ღორებში ჩაასახლა ეშმაკნი..

წლევანდელი საახალწლო ისტორია მინდა მოგიყვეთ. სტუდენტობის მეგობარს დეკემბრის ბოლო კვირას მამა გარდაეცვალა სიმსივნით. სამძიმრისთვის სენაკში მომიწია წასვლა. უკვე მეოთხე გარდაცვლილი მამაა ჩვენს სამეგობროში. გოგოები ერთმანეთს ვუყურებთ და ვფიქრობთ: “ნეტა ჩემი არ იყოს შემდეგი”.

პანაშვიდზე დარჩენა გამიჭირდა, თან სამსახურში მეჩქარებოდა და მიკრობუსის ბოლო რეისით თბილისში დაბრუნება ვარჩიე. მგზავრობის საფასური გადავიხადე და ადგილი დავიკავე. დიზელის ძრავაზე მომიხვდა თვალი, 5 მილიონ რაღაც ჰქონდა გარბენი. აქამდე არ მენახა ამდენი გარბენი. ალბათ ჩამოყრილი არ იყო.

ნახევარი საათის მერე მძღოლმა, შენი დიდი ხათრი მაქვს, მაგრამ ვერ წაგიყვანო. თბილისში გოჭების გადაზიდვა მეტად სარფიანიაო. გადაირეკა ჭირისუფალთან, რომელიც მიკრო სატრანსპორტოს დირექტორი იყო, მაგრამ შეკამათებაში “მარკეტინგის მენეჯერმა” მოიგო.

რა უნდა მექნა, სენაკი-თბილისის ბოლო რეისიც აივსო გოჭებით, მე კიდევ ტრასაზე გავედი, იქნება ფოთის გამავალ ტრანსპორტს გავყოლოდი. ნესტიანი ქარი პირდაპირ ძვლებში მატანდა და 5.1-ით წვიმდა. მაგრამ საკუთარ თავგადასავალზე მეცინებოდა, გამავალ მიკრობუსებს რომ ამაოდ ვუქნევდი ხელს და იქიდან გოჭები თითქოს ლოცულობდნენ, ალაჰი ირწმუნეთო, იუდეიზმი მიიღეთო.

სტამბოლი

ტაქსიმზე ერთ ანტიკურ ბუტიკში საყურე მოვიპარე. კი არ მიხდებოდა, უბრალოდ ლამაზი სახე მქონდა რომ დავინახე. შიშის წვერებით გავიარე გზა ბეშქენამდე, არ ვიცი რატომ მქონდა ასეთი სინდისის ქენჯნა. შემოვტრიალდი, ბუტიკს სირბილით დავუბრუნდი და მანევრი ჩავიდინე, თითქოს ეს კლიპსიანი საყურე კალათაში ახლახანს აღმოვაჩინე. მაგის ხურდა არ მაქვსო, – მომიგო მოხუცმა ვაჭარმა, როცა ოც ლირიანი გავუწოდე, – უფასოდ წაიღეო.

IMG_20171119_220137_034კადრი ფილმიდან Closer 2004, სადაც ჯულია რობერთსის პერსონაჟი აკვარიუმის მასივში სეირნობს და ნატალია პორტმანის პერსონა(ჟ)ს ირიბ კონკურენციას უწევს, ჩემთვის იმდენად შთამბეჭდავი აღმოჩნდა, სტამბოლში მოხვედრილმა მეორე დღესვე აკვარეუმის კორიდორს მივაშურე. საზოგადოებრივ დივანზე ჩამოვჯექი და ვფიქრობდი იმ პრიმატულ სამყაროზე, რომლის საფეხურსაც წარმოვადგენ. დინამიკებიდან ემბიენტური მუსიკა ისმოდა, იმბეცილები აკვერიუმის კედლებს ეკროდნენ, შენობის გარეთ კი ქალაქი სასირბილე მარათონისთვის ემზადებოდა, მოსახლეობა სტამბოლის გასარბენად.

IMG_20171118_163531_111აეროპორტში მოხვედრისას ბექა მახსენდება, მისი მორიდებული ღიმილი და დაჭმუჭნული ქილების ოჯახი. დრო, როცა მეოცნებე თმა მქონდა. ახალი ზელანდია კი არა, სტამბოლი ეს არის ტრანსკონტინენტური ქალაქი და ჩემთვის ყველა ადამიანი კიჩია, ვისაც მხოლოდ დასავლური ნაწილი აინტერესებს. ქალაქის აზიურ ნაწილში მეტროთი მგზავრობა ორმაგად სასიამოვნოა. რადგან მგზავრები, თითქოს ფლეშმობი ყოფილიყოს, წიგნის თანადროული კითხვით მოძრაობენ. მაგრამ აზრზე არ არიან რა ავტობუსი მიდის დასავლურ ნაწილამდე. მეტროში მონიტორზე სტომოტოლოგის რეკლამა დამამახსოვრდა. პაციენტი ქალი ისე მოწადინებით აღებდა პირს და კრთებოდა ბურღის შეხებაზე, თითქოს ორგაზმს განიცდიდა.

აზიური ნაწილი თუ ცათამბრჯენებით გამოირჩევა, ევროპულ ნაწილში დაბალი შენობებია. კონსტანტინოპოლის კვალობის რესტავრაციებით და ამავე დროს მოდერნიზებული მუზეუმებით, სადაც ადგილობრივი შეყვარებულები, მეგობრები თუ შატოლოზე გამოსული ბავშვებიც კი დადიან. და მე არ ვიცი სხვა ქალაქი, სადაც მუზეუმებში სიარული ასეთი ხშირია ადგილობრივისთვის.

IMG_20171116_202922_859

ვათვალიერებდი სტამბოლს მთვარიანი მეჩეთებით, კლაუსტროფობიულ ქუჩებში ასფალტად დაგებული მოზაიკებით, რომლებსაც ბაიკერები ყოველდღიურად გადიან, ტრამვაის ხაზებით დაქსაქსული ქუჩებით, კატებით ბუკინისტური მაღაზიების თაროებზე, ანტიკურ მუზეუმებში უბილეთოდ მოხეტიალეები, ლინგერიების მაღაზიებში შესულები, რომელიმე ფუმფულა ბიუსჰალტერზე რომ მიგითითებს, მიაუო. ბიბლიოთეკებში ჭრიალა თაროებზე რომ ღრუტუნებენ. მარათონზე მოქალაქეებთან ერთად რომ დარბიან. ამბობენ, რომელიღაც სულთანს ჰყვარებია კატები და იმიტომო. ეს სტამბულია, კატების ქალაქი, დაბინძურებული ბოსფორის სრუტით, ამ გაგანია მარათონის დროს ბეშქენის წვრილ ქუჩებში დავდივარ და ადგილობრივივით მოქცევას ვცდილობ.

ისე მოხდა რომ  ცაში აწვდილი ხალიჩებით, გიგანტური შენობებით, შუაღამისას მომღერალი ტრანსგენდერებით, მასივი გეტოებით, სადაც დაკარგვა ისე ადვილია, ნიშნულებით, რაზეც აწერია, რომ პოლიციელების შესვლა აკრძალულია. მე კიდევ ფეხისწვერებით ვცდილობ გავიარო. ჰიპსტერული უბნებით, კონტემპორარი არტის გალერეებით, ყოველი კუნჭული რომ საპერფორმანსო არეალია. პაბებით, სადაც ლუდს მიწის თხილის ნაცვლად წაბლებს ატანენ. მგონი მათი ეროვნული ვალუტა წაბლია. და მართლაც, თურმე ისეთივე ლამაზი ქალები დასეირნობენ, როგორც სერიალებშია. არ ვიცი, შეიძლება სრუტესთან რომ ცხოვრობენ, მაგრამ მათი თვალები თითქოს ისრუტავს.

IMG_20171204_131914_794

შევდივარ ადგილობრივ პაბში დებიუტანტი მწერლის წიგნის პრეზენტაციაზე, საჯარო ლექციით რომ ცდილობენ გაყიდვას და გულმოდგინედ ვცდილობ თავი მოვიკატუნო, რომ ლოკალური ნაწარმი ვარ. ისე თბილად მხვდებიან, წრეში მაყენებენ, ცდილობენ გამოიცნონ ჩემი სამშობლო. ფიჩხებიან ფეჩზე წაბლები იხრუკება, ქვეყანა “ჯორჯია” თითქოს არ გაუგიათ, “აა, გურჯისტან?” “მარტო მოგზაურობ?” ჩაის ფულს არ მახდევინებენ, ბიჟუტერიას მჩუქნიან. ძალიან სტუმართმოყვარენი არიან.

IMG_20171126_191822_326

მარტოობას უპირატესობა არ აქვს

67746204

წელს პაპაჩემს ორგანოებში წყალი ჩაუდგა, ინფაქტი გადაიტანა და საავადმყოფოში წევს. ჭის წყალი მომიტანეთო, აიკვიატა, არა და მხოლოდ მშრალი საკვები უნდა მიიღოს. მისი თანაპალატელები მალევე გავიცანი. ერთი კაცი ამტკიცებს, რომ მთავრობას მისი მოწამლა უნდა. ასე ხსნის მედდისგან მიწოდებულ წამლებს. ექიმის ასისტენტობა წავითამაშე და მოვიტყუე, რომ მისმა შვილმა დარეკა, კლინიკის მთლა უფროსები შეაწუხა, რომ ამ კაცს მხოლოდ კარგი წამლები მიეღო. მე არ ვიცი თუ მართლა ჰყავს შვილი, მაგრამ მოლბა, წამალი ჩემი ხელიდანვე მოსვა და ჩაეძინა. პაპაჩემი დასცინოდა ამ კაცს. გინახავთ ოდესმე მოხუცების ბულინგი? საბჭოთა ფილმებში პიონერები რომ ერთმანეთს დასცინოდნენ ოღონდ მშობლებზე დაცინვა შვილებისათი შეიცვალა. იმის მიუხედავად, რომ ამ კაცს პაპაჩემის ჩათვლით ყველა დასცინოდა, წამლების მიღების ყველას ეშინოდა. პალატაში ეჭვები სუფევდა და მარტოობა.

ჩემი აზრით, ადამიანს სამოთხე და ჯოჯოხეთი სამოცი წლის მერე უდგება. პაპაჩემის ღალატები დაჯამდა და ეჭვებმა უწია. ცოდვები ტბის წყალივით დაუგროვდა, ტყუილები ქვეყნის წინაშე თუ ქალების. “პაპჩიკ, ცოდვიან ტბაზე მომიყევი რა, ინტერნეტში მასალები არ დევს.” “მერამდენედ უნდა მოგიყვე, ცირკული ტბაა, სუბალპურ ზონაში”, – მიხსნის და მერე მამაჩემს ჩემზე უჩურჩულებს რომ ალცჰეიმერი მაქვს, ერთიდაიმავე ტბაზე მაყოლინებსო. ბოლო წელია ცოდვიანი ტბის დალაშქვრა ავიკვიატე, მაგრამ ჯერ არავინ მომყვება. პ.ს. მიხდებოდა იმ დღეს ექიმის ასისტენტობა, მაგრამ კლინიკაში ახალგაზრდა არავინ იყო რომ შეეფასა.

საღამოს პაბში შევედი ღვინის დასალევად. ბარმენად ახალგაზრდა, ლიტველი გოგონა დამხვდა ფერადი კიკინებით. საქართველოში სასწავლო გრანტით ჩამოსულა, თან ხელნაკეთობებს ყიდის ონლაინ. ისე აღტაცებით საუბრობდა საკუთარ თავზე, და ქვეყნებზე, სადაც უწევს დარჩენა, მისით მოხიბლულ საზოგადოებასთან, რომ მე ძალიან მომინდა მქონოდა რამე სატრიპაჩო საქმიანობა. მაგალითად, გამომეძერწა თიხისგან რამე ეგზოტიკური ფრინველების ფრთები და თმის სამკაულებად გამეყიდა. ან რამე არაპოპულარულ ქვეყანაში, მაგალითად, ნამიბიაში წავსულიყავი სტუდენტად და საღამოობით ბარმენად სამუშაოდ. თორემ პირველ პაემანზე, როცა ყმაწვილი ღვინოზე დამპატიჟებს და მკითხავს, როგორ გავატარე დღე, უბრალოდ უხერხულია რომ ვუთხრა: ჯერ კრემაციურ სხეულს ვუღებდი ფოტოებს პოლიციის განყოფილებაში და მერე პროსტატიანი კაცი მიამბობდა თავის ჩივილებს ველოსიპედის მიმართ.

“ანდროიდის დამტენი ხომ არ გაქვს?” – ფიქრებიდან გამომაფხიზლა გიკური ღიპის მქონე ბიჭმა რატომღაც. “არა, არ მაქვს”. “არაუშავს, მაინც მარტოობა მხიბლავს, ხანდახან მობილური სამი დღე არ მაქვს ჩართული. და რომ ვრთავ ვფეთქდები ხოლმე შემომავალი ზარებით”, – არ ვიცი რატომ ეგონა რომ წაიტრიპაჩა, მაგრამ მინდოდა მეყვირა, რომ მარტოობა ისაა, როცა სამ დღიანი გათიშულობის მერე რთავ ტელეფონს და ელიტ ელექტრონიქსს სპამებს თუ ახსენდები. როცა იმდენად მარტოსული ხარ, რომ გინდება პიროვნულად გაიხლიჩო, გაიყო, გაორდე. მაგრამ გავიღიმე. შეიძლება სმიტის საუნდტრეკების მოსმენის ფონზე მარტოობას რომანტიკული ელფერი აქვს. შეიძლება ცოდვიან ტბაზე რომ მარტო წავიდე, ვიღაცისთვის გაბედული ვიყო.

პაბიდან კლინიკამდე გზაში ერთი მათხოვარი ქალი გავიცანი. სკვერში მარტო იჯდა და ტუჩებს ოდნავ აცმაცუნებდა. ეტყობა ხალხისთვის ამბის მოყოლას გეგმავდა. რამდენჯერ დამიჭერია თავი მსგავს უხერხულობაში, როცა ტუჩები თავისით იცმუცნება და ამ დროს ნაცნობი შემხვედრია. მარტოობას რა უპირატესობა აქვს მეთქი და,  შეგიძლია არ დაიბანოო. მეო ფიზიკოსის ქვრივი ვარო, მეტრომშენელი კაცისო, ციურიხში ჰქონდა სამუშაოო. კოლაიდერის ამბები მომიყვა. მე კიდევ მოვუყევი ჩემი ხელნაკეთი თმისამაგრების შესახებ, რომლებსაც მანჯურიული წეროს ფორმა აქვთ. კლინიკაში რომ მივედი, პაპაჩემს მივუწექი, მაჯაზე წვეთოვანი ჰქონდა შეერთებული და ლამის გამოვუძრე. “პაპჩიკ, ცოდვიან ტბაზე ასულხარ?” “დაეტიე სახლში”.

ყელიწადის გზა

All-focus

როცა სამი მეგობარი ზღვის დონიდან 3800 მეტრიან უღელტეხილზე დაძინებას ვცდილობთ, რელიეფი კი მხოლოდ ორი ალპური ნაბიჯის სიგრძეზე არაა დამრეცი, ზაფხულის თხელი ქვეშაგებიდან ვგრძნობ, როგორ მეცლება ჯიხვებისგან აყრილი ხრიოკი ქვები ზურგიდან, ხოლო თამარას გაბედული ვერსია მამხნევებს: “არაუშავს, აქედან არშაში ჩავიდეთ და ხაჭაპურები ვჭამოთ”.

ღამე უმთვაროა და ბნელი, მაგრამ მე თეთრად ვათენებ. უჰაერობა თავბრუს მიხვევს და ტომარაში ქანდაკებასავით ვწევარ. მგონია, თავი იმხელაზე გამებერა, გამყინვარებისდროინდელ კლდეებს ჩაიტანს, რადგან მიწა თავისას მოითხოვს, ნიუტონის ვაშლებივით დაცვენას. ვფიქრობ როგორ აღვმოჩნდით 3800 მეტრიან უღელტეხილზე დასაძინებლად და სად დავუშვით შეცდომა.

თრუსო. ორი დღის წინ:

თრუსოს გადასახვევთან, სამხედრო გზიდან უკვე ფეხით რომ შემოვუხვიეთ, ცალი თასმა მეორის სათასმეში ამებლანდა და დავეცი. ნიკაპი, იდაყვები და მუხლები გადავიყვლიფე, შუბლზე კოპი დავიდე, კამერა გავტეხე, ერთადერთი რედ ბული დავღვარე. ჭრილობა თერგის წყალში დავიმუშავე, თერგი დავლიე, თერგდალეული გავხდი. მორალი: თასმები ენის ქვეშ შევიკრა. მორალი მეორე: ტექნიკა გულით არ უნდა ვატარო. მორალი მესამე: სასმელი ჩანთაში შევინახო და არა ჩანთაზე მიმაგრებულ ბადეში.

მგონი თავი ისე დავარტყი ან მზემ ისე დამაჭირა, რომ მირაჟი დამეწყო და ტურისტულ ზონაში უმგზავრო დელიკები მეჩვენებოდა. მაქსი ხუმრობდა, რომ ყაზბეგელებს აქვთ მანქანები და დელიკები. დელიკას არც თვლიან მანქანად, დელიკა ცხენია. სასაზღვრო ზონის საშვები არ გვქონდა, ამიტომ ავტოსტოპსაც ვერ ვრისკავდით. თან გავსებული დელიკების გარდა მხოლოდ რუსულნომრიანი მანქანები მოძრაობდნენ, მძღოლს კი სახეზე ეწერა, რომ ალუდა ან ალნახსიტი ერქვა.

მაქსმა მოგვიყვა ამერიკელების გადაჩეხვის ისტორია საქართველოს სამხედრო გზაზე. მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისში ფოთიდან შემოსულან აშშს ბატალიონები ჯიპებით და დარიალიდან აპირებდნენ რუსეთში გადასვლას. მაშინდელ საურმე გზაზე ვერ დატეულან და გადაჩეხილან. მორალი: ამერიკა ომში თავიდანვე მონაწილეობდა. მეორე მორალი: საქართველოს სამხედრო გზას რუსულად ირონიული სახელი ჰქვია, Военно-Грузинская дорога. მორალი მესამე: ძლიერია ადამიანი ვისაც ლაშქრობის დროს სუნთქვა საუბარზეც ჰყოფნის.

თრუსოში ოსების საფლავები დავათვალიერეთ. თურმე ქართული საგარეო პოლიტიკა კრძალავს ოსი ჭირისუფლების თრუსოში შემოსვლას საფლავების ან მიტოვებული კერების მოსანახულებლად. ადგილობრივების თქმით, ოსების თრუსოში შემოსვლა უფრო მკაცრად კონტროლდება, ვიდრე ოსების თბილისში შემოსვლა, გასაგები მიზეზის გამო. მითუმეტეს, თუ სტუმარს ლოკაციასთან წინაპარი აკავშირებს.

ადგილობრივები კი სადღაც აბანოსთან გავიცანით, სიონელი და ყაზბეგელი ბიჭები ზაფხულში თრუსოში დასახლებულან ტურისტული სტარტაპის იდეით. პიონერების დათესილ ხეებში ტურისტული თავშესაფარი აუშენებიათ, სადაც ქართველებს კოტეჯებში უფასოდ ტოვებენ, აჭმევენ, ასმევენ, კოცონით ათბობენ, მეორე დღის საგზლად ჩაისა და ყავას ატანენ. მომავალი წლისთვის თერგზე ჯომარდობის ტურებს აპირებენ, ყელიწადის მიმართულებით ნიშნულების გაბმას და ა.შ.

ადგილობრივებთან ვიჭორავეთ კიდეც. ჯერ მთელ სოფელში მარტოხელა მუდმივ მაცხოვრებელს დასცინეს. ოსი ქვირი ქალიაო, რომელიც ქართველებს ვერ იტანს, შეშლილიაო ჭკუიდანაო. ეჩვენება, რომ ებრძვიან და აუპატიურებენო. სიგიჟიდან თვითმკვლელობაზე გადავმისამართდით, და თურმე სუიციდური აქტივობის მაღალი ნიშნული ყაზბეგის მუნიციპალიტეტში სნოსა და ქოსელში დაფიქსირებულა. მიზეზი კი სნოსწყალში უნდა ვეძიოთ, ორთავე სოფელს ერთი მდინარე ჩამოუყვება. უცნაური ხმა აქვს ამ წყალსო, დიდხანს ვინც უსმენს, ჭკუიდან შლისო. დავაფასეთ მუსიკის ძალა.

სამაგიეროდ, თავს აბანოში ვერ დაიხრჩობდით, გაზიანი წყლების გროვაში, რომელიც ისე ბუყბუყებდა, ავხსენი თერგდალეულ რუსებს ბაყ-ბაყდევებს რატომ ეძახდნენ მაგიური რეალიზმის წარმომადგენლები. ან ზოგადად, რატომ შემოვიდა წყალს დაპატრონებული ბაყ-ბაყ დევის პერსონაჟი ქართულ ფოლკლორში ხევიდან. არა, ამ ტბაში მართლა ვერ დაიხრჩობით. თამარას კამერა ჩამივარდა და კამერამ ზედაპირზე ტივ-ტივი დაიწყო. ჩემი არ მეყო და იმ დღეს სხვისი კამერაც გავაფუჭე. ველურ ბუნებაში უკამეროდ დავრჩით. კამერა კიდევ წყალივითაა. დავუშვათ და მოკვდით, თითქმის შავი ყუთია.

ღამე ცივი იყო და ქარიანი. საათში ერთხელ ბალიშად დადებული ჩანთები იჩუტებოდა და ტანსაცმელი საძილე ტომრის შიგნით თავსდებოდა. ღამე სამივემ თეთრად გავათენეთ. გათენდა და ადგილობრივებმა ყელიწადზე მისასვლელი ისეთი უღელტეხილი დაგვანახეს, საიდანაც სასაზღვრო ზონაში უსაშვოდ მოვხვდებოდით. თან შორი მანძილიდან შემოვლას, პირდაპირ აჭრა ვარჩიეთ. მახსოვს, ერთმა ადგილობრივმა სასხვათაშორისოდ ისიც დასძინა, რომ რაღაც ვიღაცამ დრონით ვიდეო გადაიღო, იმის მერე ყელიწადს მნახველები მოუმრავლდაო. მწვანე ზებრა იგულისხმა ალბათ და ლეონს რომ ვუთხარი ერთხელ, ჩაიცინა და “კაია მერე”. ჩვენი ამ გზაზე წამოსვლის მიზეზი კი მაქსია. არშასა და ვლადიკავკაზშია გაზრდილი და აინტერესებდა ეს მხარე.

იმ დღეს ვფიქრობდი ჰაიკინგში პოსტმოდერნიზმის ძალაზე. როდესაც რაღაც ნიშნულამდე ადიხარ, ეს არა მხოლოდ შენი ნაციის სიძლიერეზე მეტყველებს, არამედ იმ ქვეყნების მადლობელი უნდა იყო, შენი აღჭურვილობა ვისი ნაწარმიცაა. მაგალითად, მადლობა ვიეტნამს ჩემი ფეხსაცმლისთვის, ნორზ ფეისის ჩანთისთვის და ცალი სალაშქრო ჯოხისთვის. მადლობა იტალიას მეორე სალაშქრო ჯოხისთვის. მადლობა ამერიკას ჩემი თეთრეულისთვის. გერმანიას – ჩემი შარვლისთვის. თურქეთს – ჩემი მაისურისთვის. საქართველოს – ალტერ სოქსის წინდებისთვის. ინდოეთს – საწვიმარი ქურთუკისთვის.

ავდიოდი მჟავე წყლებზე, საფლავებზე, დეკაზე, ხრიოკ ქვებზე ვხტუნაობდი და ვფიქრობდი, რომ ძალიან სუსტი ვარ და პატარა, ბუნებისთვის სრულიად უმნიშვნელო გოგო. მენატრებოდა ტელეფონის ზარები, ჰენგაუთის ნოთიფიკაციები, დონალდ ტრამპის ტვიტები, ჰიპსტერული ბლოგები, ვიზუალური თეოლოგიის დიაგრამები, ამაზონ პრაიმი, ლონდონური ტექნოს არტისტები, ონიონის არალეგალურ ბაზარში ექსკურსიები, “ჩვენი სუფრას” კომპოტები, რომელსაც არასალაშქრო შეფუთვა აქვს და იძულებული ვარ მიწიანი, მჟავე წყლები ვსვა. თამარა უფრო ბუნების შვილია. ნაკლებად ენატრება ურბანული გარემო. ეს ჩემი პირველი გასვლაა ალპური ტბებისკენ. აბუდელაურზეც კი არ ვყოფილვარ.

დათვიჯვრისხეობაში გზაჯვარედინთან, სანამ ციცაბო აღმართები დაიწყებოდა, სამივემ ერთად შევისვენეთ ოფლის მოსაწმენდად, მზის კრემის წასასმელად და დარჩენილი მჟავე წყლის დასალევად. ჩვენ წინაშე ორი უღელტეხილი იყო, ერთი რამდენიმე მეტრით დაბალზე და სალაშქრო ჯოხებით შევძლებდით ასვლას, მეორე მაღალი საფოფხი უღელტეხილი გახლდათ. გავიხსენეთ ადგილობრივების დარიგება და მაღალი უღელტეხილით წავედით. ვხედავდით როგორ ნავარდობდნენ ჯიხვები. და როგორც თამარა იტყოდა, დამცინავად დაგვყურებდნენ ზემოდან.

უღელტეხილამდე გაგვიწვიმდა, ქლიავისხელა სეტყვები ცვიოდა, მე კი დარწმუნებული ვიყავი, რომ ცოტაოდენი ფაფუკი ფიფქიც შევამჩნიე კლდეებზე. ავდივარ ამ ნაყარ ქვებზე და სეტყვა უკან მაბრუნებს. თითქოს გაისაპნა ეს ქვები. სამ ნაბიჯს რომ ვდგავ, ორი ნაბიჯით უკან ვიხევი. თან 3000+ მეტრზე თავი წნევისგან გამისივდა, ვახველებ თუ ვაღებინებ ვერ ვხვდები. სიცივისგან ვკანკალებ თუ შიშისგან. შარდისგან გებერილი მუცლით დავდივარ, არა და როგორ უნდა განვმარტოვდე სალ კლდეებზე? ან როგორ უნდა მოშარდო, როცა ფეხებს ვერ ათანასწორებ და ბობღვა გიწევს? თან რაც უფრო მაღლა ავდივარ, გულის რევის შეგრძნება მიმატებს.

წვიმის დამთავრებამდე გაჩერება ვარჩიეთ. წვიმამ კი მაშინ გადაიღო, როცა მზემ თავისი დღიური ვადა ამოწურა. რა გვექნა, უღელტეხილზე ასვლა სიბნელეში გავაგრძელეთ. თითქოს ტრანსში ვიყავი და ფეხები თავისით დადიოდა. ბოლოსკენ სამივე იმდენად დაქსაქსულები ვიყავით ერთმანეთისგან, მარტოობამაც ძალიან დამთრგუნა. ყვირილი ან ტირილი მინდოდა, როცა რაღაც მომენტში, ჩემს აკანკალებულ ზურგს მაქსი მოეკრო და დამამშვიდა. აქეთ თამარა მელაპარაკებოდა ხაჭაპურებზე, ხვალ ყელიწადის დანახვისას მშობიარობის ტკივილისავით დავიწყებულ დღევანდელ გზაზე, მატყუებს, რომ ასეთი გზები თოვლიან მყინვარწვერზე უფრო რთულია.

უკვე იმდენად დაბნელდა, ფანარი დაგვჭირდა. უმთვარო ღამე იყო და წყვდიადი სუფევდა. ახლავე დათვის ბუნაგში საძილე ტომრებით დარჩენას, ორიოდე საათი აღმართი და უღელტეხილზე კარვის გაშლა ვარჩიეთ. ალბათ ორ საათზე მეტი მოვუნდი 80 მეტრის გავლას. ჯერ მაქსი მიდიოდა წინ და მერე ფანარს მინათებდა უკან. თამარა ჩამკეტი იყო და ცალკე ის მეშინოდა, ქვა უკან არ გამესხლიტა. დროდადრო შესასვენებლად ვჩერდებოდი, ოღონდ ფეხები მქონდა შპაკატში. რამდენჯერმე იმიტომ შევჩერდი, რომ სხეულს ქანცი გაუწყდა და უბრალოდ ლოდზე დაეცა. თან თითები სიცივისგან ისე გამეფშიკა, ლოდსაც ვერ ვეჭიდებოდი. აი, ფეხები შპაკატშია, ხოლო ხელები ნაყარ ლოდებს კი არ ებღაუჭება, უბრალოდ აგდია. მაგ დროს ვისწავლე ის, რაც საცოცმა კედლებმა ვერ მასწავლა. ენერგიის მოდუნება ხელებიდან ფეხებში. ან საერთოდ, რატომ დავდიოდი ამ ცოცვაზე?

უღელტეხილზე რომ ავცოცდით, მაქსმა და თამარამ თასმები მოიძრეს და კარავი გაშალეს. მახსოვს კადრი, უღელტეხილიდან ყელიწადისკენ რომ ჩავიხედე და უკუნითი წყვდიადი იდგა. სამარისებულ სიჩუმეში აქა-იქ ქვები ხოხავდა. არავითარი გენდერული განსხვავება ან ზრდილობა მე არ მახსოვდა და ნახევარი დღის ნაგროვები შარდი იქვე გავუშვი, შორს არ წავსულვარ. მაქსი კი იყო მაინც მხნედ და ყველაზე მორიდებულად ჩვენ შორის, ისედაც წყვდიად ღამეში მოსაშარდად ლამის მეზობელ უღელტეხილზე გადავიდა.

იმ ღამით, როცა ტომრებში შევიფუთეთ, ვგრძნობდი, როგორ ვცურავდი დამრეცი რელიეფის გამო უკან, თრუსოსკენ. სამმა მეგობარმა ალპური ჰაერი გაიყოო. ის ღამეც თეთრად გავათენე. და როდესაც მეორე დილა გათენდა და უღელტეხილიდან გადავიხედეთ, ყელიწადი ვერ დავინახეთ. ირონიით, გზაჯვარედინთან რომ შევრჩერდით, თურმე მეორე, მარტივი და დაბალი უღელტეხილი უნდა გადაგველახა რომ ყელიწადზე მოვხვედრილიყავით. და სულ ამაოდ ჩაიარა ბობღვამ.

ტედი და ალეკსეი ციმბირში

675786o9

ამ ბოლო დროს ბევრი მარტოხელა კაცი მხვდება ცხოვრებასა თუ ფიქციაში, რომლებიც ცდილობენ ნადირობის ინსტინქტებში გაექცენ ცივილიზებულ სამყაროს წესრიგს. ეს ტესტესტერონული ინსტინქტები მატრიარქატული სამყაროს უგულვებელყოფის ფონზე ჯერ კიდევ შარშან მიმოვიხილე, თუნდაც In To The Wild-ის მაგალითზე, ხოლო ვისაც ამ ამბის ევროპული ვარიანტი დააინტერესებს, შეუძლია “ციმბირის ტყეებში”, Dans les forêts de Sibérie-ს გაეცნოს, მითუმეტეს, თანამედროვე ფრანგულ ლიტერატურას ქართველი მკითხველი საკმაოდ აფასებს. ეს ის შემთხვევაა, როცა გირჩევნიათ წიგნი ქაღალდიდან წაიკითხოთ ვიდრე ელ ვერსიით, რადგან ქინდლის ვერსია უფრო ძვირია.

ფილმი ფრანგი მწერალი-გეოპოლიტიკოსი-მოგზაურის ნახევრად ბიოგრაფიული წიგნის შედეგია. მანამდე ფესტივალის ფარგლებში ვიხილე პოლონური სურათი “ტყე შუაღამის ოთხზე”, Las, 4 rano, სადაც მარტოხელა კაცი საკუთარ მარტოსულობაში ხედავს კომფორტს, რადგან ხასიათში გამჯდარი ავობის გამო მარტო რჩება, ნადირივით შუა ტყეში მიწას ამოთხრის და იძინებს. შუაღამის 4 საათი ხომ ფიქციისთვის ისედაც მაგიური დროა, როცა არაფერი კარგი არ ხდება. ზღვიანი მანჩესტერის, Manchester By The Sea, პერსონაჟს მარტოხელობისთვის საზოგადოებისგან მოწყვეტა არ სჭირდება, ჩელსიში თუ სადღაც გადასახლებაც საკმარისია. The Passengers-მა ადამის მარტოობა დაგვანახა ევას გაჩენამდე. მაგრამ სილვიან ტესსონის ციმბირული ამბავი სხვა მარტოსული ამბებისგან განსხვავებულია, რამეთუ პერსონაჟისთვის კომფორტის მომტანია.

ქართველებს ეს ფილმი ნაცნობი ინვენტარითაც დაგვაინტერესებს: სოფელში ჩამოკიდებული უმივალნიკი, საბჭოური ვედრო, ემალაცლილი კრუშკა, 90-იანების ლამპიდან ფითილის ამოწევა, პირდაპირ ფეჩებზე გამომცხვარი ბლინები, დუბლიონკა და უშანკა, გრუზავიკი, კეტჩუბი და მაიონეზი ყველა კერძზე, – ბაიკალის არყით გატარებულ 6 თვეს რომ ფონად გასდევს. ფანჯარასთან ედვარდ მეიბრიჯის მოსაწონი ცხენის სტატუეტკა იდო, მოძრავ მდგომარეობაში გაყინული. ალეგორიულობა მომეწონა.

giphy

ეს არის შუა ტყეში ჩასხმული არაყივით ფილმი, – როგორც, არ მახსოვს ნაც გეომ თუ თაიმსა დააანონსა. ეს არის ფილმი მინიმალური დიალოგით და ემბიენტური ჟანრის მოყვარებულებს დააინტერესებთ, ვისთვისაც ადამიანი მეორეხარისხოვანი როლის შემსრულებელია ბუნების თავგადასავალში. ბაიკალის ტბაზე ტაიგას ტყეებში მარტოხელად ჩასახლებული ფრანგი ტედი, – “პუშისტი” ტიპად წარმოჩენისთვის ვისაც სახელიც კი თითქოს სიმბოლურად აქვს შერჩეული, – ციმბირში გადამალულ ალეკსეის გადააწყდება. მათ შორის ნამდვილი კაცური მეგობრება გაიზრდება: ნადირობა, ნანადირევის გაყოფა და სპირტი.

ალეკსეი ციმბირში მკვლელობის ჩადენის მერე გადაიხვეწება. მილიციელებმა უარი თქვეს ციმბირში მის პოვნაზე, ტყეს შეატოვეს, მკვდრად გამოაცხადეს და ძებნაც შეწყვიტეს. ამასობაში ალეკსეი ციმბირულ დროზე გადმოდის და სამხრეთში დაბრუნება აღარ შეუძლია. ციმბირის არაადამიანობას ერთი იმ იშვიათთაგანი დიალოგიც გამოხატავს. ალეკსეი ეკითხება ტედს: ვინაა რუსეთში მთავარი კაციო? პუტინიაო. ადრეც პუტინი იყო, არაფერი გამომიტოვებიაო, – პუტინის სადღეგრძელო დალიეს, – ამერიკის მთავარი კაცი ბოლო ვინ იციო? ბუშიო. მერე მაგისი შვილი იყოვო. ახლა ვინ არისო? ობამაო. ობამაც ბუშის ნათესავი  იქნებაო. არა, შავკანიანია ეგო, – ძლივს დაიჯერა და, – ამერიკას გაუმარჯოსო.

არსებობს ფილმები, რომლებიც გულს მტკენენ. ეს ფილმი მათ არ მიეკუთვნება, უფრო სხვა ადგილას ვიგრძენი ტკივილი. ფილმს 3 წლის ნიკოსთან ერთად ვუყურებდი, ის მომენტი იყო, როცა ტედი ბაიკალის ფირუზისფერ ყინულებზე გაზაფხულზე გავიდა, ფეხქვეშ ყინულები უტრიალდებოდა კაი ატრაქციონივით, ნიკომ მეამიტურად დაუყვირა: “ვაიმე, ბიჭო, სად მიდიხარ? გაცივდები, ყელი გეტკინება,” – მე კიდევ უკვე ვახველებდი.

 

მთის მოთვინიერების მემორიალი

IMG_20170131_0020 copy.jpg

თბილისიდან სადღაც 50კმ-ში (ცხვარიჭამიას მერე) საბადურების ტყე ტურისტებისთვის ნებისმიერ სეზონზე საინტერესო ადგილია, ზოგჯერ საცობიც კეთდება, პატრულებიც პატრულირებენ უბრალოდ ხეთა წყობისთვის ჩასული ხალხისთვის. ეს ადგილი სავსეა ისტორიებით, მაგრამ ბევრმა არ იცის ერთი ღირშესანიშნავი ძეგლის ამბავი გზის მაღალ მონაკვეთში, დაღმართამდე რომ დაუდგამთ და საფლავს ჰგავს.

პოსტსტალინურ ეპოქაში ბარიდან მთაში ამოსასვლელ გზას ყაჩაღებად წოდებული ანარქისტები იცავდნენ. მათთვის სენსიტიური თემა იყო მთისა და ბარის შერწყმა, ამიტომ მთაში ამომსვლელ სტუმრებს აყაჩაღებდნენ, აფრთხობდნენ. ისინი ვერ ეგუებოდნენ მთის წესების ჩანაცვლებას ბარის კანონებით. ერთხელ ერთ მილიციელს მორიგეობის მერე გამორჩნენია სამსახურის შარვლის გამოცვლა და მთის ავტობუსს  ისე გამოყოლია. უცვნიათ ყაჩაღებს მილიციელი შარვლით, ავტობუსიდან ჩამოუთრევიათ და მოუკლავთ.

ამ ამბის მერე ყაჩაღები დამარცხდნენ, ბარმა რადიკალური ზომები მიიღო, ყაჩაღებს სასტიკად გაუსწორდა და მათ “საბირჟაო” ადგილზე მსხვერპლი მილიციელის მემორიალი ააგო, როგორც მთის მოთვინიერების სიმბოლო. დღეს უბრალოდ უღრან ტყეში აღმართული ქვა არის, რასაც წარწერებიც აღარ ეტყობა.

ღუზა

“ყველა ცარიელი ბოთლი სავსეა მოგონებებით”.
ფოტო აღებულია ღვინის სახლიდან.

7589709808

მე დაშორება მიყვარს, როგორც ურთიერთობის იდენტიფიკატორი და პარტნიორის გასაზღვრის საშუალება. რადგან თუ ამ პარტნიორთან ცხოვრებას ვაპირებ, ნეგატივის კულმინაციის მომენტი უნდა გავიაროთ ერთმანეთის ამ კუთხით გაცნობით. პირადად მე ყველაზე დიდ შეცდომებს ამ მომენტში ვუშვებ და ვიღებ. ამიტომ მაინტერესებს სად მიდის სიყვარული დაშორების მერე, რამდენად ხარისხიანია დაშორებისას სიმწარე, კომპლექსები მოგვარებადი, ურთიერთობაში დაბანდებული ენერგია ადეკვატური. კიდევ სიყვარული პატარა საწოლზე დატევით უნდა გამოსცადო, რადგან ამ დროს მთელი არაცნობიერი პრობლემები იგრძნობა. ჯერ შენმა წრიალმა და კოშმარებმა უნდა შეგაწუხოს და ახლა სხვისი წრიალი და კოშმარები უნდა აიტანო. რაღაც ჰორორ ფილმის იდეა მაქვს, რამდენად მზად ხარ ამ ადამიანს ინსომნიაში შეეწყო?

ბამბუკის ტყეში არის ხის სახლი, წვიმისას სველი ხის სუნი რომ ასდის. შიგნით ერთი წყვილი ცხოვრობს, ვინც მიატოვა თბილისი. ფერმერები გახდნენ, ბავშვი ჩასახეს და სამი წლის მანძილზე არც კი უკამათიათ. ერთ უქმეებზე სხვა წყვილებს გაგვიმასპინძლდნენ. ორი გოგონა იყო ურთიერთობის საწყის ეტაპზე, არცერთი აღიარებდა დაქრაშულობას და თბილისში ორივეს კაცები ელოდებოდათ. მე ყოფილ კაცთან ერთად ვიყავი, განვითარების სხვადასხვა საფეხურზე რომ ვართ, – ის ექსტრავერტული პაემნებით არის დაკავებული, მე კიდევ მის მერე პაემანი სიზმარშიც არ მქონია. ასე შევიკარით სამი აბსოლუტურად განსხვავებულ ეტაპზე მდგარი წყვილები უკომფორტო სახლში.

წასვლამდე ერთმა ჭკვიანმა მეგობარმა მირჩია: “ბიჭისთვის თავის მოწონება თუ გინდა უნდა წაიქცე რომ დაგიჭიროს”. ვუპასუხე: “ერთ სახლში რომ ვიცხოვრებთ ეგ არაა საკმარისი?” მერე განვიხილეთ რომ ურთიერთობაში არსებული კომპრომისი ბასიანზე გადის, ვერაფრით ეგუება იმ აზრს, რომ ერთხელაც შეიძლება შეყვარებულს იქ გაყვეს. ბევრი ვისმინე თუ ცოტა ვისმინე ჯერ იყო და წყვილებმა მატარებელზე დავაგვიანეთ, ავტოსტოპში შეჯიბრებისას ბე პუნქტში ბოლო მივედი და ჩემს მეწყვილეს მასპინძლების კატები ეარშიყებოდნენ. ესეც ნებდნებოდა მათ და კბენის უფლებას აძლევდა. არ მიყვარს კატები. მათთან კონკურენციას ვგრძნობ. თუმცა პატივს ვცემ ინტერნეტის განვითარებაში შეტანილი წვლილისთვის. ერთ საწოლში ვიწექით მე, ის და კატა. და არა მხოლოდ კაცთან, კატასთან შეწყობაც მიწევდა. უძილობის მერე ციხისძირთან ტოლკინის სამყაროში მოვხვდით, საიდანაც ბებერ ხეებს ფეხები აედგათ. კლდოვან მდინარეებთან ბანანიანი ღვინო გავსინჯეთ ბუხართან შეყუჟულებმა. ორივე წყვილი ჩემზე ბედნიერი იყო, პლუს ჩემი ყოფილი – კატასთან.

მე დაშორება მიყვარს, რადგან ძალიან რთულია მასთან ურთიერთობა ვინც თავს შენზე მეტად გრძნობს. ადამიანები ხომ მაშინ შორდებიან ერთმანეთს, როცა ფიქრობენ რომ მეტს იმსახურებენ. ვუყურებდი იმ ფილმებს, რაც მას მოსწონდა, ვიყენებდი მის ფავორიტ ოპერატიულ სისტემას თავის მოსაწონებლად. მჩვევია პიროვნების ნაცვლად პიროვნების ინტერესების სიყვარული. დაშორების თვეების განმავლობაში რაღაც ღუზად მექცა, ჩემში რომანტიკა რომ გააჩერა. ვერ ვიტყვი რომ სიყვარულის გამო, უფრო იდეალური დაშორების ძიებაში. ჩვეულებრივი მწერლის კომპლექსი, ვისაც თავისი რომანისთვის საინტერესო დასასრული უნდა, არა და მხოლოდ დასაწყისში მოხდა კულმინაცია. და იცით ჩემი რომანი როგორ დასრულდა? წავიქეცი. ოღონდ არასპეციალურად. ამჯერად კოჭლი ვარ, გადაქლეტილი მუხლებით და ხელისგულებით, სახეზე შრამები მადევს, ისე მრცხვენია ყოფილ კაცს ხელსაც ვერ ვკიდებ, ალბათ აღარასდროს მოვეწონები და ჩემს ჭკვიან მეგობარს მივმართავ: ანუკი, თუ შენ ამ პოსტს კითხულობ, ბასიანზე მუშაობას გისურვებ.

მიწის ბოყინი გობუსტანში და დაცემენტებული ყვავილების ამბავი

6756756

ბაქოს სამხრეთ-დასავლეთით, კასპიის ზღვის ზოლზე მდებარეობს გობუსტანი, ერთ დროს ნაყოფიერი, ამჟამად წყლის ვულკანებით სავსე ადგილი, ხრიოკი გზიდან რამდენიმე ჰექტარზე გადაჭიმული ნაპრალებით. აქაურ რომანტიკოსებს სჯერათ, რომ ვიკინგებთან აზერების ნათესაობა გობუსტანში ამოტვიფრული რუნებით მტკიცდება. აქაური მიწის ბოყინი ნახევარი საუკუნის ხელაა. ხეები დედამიწის ღებინებამ შთანთქა. მინერალები კუჭის წვენებივით ამოიღო და ბალახი გაახმო. საინტერესოა გადმობრუნებული მიწა, როგორც აქლეტილი კანი სხეულზე. თითქოს გეუბნება რომ ექსტრავერტია.

როცა სამუშაო საათების მერე სამსახურში დარჩენა დავიწყე, მივხვდი, რომ ძალიან მოსაწყენი გოგო ვარ. ამიტომ ბარგი ჩავალაგე და გობუსტანში წავედი. თუ მინდა დავივიწყო, უნდა გავიხსენო. თუ მარტოობის მეშინია, მარტო უნდა დავრჩე მეთქი უცხო მხარეში. როცა სადმე მივდივარ, თანმდევს აზრი, რომ გასაღები ან საფულე დამრჩა. ამჯერად კი პირიქით მოხდა. მატარებელში ჩაჯდომისას გამახსენდა, რომ შემთხვევით გავიყოლე ნივთი სამსახურიდან, სექსოლოგიური დისფუნქციის კლინიკიდან, რომელიც საქართველოში ლეგალურია და აზერისთვის – კონტრაბანდული. ისეთი არაფერი, რაღაც სახეობის პერსინგ(ებ)ზე ვამბობ. შემეშინდა, რომ საზღვარზე დამიჭერდნენ, დამარეპორტებდნენ, სექსუალურ თემატიკას ძალიან რთულად აღიქვამენ მუსლიმები. თუმცა შავ ბაზარზე მონოპოლისტები არიან ამ სფეროში, სწორედ ეგენი აკონტროლებენ კანონს და საზღვრებს კონკურენციის შიშით. ვიცი ეს, მეორე წელია ამ თემაზე ვმუშაობ. შემოვიდა ქალი, რომელმაც უნდა გამიჩხრიკოს სხეული, ტანსაცმელი, ოთახი და ჩანთა. მეთქი, აი, დამერხა. რამე საეჭვო ხომ არ გაქვსო? არა მეთქი და წავიდა. რა?

მეგობრის სიტყვები გამახსენდა, აეროპორტში დაიწყო მუშაობა ტერორიზმთან ბრძოლის განყოფილებაში, ფრონტ ხაზზე. მეთქი რა სტრატეგიით იგებთ ტერორისტულ მისიას? ვეკითხებით ამაზეო. რა? ცოტა ხანში კუპეში შემომისახლეს ერთი აზერი ბიჭი, – ნახე, ვერავინ შეამჩნევსო, – სამკაულებიანი ჯიბეები გადმოიბრუნა. ოქროს შემფასებელი ყოფილა, ოქრო-ბრილიანტებით სავსე ჯიბეებით გაუბაჟებლად დაიარება თურმე. თურმე ეგ ამარაგებდა ბავშვთა სამყაროს. მთელი გზა მიყვებოდა ბავშვთა სამყაროს ისტორიას აზერების მხრიდან. საზღვარი შეუმოწმებლად გადავლახეთ. ცოტათი მეწყინა. იმ დღეს ვაგზალის სავაჭრო ცენტრის გახსნას იზეიმებდნენ.

რა ლამაზია ბაქომდე მისასვლელი გზა მატარებლით. დათოვლილი სალი კლდეების აქეთ ტბა არის ნისლიანი. მატარებელი მიდის და ნისლს არღვევს. გარღვეულ ნისლში მოჩანს აისი. კანტი-კუნტად განლაგებულ სახლებში ვიჭყიტები. ხელს, ძირითადად, ბავშვები მიქნევენ. თბილისიდან ბაქომდე მისასვლელ გზაზე ცვლილებებს ამჩნევ. ჯერ თუ გლეხს შეშა აქვს ზურგზე მოკიდებული, მერე კალისტრებიანი გლეხები გხვდებიან. შედის თუ არა მატარებელი ბაქოში ნისლს ცათამბრჯენები დაჰყურებს. მოდი, ამწეკრანების ქალაქს დავარქმევ. ყოველ კორპუსს თითო ამწეკრანი რომ აქვს, მეზობელგამოშვებით კი რემონტი მიმდინარეობს, ვულკანებისგან გადარჩენილი ყვავილები რომ დააცემენტონ. მატარებლიდან ჩამოსვლის მერე საეჭვო ტიპები ფულის დასტებით მოდიან შენკენ და ბანკთან შედარებით სახარბიელო კურსით გთხოვენ გადაცვალო ვალუტა. თუ დაუკვირვებლობა შეგატყვეს, იტყუებიან აღებული კუპიურების რაოდენობას. ბანკების 99% პრეზიდენტს ეკუთვნის. ამის მიუხედავად, მთავრობა სახელმწიფოსთვის არანაირ აღმშენობლობით საქმიანობაში არაა ჩართული.  მთელი ეს რეკონსტრუქცია კერძო ბიზნესმენების დამსახურებაა. ამიტომ უყვართ სააკაშვილი ალიევთან შედარებით, მარტო ეს პრეზიდენტი გყოლიათ, ვიზეც იტყვით, რომ რამე აგიშენათო.

ბაქოსთან ახლოს გობუსტანამდე სანამ მიხვალ, მდიდრების დასახლებაა უნდა გაიარო. მე არ ვიცი რა ხდება შიგნით აწოწილი კედლების გამო, წყალი ღარიბი აზერის თვალმაც რომ არ დალიოს. გაბადახი ქარხნების ქალაქიცაა. გემთმშენებლობის, აქ ტიტანიკისნაირ ვეებერთელა გემებს ვაშენებთო. ნავთობის გადამუშავების, აქედან ჩამოაქვთ თბილისში და თბილისიდან სტამბულშიო. ცემენტის ქარხანა, აქედან მარაგდება კავკასიაო, მხოლოდ ქიმიური ქარხანა არ გვაქვსო. სასადილოს პირდაპირ ნავთობის სასწავლებელია, სოკარი კურირებსო. პირველად ვნახე პრესტიჟული ადგილი შავ სამუშაოსთან. აი, ახლა რუსთავის ქარხანასთან ან ჭიათურის მარგანეცებთან რომ აიშენონ ოლიგარქებმა კერები. მესმის, სამსახურთან ახლოს იქნებიან, მაგრამ ჯანმრთელობა? ჯანდაცვა კიდევ სხვა თემაა. წავიქეცი და ხელი ოდნავ ამექლიტა. აფთიაქს მივმართე, პირველადი დახმარებისთვის რამე მომეცით მეთქი, წყალბადი ვიგულისხმე და ტკივილგამაყუჩებელი გამომიწერეს.

სასადილოზე გამახსენდა, ტოლმას აქ გუფთას ეძახიან. არავითარი კომბოსტო და ვაზი. იღებენ ცხვრის ფარშს და ერთ ცალ მოხარშულ კარტოფილს მწვანილიან წვენში. აქ ცხვრებს ცხენებივით კუდები აქვთ. აქ ჰინჯალს ხაჭაპურივით ხინკალს ეძახიან. აქ ქაბაბზე ერთი ყარაბახი აქვთ სომხებთან. აქ თეთრი ბროწეული მოდის და ვაშლისოდენა ალუჩა. აქაურები შავ ხიზილალას ვერ ნახულობენ, რადგან ბიზნესმენები ეგრევე ექსპორტზე უშვებენ. აქაურები შავ ხიზილალას საქართველოდან ყიდულობენ, რადგან ჩვენთან უფრო იაფია. რა? აქ ჩაიხანაში შესვლისას არავინ გეკითხება როგორი ჩაი გინდა, ყველას წითელში გადასული შავი უნდა. აქ ბევრ სიგარეტს ეწევიან, მაგრამ ჩაის უფრო მეტს სვამენ. აი, მძღოლები აჩერებენ მანქანებს სალოცავი რიტუალივით იმისთვის, რომ ჩაი დალიონ. ან იღვიძებენ იმისთვის, რომ ჩაი დალიონ და ისე შეიბრუნონ ძილი. მეც ყოველ ჯერზე ვთანხმდები შემოთავაზებულ ჩაის. რადგან ტრადიციების დაყოლით მგონია, რომ უფრო ვიგებ ამ მხარეს. გამოვიგონე ცრუ ბიოგრაფია ჩემთვის, ინდივიდი უნდა დავკარგო. დავინახე ქუჩაში როგორ ჩხუბობდნენ ბიჭები. უცხო საუბარში ერთმა ახსენა “ცაი” ანუ ჩაი და დაიშალნენ. ჩაი დალიეს და ჩხუბი განაგრძეს.

მანერული ვარ. ოჰ, ეს საზოგადოებაში არსებული წესები. ვითმენდი, რომ მატარებლის თანამეოთახეს ნაცნობი გამყოლები აღმოაჩნდა, რომლებიც ჩვენს ოთახში შემოვიდნენ და ჩემგან ზურგმოქცევით ხმამაღლა საუბრობენ უცხო ენაზე, ისე, რომ არ აინტერესებთ თუ ვიძინებ. ვითმენ, რომ ტურისტს ძალიან ბევრ შინაურ კითხვას მისვამენ უტაქტოდ. ვითმენ, რომ ქალები და კაცები ხელების მიუფარებლად მახველებენ, მაცემინებენ. ჩემდა გასაკვირად ისიც მოვითმინე, ჩემი დატოვებული წვნიანი უცხო კაცმა რომ შეჭამა, რადგან თავისი ულუფის ქვაბში ჩაბრუნება ეთხოვა პატარა მიმტანისთვის. ფულის დაზოგვის მიზნით, პლუს ჩემთვის თითქოს კარგი შთაბეჭდილების დასატოვებლად. პატარა მიმტანმა შეხედა ჩაკბეჭილი გუფთის ბურთულას და მიუგო: “უპრობლემოდ”. მორალი: შევხედე რა მიმტანის კარიესიან კბილებს, ვიფიქრე, “კეთილი ბიჭია”, ან “ბაქოში საკუთარი საკვებით იარეთ”.

896785674

როგორც ტურისტების მეინსტრიმმა, გობუსტანი მუზეუმის დათვალიერებით დავიწყე. ვულკანების ადგილმდებარეობების 3დე რუკა შევისწავლე და გაცოცხლებული პეტროგლიფების ისტორიას ვუყურე. ვნახე პოსტაზერთა საცხოვრისები კლდეებში, მათი მოყოლილი მეზოლითური ხანის დროინდელი ამბები რუნებით, ძროხამ რომ ვირის შვილი შეიფარა გასაზრდელად ან კასპიის ზღვაზე მფრინავი თეფშური ხომალდები რომ ააშენეს. ვნახე როგორ თევზაობდნენ და ნადირობდნენ აშელური ტიპები, გამოშიგნული ქვები მუსიკალური დასარტყამი ინსტრუმენტისთვის, დახაზული ხორუმული ცეკვების ინსტრუქციები ცეცხლის ირგვლივ თუ ცეცხლზე. ვნახე გორასამარხები. თურმე ზოროასტრიზმის პერიოდში აქ ანარქისტები ცხოვრობდნენ, მერე სუნიტური შირვანშაჰების მმართველობას შიიტები ემალებოდნენ. შემორჩენილია არაბული და ლათინური წარწერებიც. ზოგადად, აზერეთში აღმოჩენილია პირველი ევრაზიელის ნაშთები. ვნახე უძველესი ლოდები, საკუთარ თავებს რომ ჭამენ სიძველისგან. უტრანსპორტოდ გავიარე სწორი ზედაპირის ვულკანები, რამდენიმე კილომეტრზე გაჭიმულები. უცნაური შეგრძნება იყო, მიწა ფეხქვეშ რომ მითრთოდა. თავი კომპიუტერულ თამაშებში მეგონა, ჩემს პერსონაჟებს მიწა ეცვითება და უნდა მეხტუნა. მერე ავცოცდი 5 მეტრიან ვულკანზე და რევმატიზმის საწინააღმდეგო ტალახი შევაგროვე. მაგრამ ხელები ისე გამეყინა უხეო ველზე, რევმატიზმი დამემართა. არ ვიდარდე, წამალი მქონდა.

ბაქოში დაღლილი დავბრუნდი, ამიტომ ფეხით მხოლოდ ნახევარი ბულვარი გავიარე, გემების ქარხნიდან ძველ ქალაქამდე. მერე ავტობუსი და ავტოსტოპი გამოვიყენე. სამართალდამცავებს ვთხოვე და აკრძალულ სანაპიროზე შევაშვებინე თავი. გოგოებს უარს ვერ ეუბნებიან, მითუმეტეს, უცხოელებს. ბულვარში საკანალიზაციო ჭები არც ერთი ვარგოდა. რამდენსაც ფეხი დავაბიჯე (ძველი ჩვევა), იმდენი შეირყა. გამიკვირდა ცათამბრჯენების ქალაქში კანალიზაციის მოუწესრიგებლობა. პლუს თავი მარიოს პერსონაჟი მეგონა. აქ ზებრა გადასასვლელები არ აქვთ. ვინმეს თუ კითხავ, ეს ავტობუსი ამა და ამ ადგილზე თუ გაივლის, კილომეტრის მოშორებით რომც გაიაროს, მაინც გთანხმდებიან. ნავთობმა მდინარეები წალეკა. ბალახებს ცემენტი გადაეკრა. ბულვარზე ნორმალურად გამწვანებულ პარკს ვერ ნახავ. ბავშვები ტალახზე ცეცხლის დანთებით ერთობიან. აქ დანთებული ცეცხლი არ ქრება. ბუნებრივია მათი ცეცხლთაყვანისცემა. ცეცხლო, ცეცხლო, ცოდვები დამიწვი. ცეცხლო, ცეცხლო, ვნება მომეცი.

მატარებელს მივასწარი და სანამ დაიძვრებოდა, იქამდე ჩამეძინა. თანამგზავრი შემოვიდა კუპეში, აზერი ყმაწვილი, სტუდენტი თბილისში ბაქოდან. მისმა ფხაკუნმა გამაღვიძა. ბაქოს კორუფციის გამო გამოექცა და ახლა იქ სასამართლოს გამო დაბრუნდა. საუკეთესო მეგობრის მკვლელობას აბრალებენ. იმიტომ, რომ საქართველოში “გაირყვნა”, წაიბილწა ქრისტიანეთში, – ბრალმდებელის სიტყვებით. კიდევ იმიტომ, რომ ელექტროშოკი ჩაიტანა ბაქოში, ჩვენგან განსხვავებით, აზერში რომ აკრძალულია. კიდევ იმიტომ, რომ მეგობარი ბოლოს მან ნახა. ჰმმ, იქნებ მართლა მან მოკლა?! მე კიდევ ჩამოვუთვალე ჩემი სამსახურები, მორგიც ვახსენე და შეეშინდა. ჩემი შეეშინდა. რა რადიკალურია სექსოლოგია და კრემაციაო. ჩემოდნიდან საძილე აბები ამოიღო, ჩვენთან აკრძალული, აზერში ლეგალური ფსიქოტროპულებით, თან ირანში დამზადებული სასაცილო ნივთიერებებით, ირანელებს ისედაც უყვართ ნებისმიერ წამალში ნარკოტიკულის გარევა. გამახსენდა, რომ აქ ნებისმიერ პრობლემაზე გამაყუჩებელს გთავაზობენ. ჩემს მოწყობილებებზეც ვუამბე. ნუ გეშინია, ვერავინ შენიშნავსო. არ ვიცი რამდენად მომატყუა, მაგრამ მომიყვა როგორ უსაფრდებოდნენ აეროპორტებში ნარკოტიკების მედიატორებს. იმდენად ეშინიათ დეტექტორთან აღმოჩენილებს, პაკეტებს ეგრევე ძირს ყრიან და მერე მე, იმ გამქრალ მეგობართან ერთად ვფხიკავდითო.

და, აი, საზღვართან შემოვიდნენ მსუნაგი ძაღლები დაძრწოდნენ მატარებლის დერეფანში. ხოლო მარტოობა როცა მომაწვა, მოსაზღვრე ცუგას ველაპარაკე. აშკარად ნარკომანი ძაღლი არ იყო. მორალი: ჩვენ და აზერები ისეთი კარის მეზობლები ვართ, ერთმანეთზე ოჯახებში რომ ვჭორაობთ, მაგრამ კარებები გულუბრყვილოდ ღია გვაქვს. თბილისში რომ ჩამოვედი, სახლამდე მეგობართან შევიარე, ჩაის დაგალევინებო. ჩაიზე ამბავი გამახსენდა, კასპიის ზღვის ზოლზე რომ მდებარეობს გობუსტანი..

როგორ გავხდით რეინჯერები?!

3

გეოგრაფიულ რუკაზე ალბათ ყველას შეგვიმჩნევია მტირალას პარკისგან დაჩრდილული კინტრიშის ნაკრძალი, თუმცა ფიზიკურად ცოტას თუ მოგვინახულებია. მოლაშქრეს ან ზღვის სანაპირო ზოლი აინტერესებს ან მაღალმთიანი ხულოსებრი რეგიონები. მდინარე კინტრიშის ხეობაში გაშენებული სველი სოფლები ქობულეთის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს. მეტიც, ისტორიულად ქობულეთი ამ რეგიონში მდებარეობდა, ხოლო ამჟამინდელი ქობულეთი ჭირიანობით იყო მიტოვებული.

ადგილობრივების თქმით, გურიიდან ამ აჭარაში გადმოსასვლელი გზა უფრო მარტივია, ვიდრე აჭარიდან გურიაში გადასვლის მსურველებს ხვდებათ. ამ რეგიონში მოლაშქრეები, ძირითადად, რუკის არქონის გამო იკარგებიან/იღუპებიან, რადგან სათანადო გზამკვლევები არ იშოვნება, თუმცა თვითონ გზა არ უნდა იყოს რთულად სავალი. გურიის გზაზე ბონუსად ნახევრად ალპური ზონის ტბა შეგხვდებათ, წარმოიდგინეთ, ტბაზე ხართ და ზღვის სანაპირო ზოლს ათვალიერებთ ხედებად. ნაკრძალის ბაზაზე ბზის კორომსაც შეხვდებოდით აქამდე თუ მოილაშქრეთ, თუმცა ამჯერად ბზები დაიწვა. რჩება თამარის დაკიდული ხიდები და თამარის უთხოვარი ხეები. ყველა მეფის აღმშენებლობით მარაგს თამარს მივაწერთ და ყველა ბებერ ხეს მის შვილობილად ვაცხადებთ.

მაგრამ ყველაზე საინტერესო დროის ის აცდენაა, რომლითაც ამ სველი სოფლების მოსახლეობა ცხოვრობს. საათის გრინვიჩულ სისტემას საბჭოთა გადმონაშთად აღიქვამენ, რომლებმაც სასაათო სისტემა შრომაზე მოარგეს. სოფელში საათი არ არის, დროს ჯოხის ჩრდილით საზღვრავენ, რაც ორი საათის განსხვავებას გვაძლევს.

6

“მე დათო მქვია”, – გამოგვეცნაურა 25 კმ-ს ფეხით გავლის მერე პირველივე შემხვედრი მძღოლი, ვისაც ქალაქში დასაბრუნებლად სატვირთოში ჩავუსხედით. მემუარებში მომისხენიეთო და წაგიყვანთო. ბლოგზე დავწერ მეთქი სტატიას და ამიტომ მითხრა, მე დათო მქვიაო. 25კმ-ის მერე ეს მძღოლიც იმიტომ შეგვხვდა, რომ მდინარე კინტრიშზე მშენებლობა მიდის. ასე რომ მოურიდებლად შეგიძლიათ აქედანაც ჩახვიდეთ აქაურ აჭარაში კაკლისა და წაბლის საკრეფად, რომ დღეში ერთი მანქანის ფულად ჩააბაროთ.

აი, იმდენად მივიწყებული ადგილია, რომ ქობულეთიდანაც კი გიჭირთ ტრანსპორტის შოვნა და თუ მაინც ვერ გააგებინეთ მძღოლს კინტრიშის ნაკრძალზე, ჭახათის ნაკრძალად მოიხსენიეთ. ავტოსტოპს რაც შეეხება, გირჩევნიათ ქობულეთის სოფლებში ცერა თითი არ გაიშვიროთ და უბრალოდ ხელი ჩამოუკრათ, – აქაურ მძღოლებს უბრალოდ იმის შეგრძნება ექნებათ, რომ აქებ, კარგიაო, ეუბნები და გაჩერებას ვერ წარმოიდგენენ, დიდი-დიდი მათაც შეგაქონ.

ზოგადად, ავტოსტოპური გამოცდილება რეგიონების მიხედვით ფრიად საინტერესო სათხრობია: მხოლოდ გურიაში თუ გაგიჩერებს ორკაციანი მანქანა ოთხ ავტოსტოპერს. თუ ქუთაისში აჩერებთ, მძღოლები გეკითხებიან, თქვენც ის ფილმი ნახეთ უფასო მგზავრობაზეო. ქობულეთი-თბილისის გზაზე ისეთი პროგრამისტებიც შეიძლება შეგხვდნენ, არაელექტრონულ, სუფრულ მუსიკას რომ უსმენენ.

აი, ხაშური ცალკე აბზაცი უნდა იყოს. ამ გზაზე ავტოსტოპის იმედზე არ დადგეთ, თავმოყვარე მძღოლები სხვის გამო ხაშურში მანქანას არ შეაჩერებენ. ან თუ სიგარეტის მოწევა არ უნდა და ასანთი გაუთავდა. გამოგიყენებს, აგანთებინებს და ჭირის დღესავით გაგეცლება. ისეთი ცუდი დღე გვქონდა ხაშურში ნაზუქიც კი ვერ ვიშოვნეთ. მერე თამუნამ, არც ისე ცუდი ქალაქია ხაშური, ბორჯომის მთები ჩანსო, მაქსმა კი დიდი ხანი არ გაახარა, მასე ელიავაც კაი უბანია, მყინვარწვერი ჩანსო.

და თუ თბილისის გზაზე მძღოლი მაინცდამაინც შენი ყოფილი შეყვარებულის სახლთან დაგტოვებს, მადლობა გადაუხადე, რადგან შენი ბედი ყოფილა, ოღონდ არა ეს შენი ყოფილი ბიჭუნა, არამედ არმიწერის ნებისყოფის გამომუშავებაში გამოწვრთნა. ზოგადად, მძღოლებს მადლობა უნდა გადავუხადო, როგორც თამარი მასწავლის ხოლმე, მაგრამ სულ მავიწყდება. ერთხელ ისე დავძაბე გონება, მადლობა არ დამრჩეს მეთქი და გამომივიდა, მაგრამ, როგორც მითხრეს, გამარჯობის თქმა დამრჩა.

დისტრიბუციის ან ფოსტის მანქანით ავტოსტოპით მგზავრობა ჩემთვის არა, მაგრამ ბევრისთვის სახალისო იქნება, გზაში ნახევარ ქვეყანას გაეცნობა. ჩემთვის სახალისო იყო უფრო მიკრობუსის ტიპის მანქანით მგზავრობა, სადაც ტრადიციული დასაჯდომების ნაცვლად სახლის სკამები იყო ჩამწკრივებული. მაგრამ ყველაზე საინტერესო რეინჯერებთან მგზავრობა გახდა. ჩაუჯექით ხოლმე რეინჯერებს, თავებს გმირებად იგრძნობთ.

2

ჯერ ხომ ქობულეთის ბაზარში თუთუნის და ბოსტნეულის ყიდვაში სიმბარათი დავკარგე, თან სამსახურის, თან ვინც იპოვნა, სექსოლოგებთან ვმუშაობ და რამდენ კონფიდენციალურ ინფორმაციას ნახავდა, ამაზე ვდარდობ. თამარას ხომ ხაშური ურჩევნია ქობულეთს და უსასრულო გრძელ, სწორ და მზიან ქუჩებში დაღლილობისგან პანიკის შეტევა ჰქონდა. მაქსი კი ერთ ქობულეთურ ავტო სამრეცხაოს აკვირდებოდა, სექსუალურად ჩაცმული გოგონა რომ რეცხავდა, ეტყობა, სარეკლამოდ და კულისებში ჩანს, რომ ქობულეთელ ღიპიან მამრს არეცხინებენ.

თამარას მგონი მზის დარტყმა აქვს, მე წიკი მაქვს რომ ტელეფონი მირეკავს, იქაც კი, სადაც ტელეფონი არ იჭერს, მითუმეტეს, თუ სიმი ტელეფონში არ დევს. შეზოფრენიის ეს სიმპტომი გავრცელებული მდგომარეობაა და როგორც სუბიექტური დაკვირვებისგან მივხვდი, 3 დღეა საჭირო, რომ ზარის ხმა ამოგივარდეს ჩვევიდან. განსაკუთრებით თუ ჭახათს გასცდებით.

ადგილობრივებმა რესტორნის ტერიტორიაზე შეგვიფარეს, გაგვიშალეს სუფრა, ნიგოზივით მშრალი ხაჭაპურები დააცხეს, ნიგვზიანი კიტრი-პამიდვრის სალათა მოიტანეს. აი, საქართველოში მოგზაურობისას ფული არ გეხარჯება. მაქსის მეგობარს ჰქონდა იდეა, ვითომ რუსი ჟურნალისტები არიან და რეპორტაჟს აკეთებენ ქართულ სტუმართ-მასპინძლობაზე, სამეგრელოში რომ იტყოდნენ ჯადოსნურ სიტყვებს, აი კახეთში ისე გადაგყვნენო.

მაგრამ აჭარლებს ისედაც არ “შეეშლებოდათ”, ძალიან ლამაზ ადგილას დაგვაბინავეს მდინარის პირას, ჰამაკების რიგში. იმ ღამეს დავუშვით რომანტიკული შეცდომა და კარავი გავშალეთ პირდაპირ მდინარის ზემოთ, ანუ მდინარის ზემოთ ხუთიოდე მეტრში იყო ფიცრები გაშვერილი და ზემოდან დავადგით კარავი. თან მე თბილი საძილე ტომარა არ მქონდა მთის მდინარიდან გამოწვეული ქარი სხეულს მიკანკალებდა. სამაგიეროდ მეორე დღეს ზრდილობის გამო გადავკარი თაფლის არაყი და ეს იყო ყველაზე ლამაზი და გემრიელი სასმელი ჩემს ცხოვრებაში, სიამოვნებით გავაგრძელე გზა.

8

ორიოდე კილომეტრი გვქონდა დარჩენილი კინტრიშამდე. მე ცოტა უკან ჩამოვრჩი, თამარას ტელეფონით საქმეებს ვაგვარებდი, რომ ქობულეთის ბოსტნეული დამრჩა შუა გზაზე. მე ხომ ყველაფერს ყოველთვის ვკარგავ. უკვე ვკრეფდი დაყრილ ბოსტნეულს, რომ წამომეწივნენ რეინჯერები. ძალიან ლამაზი თვალები ჰქონდა ამ რეინჯერს. აი, აჭარლების ტიპური სახე, ზღვისფერი თვალები და ბორცვებივით ლოყები. წამო, არ გაინტერესებთ ჩვენი სამუშაო პროცესის ნაწილი გახდეთო? ჩავუჯექი მანქანაში, დავეწიე მეგობრებს და ისინიც შემოვისვი.

წარმოვიდგენდი ბრაკონიერებს როგორ დავიჭერდით, წრეს შემოვარტყავდით, სასამხილე ფოტოებს გადავუღებდით, ჩვეულებრივს და სასამხილე ფოტოებს სელფით, მაისურებზე დიდი, ლათინური R გვეწერებოდა, ვითომ სუფთა და დაუთოვებული მაისურები გვეცვა და არა ჩანთებში ცხრაგზის დაჭმუჭნული, ჟურნალისტები ეთერს დაგვითმობდნენ და ა.შ. არა და ამ უკაცრიელ სოფლებში, სადაც ცოცხალი სულის ჭაჭანება არ იყო, ოცნების საარჩევნო პლაკატი მაინც იყო გაკრული.

არა და ყველაზე საინტერესო ამ შემოვლაში ლობიო იყო, სარებზე გაწოლილი ცარიელი ღეროები. “ჰმმ, ჩვენი დირექტორის ლობიო დათვს შეუჭამია”, – თქვა ლამაზ თვალებიანმა რეინჯერმა, ოღონდ ჩემს წარმოსახვაში თითქოს დოქტორ ვოტსონს მიმართა, – “ვერ გაახარა კაცმა აქ ლობიო, მოდის დათვი და უჭამს”. ნახეთ, რა საინტერესოა, ჯერ ის, რომ შეგიძლიათ ლობიოს საკრეფად ჩახვიდეთ ამ სოფელში, მაინც დათვს დაბრალდება. და მეორეც, წარმოიდგინეთ, მურა დათვი შეპარული ბოსტანში.

5

ოც კილომეტრზე მეტი გვქონდა შემოვლილი და შეკრებილ საზოგადოებას წავასწარით რომანაძეების გვარის ქეიფისას. გაგვიმასპინძლდნენ ხაჭაპურებით, ცოლიკაურით, ბოლოკი და ყველით. ეს ლამაზთვალება რეინჯერი მგონი არ სვამდა, საჭესთან ჯდომა უწევდა და შემოვლითი სამუშაოები. დასვენების გარეშე მუშაობდა, ისტორიები გაიხსენა სხვა ტურისტების და მათი გაჭირვებების შესახებ. გვესაუბრებოდა, რომ ამ სოფლებში ქობულეთიდანაც იშვიათად ჩამოდიოდა ვინმე, აი, ხინოში მხოლოდ ერთი მოსახლე ცხოვრობს, მოინახულეთო. ახლახანს დაფინანსება მოუპოვებიათ და კოტეჯების დადგმას აპრებენ, საკარვე ზონა უკვე გააკეთეს, თუმცა კომფორტულ სარეინჯეროში ღამის გათენება მსურველს ახლაც შეუძლია ათ ლარად.

იქ ყოფნისას ფილმში მაინც გადაგვიღეს. უფრო ზუსტად, გვარის წარმომადგენლებზე იღებდნენ დრონით და მაღლა ავიხედეთ. როგორც თბილისელ სტუმრებს, სპეციალური სანახაობა მოგვიწყვეს, დაგვიკრეს, გვიცეკვეს, გვიმღერეს, თამარამ სცენა საპნის ბუშტებით გააფორმა. ერთადერთი მობინადრეს გაცნობა აინტერესებდა. მე დრონის შესახებ გამოკითხვას ვაწარმოებდი, ფოტოებს ვიღებდი, რომანაძეების გვარზე და, ზოგადად, სოფელზე ლეგენდებს ვიმახსოვრებდი, თურმე იქვე ტბაში კავკასიური ტრიტონი ბინადრობს, მიყვებოდნენ როგორ წაასწრეს.

9

შემოდგომის ქარიანი ღამე დადგა, ტანსაცმლიანი ვიწექი ტომარაში და ზემოდან სხვა ტანსაცმელები მქონდა გადაფარებული. მე და თამარა მთვარის გადაღებას ვცდილობდით, შორიდან მდინარის ხმა ჩაგვესმოდა. მაქსი მსხლის არაყის თანხლებით კარავში საამბობ ამბებს გვიყვებოდა. მაგალითად, რა გადახდა სააკაშვილს მყინვარზე ასვლისას და როგორ აგებდა დურაკაში იქაურ რეინჯერებთან. თამარამ ადრე ტელევიზიით მაინც ხდებოდაო წინსვლა. თან მაქსს ეკამათებოდა, რომ ლოთია. მარტო ასი გრამი არაყი დავლიეო, მაქსმა. და რაოდენობაში არაა საქმე, მთავარია, რომ მოგინდა დალევაო, თამარამ. სანახევროდ ვიხუმრე, რომ საბჭოთა კავშირი კოკა-კოლამ კი არა, ღვინომ დაშალა, როცა გორბაჩოვმა ანტიალკოჰოლური კამპანია წამოიწყო და ვაზი გააჩანაგა.

მეორე დღეს ერთადერთი მაცხოვრებელი მოვინახულეთ. მან კაკალივით გამაგრებულ, მაგრამ თაფლივით გემოიან ვაშლსა და მსხალზე დაგვპატიჟა. ირვლივ ფუტკრები დაფრინავდნენ, ფისოები კატას ეთამაშებოდნენ, კრავი ტაძართან იყო მიბმული. თამარამ: აქ მარტო ცხოვრობთო? და იმან: ღმერთმა დამიფაროს, ჩემთან უფალიაო. სწორედ მისგან გავიგეთ აქაურ სასაათო სისტემაზე და ჯოხით დროის ათვლა გვასწავლა. იყო რაღაც კაბალისტური მის რწმენაში, წმინდა სიტყვებს ერთმანეთთან ციფრებად აჯამებდა და იყო რაღაც დენ ბრაუნულიც მასში.

4

უკანა გზაზე, სანამ მანქანიან დათოს შევეყრებოდით, ჭარბი წყლიანობისგან ტალახიან გზებზე მოვფლატუნობდი, დილიდან გამოსულებს გზაში შემოგვისაღამოვდა. პატარა ხის ქოხთან ჩავდგით კარავი, მაქსმა გააჩაღა ცეცხლი, თამარმა მოხარშა გრეჩიხა.

და როცა მე გოგირდიან წყალს შევუშვირე ოფლიანი ტანი, მზე ისე ჩადიოდა, თითქოს ცა პატარა კვადრატად ამოჭრესო. სასიამოვნოა გაშიშვლება ბუნებაში ღამით, როცა იცი, რომ ვერავინ გხედავს ხეების გარდა და შორიდან ნაფოტების ტკაცუნი გესმის, ქარისგან წაბლების ჩამოცვენის ხმები და აქა-იქ ადევნებული ცუგა დაიწკმუტუნებს მოახლოებული ტურების შიშით. იმ დღეს ლობიოს ქურდის ნაკვალევსაც ვნახავთ. ამჯერადაც ვიკამათებთ თამარასთან ჯანსაღ პროდუქტებზე, ქობულეთში ჩასვლისას დაკარგულ სიმ ბარათს დავიბრუნებ, სამივეს ტელეფონი დაიჭერს და ოჯახის წევრებისგან შეშინებულ ზარებს მივიღებთ. მუნიციპალიტეტებიც დაგვაწევენ უკანონო მესიჯებს. თბილისში ჩამოსვლისას კი გავიხსენებთ სოფლებზე, რომლებიც რამდენიმე საათით აგვიანებენ. რეინჯერებზე, რომლებიც ტყეებში სეირნობენ ტურისტების გამოჩენის იმედად. ჩვენი წამოსვლის მერე ერთ კვირაში მოთოვს.

7

იქ, სადაც გადამფრენი ფრინველები დაისვენებდნენ

img_20160923_0072-copy

იქ, სადაც გადამფრენი ფრინველები ისვენებენ, შორია, მიწა წყალდება და შმორის სუნი აუდის. არ მინდა, რომ თქვენ ნამყოფი იყოთ, ვიეჭვიანებ და ბოღმისგან დამიჭაობდება კუჭი. არ მითხრათ ეს ამბავი, იყოს.
პალიასტომის ტბაზე ლეგენდა მოვიგონე: როცა დედამიწა ჯერ კიდევ დედაწყალი იყო და ეს-ესაა უნდა დამიწებულიყო, ადგილობრივი სამკავიანი მინისტრები გადადგნენ და დამიწება შუა გზაში შეაჩერეს. ასე შეიქმნა ფხვიერი ქანი, განაყოფიერდა წყალმცენარეები და გადამფრენი ფრინველებისთვის ფეხის ფრთის მოსასვენებელი შეიქმნა.
ინსტაგრამზე ერთ გოგონას გადავეყარე, ფოთის სახლების ფოტოებს აქვეყნებს. წლების მანძილზე პირველად მომინდა რომ ინტერნეტით ვინმე გამეცნო. თუ იცნობთ, არ უთხრათ, იყოს.
არასდროს მინახავს ფოთის შავი ზღვა, ასე მგონია შავია, ჩაღვრილია ბენზინი და მაზუთი, გემების სადგურზე კი ის მეოცნებე ადამიანები მუშაობენ, ცურვისგან ერთი ბეწო თმა რომ არა აქვთ ფეხებზე. და მერე ლოგინშიც ძალიან ბევრს სველდებიან, ოფლიანდებიან და იცრემლებიან. ჩემივე სტერეოტიპების გუდა რომ გავიზარდე, არ მითხრათ, იყოს.
ამბობენ, რომ შემოდგომის ზენიტში ზოგჯერ ჭაობზე იმდენი ფრინველი ჯდება, შორიდან კუპრივით ჩანს და გგონია ტბა შავია. იქნებ ამიტომ დაარქვეს შავ ზღვას შავი ზღვა? ფოთი კი გიორგი მედვედევის გარეშე ვერ წარმომიდგენია უკვე.
ჩვენ გავიცანით კაცი, რომელიც ლევ ტოლსტოის გავდა. თანდართული სურათი მისი პორტრეტია. გიორგი პაპას სახლიც გრუნტზე აშენდა. ჩვეულებრივი მეგრული ოდა გათანამედროვებული, მაგრამ უკანა ეზოს ტალახიან ჭიშკარს რომ გააღებ, ზღაპრულ სივრცეში შედიხარ, უკნიდან კი გიორგის კოკროჭინა შვილიშვილები გაცილებენ. გიორგი პაპა პირჯვარს იწერს და მშობლიურ ენაზე ლოცულობს.
გეფიცებით, მეგონა, რომ ფოთში ჩასვლისას, უფრო ზუსტად, ტალახიანი ჭიშკრის გაღებისას, მე გადავედი ფენტეზ სამყაროში ჩემს მეგობრებთან ერთად. იმიტომ რომ აქ ნისლში შესვლისას შემოდგომის მჭახე ფერებს ხედავ, ჭაობებზე დაშენებულ სახლებს, საიდანაც ადგილობრივები ეგრევე ფანჯრებიდან თევზაობენ, სანაპიროზე მოსწავლეები, შავ-თეთრ უნიფორმებში ჩაცმულები, ანტიკური არქიტექტურის ფონზე თითქოს ჰოგვარდის სტუდენტები არიან. წყალმცენარეები კი, ფრინველების დაწოლას რომ უძლებენ, თითქოს შენამდე თავისით იწევიან, დამეყრდენიო.
მახსოვს ვიბრაციის შეგრძნება ნავით სეირნობისას გამვლელი ნავის ტალღებზე რომ გასრიალდები. ლურჯფეხა ჩიტები მახსოვს და მაქსის ჯადოსნური იღლია, საიდანაც დაუტენელი ელემენტი დატენილი გამოდიოდა.
ერთი ბიჭუნა მახსენდებოდა კიდევ, თურმე მარიამსაც. ორივეს გვინდოდა რომ მისთვის ეს ადგილი გაგვეზიარა. ჭაობები ძალიან მიყვარს და იქ იშვიათად მინდება ვინმესთან ერთად წასვლა. მაგრამ იმდენად მომინდა ამ ბიჭს ენახა, მთელი ჩემი ეგოიზმი გავაქრე და მარიამს ვუთხარი ოდესმე, თუნდაც უჩემოდ წაიყვანოს. და მერე ძალიან ბევრი ვიტირე რომ არ წაიყვანა. იმედია, არ ეტყვის.
ეროვნული პარკებიდან ყველაზე მეტად კოლხეთის ნაკრძალი მომეწონა. სამწუხაროდ, იქ შესვლის უფლება მხოლოდ ვიზიტორთა ცენტრიდან გვაქვს. ამ ცენტრში კიდევ ჩაწერებითაა და რომელ დღეს მოგიწევს რიგი არ იცი, ადგილი წასვლამდე, თბილისიდან უნდა დაჯავშნო. სისტემა ძალიან კორუმპირებულია. რაც ყველაზე მეტად მაინტერესებს, ჭაობის თხილამურების პრაქტიკა დახვეწის პროცესშია.
ნადირობაზე რჩევას ვერ მოგცემთ, მაგრამ ფირით ფოტოების გადაღების შემთხვევაში ლომოგრაფის ან ზოგადად ვადაგასული ფირის წაღებას გირჩევთ, ან ისეთის, სადაც შემოდგომის ფერები თავიანთ მჭახეობას გამოხატავენ.