აზრიანი და უაზრო ბილიკები

ალბათ ვიღაცამ, თავის დროზე, მდინარეზე გადასასვლელად რომელიმე სარწეველა ხიდი მთიდან მთაზე რომ გასდო, ის ღამე ხიდზე მწოლიარემ გაათენა. გადაიფარებდა რამე ცხვრის ტყავის ადიალას, უყურებდა ნისლიან მთებსა და ვარსკვლავიან ცას, ხოლო თუ პირქვე გადაბრუნდებოდა, თვალწინ მდინარე ჩაუქროლებდა. დილით ცოლთან და წვრილშვილებთან წავიდოდა, დაჭრიდა ცხვრის ტყავის ადიალას, ორ ხეს შორის გადებდა და ჰამაკს ასე გამოიგონებდა. პრეჰამაკში ჩაყრიდა ამ წვრილშვილებს ერთიანად, ცოლი კი იდარდებდა რომ ადიალა აღარ აქვთ.

მე მძინებია მდინარის თავზე აჭარაში თამარასთან და მაქსისთან ერთად. სიცივე ძვლებში გვატანდა და არც მდინარის ხმაური გვაძინებდა. ეს მოხდა აჭარაში. ახლაც მახსოვს დილით გადაკრული თაფლის არყის გემო და საზაკუსკო ნიგოზი, ნერვები რომ მომილბო. ერთხელ ვუღალატე თამარას და კარავში სხვასთან ერთად დავრჩი. წვიმას კარავში რომ შევასწარი და კარს შიგნიდან ვლუქავდი, ქარიშხალი მიძალიანდებოდა და ელვა გაგვიფუჭდა. არც თვითონ კარავი ვარგოდა, წვიმას არ აჩერებდა და დილით გუბეში გავიღვიძე, ტივტივებდა ჩემი თმა და ტელეფონი. არც მეწყვილე მივარგოდა, რადგან თავისი კარვით კმაყოფილი იყო. მე კიდევ ნერვები მეშლებოდა: არა, კარგი კარავი წვეთსაც არ უნდა ატანდეს მეთქი. მაგრამ ისეთი კმაყოფილი იყო რომ არ დაიხრჩო. მე არ ვიცი როგორ უნდა გავხდე უპრეტენზიო. ეს მოხდა თრიალეთზე.

გუდამაყარი არ გინახავთ, თუ ფეხსაცმლით გივლიათ. მოკლედ, გუდამაყარში ვარ, სადღაც დევების გამოქვაბულში, აქაურ რაპუნცელებს სადაც გამოამწყვდევდნენ ხოლმე. შეუსწავლელი მღვიმეა, რადგან მაგნიტური ველია და ტექნიკა სათანადოდ ვერ მუშაობს. აქაურებს კი სჯერათ, რომ ვინც მიუახლოვდება, დაიწყევლება. მაგალითად, მე დაშვებისას ცალი ბათინკი გამძვრა. შიშველი ფეხით ჩამოვედი ქვებზე, ხევზე, ეკლებსა და ჭინჭრებზე. მარტო პირველი წუთი იყო მტკივნეული. ბოლო კილომეტრზე ბიჭებმა დახეული ბათინკიდან ქოში შემიკერეს. თავი მოლაშქრე კონკია მეგონა. დანარჩენი არაფერი მომეწონა გუ&მაყრიდან. საღამოს მკერავი ბიჭი ვიღაცა გოგოსთვის გიტარაზე უკრავდა: ვერაფრით ვიპოვნე მიწა, სადაც დამავიწყდებიო.

თამარას ალპური ზონა უყვარს, ნაყარ ქვებზე ძრომიალი და კამკამა ტბები, დღისით არეკლილ ღრუბლებში რომ იცურავებს და ღამით – არეკლილ ვარსკვლავებში. ტბას, ცალ მხარეს გადასაჩეხი კალთა რომ აქვს, როგორც ამ ფოტოზე, თამარამ ტობაზე რომ გადაიღო. მე კი ჭაობები მიყვარს, ნაყოფიერი ჭაობები. ტანსაცმლიანად რომ შევალ ერთმანეთზე გადახლართულ მცენარეებში, ისეთი ტბები, საიდანაც ხეები იზრდება. რუკაზე ვცდილობდი ასეთი ადგილები შემენახა და მერე თავად დამეზვერა. მარიამჯვარის ტბაა მეთქი ასეთი. თან ჩემი სისუსტეა, ინტერნეტში ფოტოსურათებით დაკმაყოფილება. მაგრამ მარიამჯვრის მხოლოდ ორიოდე ფოტო ვიპოვნე და დავინტრიგდი დაუკმაყოფილებლობისგან. დღედაღამე მარიამჯვარზე ვფიქრობდი. მოვიკიდე გუდა-ნაბადი და წავედი. თამარა გამომყვა. არასდროს მყვარებია ეს გოგო ასე ძალიან როგორც მაშინ. ეკლიან ტყეში ვიარეთ, მდინარის ხრეშზე ვიარეთ, ნაყიდი წყალი დაგვიმთავრდა და წყალს მიწიდან ვწუწნიდით. ტიპური კახური გვალვა იდგა. თამარას მაშინ პრობლემები ჰქონდა, მაგრამ სიარულმა საკმაოდ გაახალისა. კოღოებმა დაგვკბინეს, ჭაობი ვაპოზიორეთ და წამოვედით. უკანა გზაზე თამარამ ისევ მოიწყინა, ტელეფონიდან სახე არ ამოუღია. ნეტა, რამე ადგილი თუ არის მიწაზე, რომელიც პრობლემებს დაგვავიწყებსო.

ავდექი და ხევში სალაშქროდ მარტო წავედი, მთის ყველაზე მკვეთრ ბილიკს გავუყევი. გაწყდა. მიმიყვანა ჭინჭრებამდე და ეკლებამდე. სახემდე მწვდებოდნენ და ვერ ვიგერიებდი. დამესერა კანი და დამესუსხა. დაუსუსხიხართ ჭინჭარს ჭრილობაში? არშემდგარი კაქტუსი ხარ მეთქი, ეკლებს ვაჯავრებდი. ჭინჭრები და ეკლები რომ გადავიარე, რომელ ბილიკს გავყვე მეთქი და ისევ ყველაზე მკვეთრი ბილიკი ავირჩიე. გაწყდა. გადასაჩეხთან მიმიყვანა. ჩავბობღდი. დასუსხვისგან და შიშისგან ფეხების კანკალით. არწივებმა გადამიფრინეს და თავბრუ დამეხვა. როცა ჩავბობღდი რამდენიმე ბილიკი გამოჩნდა. მათ შორის შედარებით სუსტი ავირჩიე და სოფლამდე მიმიყვანა. ალბათ ძველად მებილიკეს პროფესია არსებობდა. დადიოდნენ წინ და უკან და მცდარ, უაზრო ბილიკებს ტკეპნიდნენ მეზობელ მტერს რომ გზა აბნეოდა. ბილიკები შუაში გაწყვეტილიყვნენ და მტერი დაეღალათ. ნამდვილ ბილიკს კი მხოლოდ ოჯახის წევრებს ეუბნებოდნენ. ან უბრალოდ ბოლთას სცემდნენ ყოველგვარი მიზეზგარეშე. ამიტომ ამდენი უაზრო ბილიკი გვაქვს.                                                                        

Villa Del Balbianello

 

ვილა დელ ბალბიანელოს ნაპირას ძაღლის რემნებით დაბმულ ნავში წამოვწექი და პირღია იხვის ჭუკებს ნუტელიან კრუასანებს ვაჭმევდი. დამამშვიდეთ, რომ არ მომიწამლავს. ვუყურებდი დაისის დროს როგორ ალდებოდა თოვლიანი ალპები, სადღაც უბუნტუს ფერებში, და ნერდი შეყვარებულები ერთმანეთთან საქორწინო ფიცს დებდნენ. ზუსტად იმ ადგილას, სადაც მწვანე ქამასოკოსებრი ხის ჩრდილში ანაკინ სქაივოლქერმა პირველად აკოცა თავის პოტენციურ მეუღლეს და ჯორჯ ლუკასი ზაფხულობით ისვენებს.

მწყემსებმა ცხვრები მწვანე მინდვრებიდან ჩამორეკეს, მოსახლეობამ ქათმები და მამალი საქათმეში შერეკა, პადრემ ბოლო საქორწინო რიტუალი დაასრულა, ბარმენმა კაპუჩინოს მარაგი ხვალინდელი დღისთვის შეინახა. ეს ნიშნავს, რომ გვიანია და მე ავტობუსზე მაგვიანდება. აბა თუ მაგარი ხარ, ლომბარდიში ნასადილევს კაპუჩინო მოითხოვე, ეგრევე შენზე ჭორაობას დაიწყებენ თან რომ გესმოდეს, ორალურადაც და ჟესტიკულაციით, ამას ახლა კუჭი აეშლებაო, დროშის ფერი სპაგეტი ტყუილად გაგვამზადებინაო, 5 წუთი მომზადებაზე და 20 წუთი გაფორმებაზე დამახარჯვინაო, მზარეულის რეკურსებზე ტყუილად მატარაო. და მოგართმევენ ცხელ ჩაის, თან პომიდვრისაც არა, ჩვეულებრივს, ერთჯერად შავს ან მწვანეს, როგორც დამცირების მეტაფორას. იტალიაში მხოლოდ ავადმყოფებს ასმევენ ჩაის. ჰო და ბარმენმა რძე შეინახა და მე გვერდითა სოფელში უნდა მოვასწრო არბენა ბოლო ავტობუსისთვის.

ბოლო ავტობუსამდე ასასვლელად მომლოცველი ხეების ტყე უნდა გამეარა. ასე ვეძახი წვრილტოტებწაჭრილ ხეებს იტალიაში პარიზული სკოლის ფუძემდებლებმა რომ გამოთალეს, ბუტაფორიის ენაზე რომ ვთქვათ, მაკრატელხელება ედუარდმა ჩახუტების ნაცვლად აკრიჭა. ბიჭებო, აუცილებლად გადააღებინეთ ფოტო იტალიელს და გპირდებით, რომ ფოტოზე დავითებად გამოჩნდებით, სპორტული პოზიციით, მუცელზე კუბიკებით და ისეთივე უსასრულო ნაკვთებით, რამდენი სერიაცაა ჩენტო ვეტრინას შესახებ.

პოზირებაში ისე გავერთე, რომ ბოლო ავტობუსმა გამასწრო და ქალაქში ავტოსტოპით დაბრუნებაზე დავფიქრდი. გიმგზავრიათ მარტოს უცხო ქვეყანაში ავტოსტოპით? მუსლიმურ ქვეყანაში ვიმგზავრე და მილანისკენ რისი უნდა მეშინოდეს მეთქი და ცერა თითი ავიშვირე. ძალიან გამიჭირდა მანქანის გაჩერება, ლომბარდია ხომ საზოგადოებრივი ტრანსპორტის რაიონია. ველოსიპედის გაჩერება ცოტა მომერიდა, მოტოციკლის – შემეშინდა, და საბოლოოდ, წითელმა ლამბორჯინმა გამიჩერა. ფეხბურთელი ვარო, ინგლისური არ იცოდა, გუგლის თრაინსლეითით მესაუბრა ანუ დამწყები ფეხბურთელი იქნებოდა. ისეთი კლაუსტროფილიური, წვრილი ორმხრივი სამანქანო გზა გავიარეთ, როგორიც თუშეთის გზაა, ოღონდ ასფალტით. ისეთი ხშირი წიწვოვანი გზა გავიარეთ, როგორც ბორჯომ-ბაკურიანის ელმავლის რეისზეა, ოღონდ ალპების ძირში.

ვილაში, სიმეტრიულ ბალახზე წოლისას, უკიდეგანო სიჩუმე იდგა და ვფიქრობდი, რომ უცხო ქვეყანაში ტურისტულმა ცხოვრებამ ბევრი რამ მასწავლა: მაგალითად, ა) აბაზანაში მინის კაბინა რომ თავზე დამემხო, მხრებიდან ფეხებამდე გამასისხლიანა და პლუს შიშველი ფეხებით მომიწია მეტრანახევარი ნამსხვრევებზე ისე გავლა, რომ სელფი არ გადამიღია. ვინანე, სამახსოვროდ უნდა გადამეღო; ბ) პირველად ვიყავი გიკ კლუბში და ბოარდ გეიმის შექმნაში მივიღე მონაწილეობა. ვორჰამერს თუ ვინმე ითამაშებს, მე გამიხსენოს; გ) პირველად ვიჯექი მოტოციკლზე და ვიდრიფტავე. იმდენად კარგად, რომ შედეგად ახალი სენტავიკები დავიმატე; დ) ვნახე თევზი, რომელიც მანდარინი მეგონა და მანდარინთევზა დავარქვი. თუმცა ექნება სხვა ორიგინალი სახელი; და ბოლოს ე) სილამაზე მართლაც სიმეტრიაა.

Birdwatching ივრის ჭალებში

საბუკო არის ორგანიზაცია ბუნების კონსერვაციისთვის, რომელიც  ფრინველოლოგიით დაინტერესებული პირებისგანაა დაკომპლექტებული და სამეცნიერო სამუშაოებთან ერთად საველე გასვლებითაც გამოირჩევიან. პერიოდულად საზოგადოების ჩასაბმელად ღია ტურებს გეგმავენ და ლაშქრობას სემინარის ფორმას აძლევენ. როგორც ვიცი, სამეცნიერო გასვლები იშვიათად ეწყობა ქართველი ტურისტებისთვის, მითუმეტეს, ფრინველებზე დასაკვირვებელი ტურები მხოლოდ ერთ სააგენტოში შემხვედრია. ამიტომ შევუერთდი საბუკოს ბექობის (საიმპერატორო) არწივის საბუდარი ლოკაციების გადამოწმების ან დადგენის ღონისძიებაში. ისედაც, ყოველ კვირა სადღაც დავხეტიალობ და ბარემ წვლილის შემომტანი ყოფილიყოს ხეტიალი ჩემი ქვეყნისთვის მეთქი. მეორე ქვეცნობიერული მიზეზიც მქონდა, იქნებ კლდოვან კახეთში ზღაპრული ფასკუნჯისთვისაც მომეკრა თვალი. კაი, ამჯერად მაინც.

პირველად ბექობის არწივი რომ დავინახეთ, ჯერ კიდევ ამოდიოდა მზე და ზეცა მოწითალო ფერის იყო. გადმოვხტით მანქანიდან დურბინდებით, ტელესკოპებით და კამერებით, ვიღაცა მანქანაზე შეხტა, გამოუძინებელ “ბოტანებს” ეგრევე დრაივი მოგვიტანა წითელ ცაზე ბექობების ნავარდმა. ერთ არწივს ფეხებში ტოტი ეჭირა ანუ საბუდარი ადგილისკენ წაგვიყვანდა. შევახტით მანქანებს და ადგილობრივ მწყემსს მივადექით. ზღაპრებში მწყემსის სიმბოლო რაღაც ქარონის ტიპის მძღოლია, საიდანაც პირველადი ინფორმაცია მოედინება. ასეა ქრისტიანობაშიც, მუჰამედიანებშიც და სხვ. მწყემსმა ძაღლები გაგვიქშია და გაგვიმხილა რომ კლდეებში ინდაურისებრი არწივები იყვნენ. ეგრევე ყურები ვცქვიტე, რადგან ვიცოდი: ა) არწივები ხეებზე ბუდობენ და არა კლდეებში; ბ) ფასკუნჯები ბუდობენ კლდეებში და ინდაურებსაც ეგენი გვანან.  იმ დღეს კლდეებში ვერ ვილაშქრებდით, თან რა უნდაო მარტში ფასკუნჯებს და გზა ტყიან ადგილებში გავაგრძელეთ.

ბევრი ვიარეთ თუ ცოტა ვიარეთ, გზად უამრავი ფრინველი შეგვხვდა. უფრო სწორედ, მე ბეღურები მხვდებოდნენ, ბიჭებს კი ხვდებოდნენ ტოროლები, კულუმბურები, გრატაები, ვოლქრიფერები, სოიკები, დურაჯები და ათასი. გიდს ვეკითხები, როგორ ხვდება რომ კულუმბურია. მიხსნის, რომ ყვითელი სახე, თეთრი კისერი, ყავისფერი ბეჭები… გავიხედე კამერით და ჩიტი მთლიანად ხისფერია. გავიხედე დურბინდით და ჩიტი მთლიანად ხისფერია. გავიხედე ტელესკოპით და ჩიტი მთლიანად ხისფერია. სანამ კამერის დისფლეიზე არ მაჩვენეს ჭრელი კულუმბური, მეგონა რომ კარგი მხედველობა მქონდა, მეგონა რომ სექსისტი არ ვიყავი. მაგრამ ბიჭებმა ფერების აღქმაში როგორ უნდა მაჯობენ მეთქი. ეს იყო ჩემი მართლა პირველი გასვლა, სადაც გოგოთა სქესი მხოლობითში ვიყავი.

განტვირთვისთვის სხვა ფრინველებსაც ვაკვირდებოდით. მაგალითად, ხევში ხოხბების მოსაზიდი აუდიო აპპი ჩავრთეთ; ავედით კლდეზე, რომელზეც ფრესკები იყო გამოსახული სხვადასხვა შარავანდედიანი წმინდანების. ბიჭებმა კლდეზე ტელესკოპები ამოიტანეს და ვოლქრიფერი შეამჩნიეს, თურმე დიდი ხანია სურდათ ენახათ. მე ლეშიჭამიები შევამჩნიე, რაღაც ორბის მსგავსი წყვილი, რომლებზეც დავიჟინე, რომ ფასკუნჯები იყვნენ. ბიჭები მიყვებოდნენ კურიოზებს, როგორ ჩამოიტანეს ლეშები თბილისში მანქანით, რაშიც ახლა ვიჯექი. თავგადასავლებს, როგორ აძვრნენ ელექტრო ბოძებზე და ჯპს ნავიგატორები ჩაუმონტაჟეს მართვებს. ათი მართვედან 8 ელექტრო ბოძზე დაიღუპა, ორი კი ახლაც აგრძელებს ცხოვრებას არაბეთსა და ირანში. სამომავლო გეგმებზე ვკითხე. თურმე მაისში საერთაშორისო ორკვიანი ექსპედიცია ეწყობა ფასკუნჯების პრობლემების გასარკვევად და მათ გადასაჭრელად საქართველოში. საექსპედიციო ლაშქრობა მოიცავს სამცხე-ჯავახეთს, კახეთსა და ყაზბეგს. ფრინველოლოგიურ ფესტივალებზე აჭარაში, რომელიც შემოდგომობით უამრავ ტურისტს მასპინძლობს ყოველწლიურად.

იმის მიუხედავად, რომ ბექობის არწივები ახლოდან ვნახეთ, მაინც იმედგაცრუებულები ვიყავით, რადგან არ გვეყო. საქართველოში საკმარისი პირობების არქონის გამო მხოლოდ გადამფრენია და აქ ფეხს არ იკიდებს, ბუდეს არ იკეთებს. ამიტომ საბუკო ცდილობს არწივებს თავი მოაწონონ, ბუდე ხელოვნურად აუშენონ, ზიანის შემთხვევაში ელექტრო სადგურებს სანქციები დაუწესონ და სხვა. როცა მოსაღამოვდა და ხელოვნურ ბუდეს ჩავუარეთ, ანძაზე ბექობის წყვილი შევნიშნეთ. ისე გაგვიხარდა, დაღლილობა და უძილობა აღარ გვახსოვდა, ავვარდით გორაზე, თითქოს ახალი სული შთაგვბერეს.

ხომ არსებობს კადრები, რომლებიც არ დაფიქსირებულა, მაგრამ ნანობ და თვლი, რომ შენი საუკეთესო ფოტო იქნებოდა რომ გადაგეღო. აქამდე ხორბალში ჩაფლული გოგო მახსოვს, ხორბლისფერ თმიანი და კანიანი, ოქროსფერ ველოსიპედს რომ უჩხიკინებდა და ხორბლისფერი მზე დაჰნათოდა ჯავახეთში. აწი ვინანებ, რომ ვერ გადავიღე ივრის ჭალებში პატარა გოგო დედასთან ერთად. მზე ჩადიოდა. დედას ურიკით მიჰქონდა სარეცხი ხევისკენ, გოგონას კი სანადირო თოფი ეჭირა, ტანით მასზე დიდი, ხერხემალში რომ ხრიდა და ქარი თვალებს აჭუტვინებდა. და იცით? ყველაზე საინტერესო ფოტოები კადრს მიღმა რჩება. საბუკოს პროექტების მენეჯერი იყო მძღოლად. უკანა გზაზე საუცხოო თემებზე მესაუბრა. ალპინისტია, ცოცვა ზამთარში მიყვარსო. მიყვებოდა ჰალუცინაციებზე შვიდი ათას რაღაც მეტრზე ან მთაში ოთხ დღიან შიმშილობაზე, ამინდმა რომ ჩატოვა ოთხიათასზე. ცისარტყელა ახსენა ღრუბლებში, ნისლში წრიული იცისო და ახლოს. ფოტო რომ ჰქონოდა, რა ლამაზი კადრი იქნებოდა. შემშურდა. თქვენ მაინც თუ გეცლებათ მაისში ორი კვირით, წადით ზღაპრულ ექსპედიციაზე, ფასკუნჯებს სურათები გადაუღეთ და ინსტაგრამზე დამთაგეთ.

დათვების და მგლების გაკვალული გომის მთა

ზამთარში გომის მთის დალაშქვრაზე მოლაშქრეთა კლუბებიც ისევე ირონიით საუბრობდნენ, როგორც ერთი ბათუმელი დამსვენებელი ავტოსტოპით რომ დავემგზავრე: “გომი და ბახმარო? ზამთარში? გეშლება რაღაცა, სხვა კურორტში გერევა”.
ზამთარში ბახმაროს უცხოელი ტურისტები მაინც სტუმრობენ, თუმცა გომის მთა ზამთარში სრულად უკაცრიელი იყო. ამიტომ მივესალმე ერთმა ძირძველმა კლუბმა ზამთარში გომის ტრეკინგი რომ დააანონსა და გავყევი. კრახის შემთხვევაში გეგმა ბე-დ ოზურგეთში მეგობართან დარჩენა მოისაზრებოდა.
– არაფერი ნაციონალური კერძი არა აქვთ გურულებს ღვეზელის გარდა.
– საცივია გურული კერძი, – გაიხუმრა ვიღაცამ, რადგან ოზუგეთიდან გომის მთისკენ მიმავალ შესახვევს ვახტანგის საცივი ჰქვია, აი, როგორც ღრუიანი წიფელა და სხვა სასაცილო ტოპონიმები. მერე გავიგეთ, რომ საცივი გურულად წყაროს ნიშნავს. არ ვიცი ვახტანგი ვინ იყო, მაგრამ ლოკაციაზე ცივი წყალი კი მოდიოდა.
გურიაზე ჩხავერის ღვინო მახსენდება, აი, ის ვარდისფერ ტანინიანი ელექსირი უღვთო-უღვინო მუსლიმების გაჩეხვისგან რომ გადაარჩინა სტალინმა. ასე რომ თუ ვინმე შეგეკითხებათ, სტალინს საქართველოსთვის რა გაუკეთებიაო, თამამად შეგიძლიათ ამ უიშვიათესი ყურძნის ჯიშზე მიუთითოთ. თუ ამას გადარჩენა ჰქვია, ორი სოფლის ფერდობზე-ღაა დათესილი.
ოზურგეთში ისე გავიარ-გამოვიარეთ ბახვში არ გაგვივლია ამ ხვთიური სასმლისთვის, მაგრამ თავი ოლიმპოს ღმერთები გვეგონა ფაფუკ ღრუბლებს რომ ზემოდან დავყურებდით წიპა “ჰაჰაჰა, ადამიანებო, თქვენთვის ცა ღრუბლიანია, ჩვენთვის კი მზიანი, ჰაჰა”. ან “თქვენ მიწასა და ტალახში დადიხართ, ჩვენ კი ფეხებქვეშ სამმეტრიანი თოვლი გვაქვს, ჰაჰა”.
“მოკლეზე ხომ არ მოგვეჭრა?” – დიახ, ფილმებში ასეთი ფრაზა თავგადასავლით გრძელდება. ასეც მოხდა. ფეხსაცმლის წვერებით თოვლის ჭრა შემომესწავლა, თითქოს კაი წრიაპები ყოფილიყოს ჩემი ნაღდი ვიეტნამკები. თან ისე, რომ უკან მცოცავისთვის ზვავი არ გამომეწვია. ჰო, კაი, მაინც ვერ ვისწავლე. როცა კილომეტრის რადიუსში ისეთ გამწვანებულ და ეკლიან ჯუნგლებში ვიხტუნე და ვიბობღე, ნაკაწრები ტანსაცმლით დაფარულ კანზეც მოვიპოვე.
გომზე ასვლა შემდეგ კვირაში თქვენც შეგიძლიათ, შორი გზიდან მოივლიან, აწი სამანქანო გზებით ივლიან, ჩვენ მაინც ბლინების პირველი პარტია ვიყავით. წადით და მერე თქვენ მომიყევით, როგორ მოგეწონებათ მზის ჩასვლა ღრუბლებში, თოვლში ჩაფლული, ორსართულიანი კოტეჯების სახურავებზე სიარული და ფეჩზე გახუხული გორტექსის წინდები. ვუწევ რეკომენდაციას.
ბლინებზე გამახსენდა, საფეხმავლო გამყოლმა დილაუთენია რომ ნუტელიანად დაგვიცხო, ის პირველი დასხმაც კი ისეთი გემრიელი მომეჩვენა, უძილო ღამის მერე, რომ მარტო სუფთა ჰაერზე გურმანობისთვის ღირდა წამოსვლა. ან მარტო იმისთვის, რომ დათვების გაკვალულზე მეარა, მერე მგლების ნაკვალევზე გადავსულიყავი და ბოლოს ბაჭია გაგვსხლეტოდა თვალთახედვიდან.
ღამე კი გომზე უძილოდ უნდა გაათენო. ჩემი ხის ოთახის ფანჯრიდან, დვიჟოკის დენი რომ გამოვრთეთ და საძილე ტომრებში ხუთგზის ჩავიკუჭე, თერმული ხმაურისგან შედარებით გაწმენდილი გალაქტიკები გამოჩნდა, აი, ისეთი ასტროფოტოგრაფები რომ ასახავენ ნამუშევრებში. მიწვევდა რომ გადამეღო, ჰაბლის პალიტრა დამედო, სხვებმა გადაიღეს.
მირიანი ყვებოდა, რომ ყველაზე ლამაზი რაც გომზე ენახა შეყვარებულთან ერთად, მზის ჩასვლისას გადაფანტული ღრუბლებიდან გამოჩენილი ზღვა და ამ ზღვაში მოლივლივე ნავი იყო. ჩემთვის რომ გეკითხათ, ყველაზე მკვეთრად რა მახსოვდა ამ უქმეებიდან, გიპასუხებდით, რომ მყუდროება, თეთრი თოვლისა და ღრუბლების მიღმა ყოფნის შეგრძნება, ალიასკურ ფილმებში ნანახი თოვლის კიბეები, ლაფატკით თოვლის მაგიდის აშენების ნატვრა და თბილი ჩახუტებები იყო. თუმცა პოლიტიკაზე მაინც ვიკამათეთ და აიფონი მოერევა თუ ანდროიდი.

მეცადინეობა თავისუფალ ვარდნაში ნ1

არაცნობისმოყვარე ხალხი მაკვირვებს, წარსულში რომ დავბრუნდე, მაინც არაფერს შევცვლიდიო, რომ ღადადებენ. ბიტკოინს მაინც არ იყიდიდნენ? პარადოქსისთვის თავიანთ ბაბუებს არ მოკლავდნენ? და კიდევ ბუდას ფოლოუერები მაკვირვებენ. გაქვთ ისეთი რელიგია, რომლის რთული არქეტიპი თქვენ იქნებოდით? ჩემთვის ასეთია ბუდიზმი. აი, მე ეთერით თუ დანარჩენი არაასტრალური ტანით რიგითი, მედიუმ სტატისტიკური ქრისტიანი ვარ ვნების განსაცდელში “ცეცხლითა და მახვილით” მორკინალი. ბუდა მეუბნება, თუ გინდა ბედნიერი იყო, სურვილი არ უნდა გაგაჩნდესო. ქრისტე მეუბნება, თუ გინდა ბედნიერი იყო, მე უნდა გსურდეო. ამიტომ ქრისტეს ფოლოუერებს სურვილების მიმართვა უფრო გამოგვდის მათ დეზოლუციაზე მეტად. მგრძნობელობის ნაკადი სიარულშიც მეტყობა, რაშიც დაუკვირვებელი პირიც ამოიცნობს ჩემს ოჯახურ თუ კარიერულ სიტუაციას იმ ლოკალურ დროში: სწრაფი ნაბიჯებით, წაქცევებით, შუა გზაზე გაჩხერვით. აი, თამარამ, მყინვარის მეტეომდე ბასანოჩკებით ავდივარ ხოლმეო. მე კიდევ ჩემი სალაშქრო ტიპის ფეხსაცმლით ბორჯომის გოგირდის აუზებამდე ძლივს მივაღწიე მდინარის ქვები ისეთი მოყინული იყო. ჩამიქროლეს პენსიონერებმა ძაღლებით, ორსულებმა “კალიასკებით”, ჰოკინგიც კი იდრიფტავებდა თავისი სმარტ სავარძლით.

ამ ზაფხულს კოგნიტიური ფსიქოლოგიის თერაპევტს ვეწვიე, ვინც თავის პრაქტიკაში სხეულის ენას იყენებს სამკურნალოდ. ცდილობდა სხეული ზედმეტი დაჭიმულიობისგან ეხსნა, მაგალითად, ბუმბულით დაღუტუნების დროს იმდენად უნდა გამეთიშა ლოკალური ნერვებისგან ყურადღება, რომ აღარ გამცინებოდა. პრაქტიკას ტკივილზეც გავდიოდით, ხელოვნურად ვიღებდი და განვიზიდავდი მას. სეანსის დასაგვირგვინებელი ფაზა კი ერთდროულად ყველა კუნთის იმ დონეზე მოდუნება იყო, რომ წავქცეულიყავი. ინსტრუქტორმა მირჩია, როდესაც რაიმე საშიშის გაკეთება მიწევდა, რაიმე სასიამოვნო გამეხსენა ჩემი წარსულიდან. ანუ სასიამოვნო მოვლენის წარმოდგენის ქვეშ წავქცეულიყავი. თქვენ რა მოვლენას წარმოიდგენდით? აი, მე არაფრით წარმომედგინა რამე იმდენად სასიამოვნო, რომ წაქცევის დროს მუხლი ოდნავ მაინც არ შემეტეხა. შემრცხვა და ახალი გამოსავალი ვიპოვნე. ვარდნის დროს ოთახის ერთ-ერთი ჩუქურთმიანი აქსესუარი ამოვიჩემე და გონებაში იმ ჩუქურთმების ხაზვა დავიწყე. გამომივიდა. ესეც სუფთა ქრისტიანული მიდგომაა, როცა აბსტრაქციის მატერიალიზაციას ვახდენ.

ბორჯომის გოგირდული აუზი ტყიურ პირობებში საკმაოდ კომფორტულია, თუ გრილ წყალში ბანაობა გხიბლავთ. რადგან თოვლით გარშემორტყმული ცხელი წყალი საკუთარ ფარენჰეიტს ვერ ინარჩუნებს და ცივდება. აბასთუმანში გოგირდის ავზებს საბჭოთა არქიტექტურა ახურავს, ძველი სანატორიუმების მოზაიკები აგია და საღამოობით, მთვარის შუქი ჩაბნელებულ ინტერიერში სარკმელებიდან შემოდის, ისიც ხეთა ტოტები თუ განეფარებიან. შიგადაშიგ გვერდითა აუზიდან სომეხი ქალების ყიჟინა გაისმის, რომლებიც ტანსაცმლიანად შემოდიან წყალში, მაგრამ შებინდებისას შემიძლია ისე ვიწვე ამ ღვთისგან დალოცვილ ქიმიურ წყალში, რომ უქარო დაბაში საკუთარი ექოც არ მეყურადებოდეს. ვარ ამგვარ სიმშვიდეში, მოდის მირიანი და მახრჩობს, წყალში სამჯერ მაყურყუმელავებს. მერე ეგ და სანდრო წყალზე წოლას მასწავლიან. სანამ პირში ჰაერი გაქვს დაგუბებული, არ დაიხრჩობიო. მე კიდევ ძალიან მეშინია და იქამდე ვცურავ, სანამ ჰაერის შეკავება შემიძლია. სანდრო ჩემი რუმმეითია, მისი საწოლი ჩემგან ოთახის მეორე ბოლოშია. ოთხ საათზე, მაინც უნდა ავდგეთ, ამიტომ საუბრებით გაგვაქვს თავი. სიტყვა მიცვალებულებზე ჩამოვაგდეთ და ჩემი მორგის სოლო გამოცდილებები მოვუყევი, მერე სოლო ღამის ლაშქრობებიც. მთელი ღამე ეშინოდა, მგონი ჩემიც. უკვე მეჩვენებოდა მისგან აქა-იქ “მამაო ჩვენო”. როგორი უშიშარი ხარო, წარმოიდგინეთ, მე და უშიშარი. ტყუილია, მაგრამ ამის მოსმენა მაინც მესიამოვნა. რა ვიგრძენი? სიამოვნება? ხვალ ავდგები და სიამოვნების ქვეშ გავცურავ მეთქი. თბილისში რომ ჩავალ, სიამოვნების ქვეშ წავიქცევი მეთქი. შექებისგან გამოწვეული სიამოვნება უნდა დავიმახსოვრო მეთქი.

პირველი თოვლები და 8 მიზეზი რატომ არ უნდა მიყვარდეს ზამთარი

როცა შეყვარებული ხარ, სანაცვლოდ ყოველთვის უნდა გძულდეს რამე არამისნაირი, რადგან შეგრძნება შედარებებში უკეთ ვლინდება. მე მზესა და პაპანაქება სიცხეზე ვარ შეყვარებული, შესაბამისად, საზამთრო ამინდები, მითუმეტეს, ნესტიანი თბილისის კვალობაზე, ჩემთვის მარგინალურია, ანტიქრისტე და ზღვარს გადასული ამორალურობა. ოღონდ თეორიულ ჭრილში, რადგან პრაქტიკულად არასდროს მიგუნდავია თოვლში, ბავშვობაშიც კი, როდესაც თბილისში ჟანგბადი ნაკლებად ნესტიანი და ტყვიით ნაკლებად კომბინირებული გახლდათ, თანაც გზებს მარილით არავინ წმენდდა. შეიძლება შვიდთაობიანი თბილისელი დედის ბრალია, ვისაც კურორტებზე არასდროს დავყავდი, რადგან პროვინციებში სიარული თავად არ უყვარდა და, მითუმეტეს, ზამთარში სახლიდან მაღაზიაში თუ გავიდოდა. ან პოლკოვნიკ-გამომძიებელი მამის, რომელიც არასდროს იღიმოდა მეკობრესავით შრამიანი თვალით, ბავშვობაში ბულდოგს რომ შეებრძოლა და მოუგო. ამბობდა: “იგუნდავებ, გაცივდები და მოგკლავ!” ნელ-ნელა მეც შემზიზღდა თოვლი და ყინვა, რადგან გრიპთან ასოცირდებოდა. არ დაიწყოთ ახლა მორალი, გრიპი ვირუსებისგან ჩნდება, სიცივისგან კი არაო. გრიპის ვირუსები სიცივეში ცოცხლობს, სიცხეში იხარშება. ხალხი მეუბნებოდა, რომ ჩემი შურდათ, პირველი თოვლისადმი აღფრთოვანება წინ რომ მქონდა, თითქოს თოვლი რამე ბესტსელერი წიგნი ყოფილიყოს. ამიტომ წელს მოვიფიქრე, რომ თუ თოვლის მტრობა მინდა, უნდა ვიცოდე მაინც რა არ მიყვარს ასე გამალებით.

“დიდუბეში იყავი ერთ საათში ჩვენს ადგილზე”, – შეტყობინება დავუტოვე მეგობარს, ვისაც თოვლი და ზამთარი ძალიან უყვარს. სიურპრიზი გავუკეთე და გუდაურში წავიყვანე. სიხარულისგან თოვლზე გაწვა, კოცნა, მეხუტებოდა, ყვიროდა, რაც ჩემთვის სრულად გაუგებარი იყო. მითუმეტეს, ბოლოსკენ, ავტოსტოპით მოვიფიქრეთ გვიან წამოსვლა და მლეთამდე არავინ გვიჩერებდა, შეიძლება იმიტომ, რომ ზედა უღელტეხილი გადაკეტილი იყო და მანქანები არ მოძრაობდნენ, ან იმიტომ რომ რაც მოძრაობდა იმას, ყინულიან გზაზე დამუხრუჭება უჭირდა ან უბრალოდ დათოვლილები ვიყავით. ბნელდებოდა და აქა-იქ მგლების ლაპარაკი მელანდებოდა უკვე, “აუუუმ”, – კაი ვედური ბერებივით რომ ყმუოდნენ.  და მე უნდა მეპასუხა: “ჰარე კრიშნა, ჩარი რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე”. სათვალე არ მეკეთა და თვალები მეწვოდა. ღამდებოდა და ვბრმავდებოდი, რა უნდა ყოფილიყო ამაზე კარგი. მლეთის პოლიციასთან გაგვიჩერა დელიკამ და ჩაგვსვა. ვიფიქრეთ, რომ გადავრჩით, მაგრამ ანანურის გადასახვევთან ზედ მანქანას მიაცურდა, მიასრიალა, შეასკდა. აი, ხომ ხვდებით რატომ არ მიყვარს თოვლი.

“წამო ბაკურიანში 3 დღით, ვისრიალოთ”, – ახლა მეორე მეგობარს მივწერე და გავეშურეთ გირჩის მურაბებისა და მარხილების მხარეში. გარეგნობით ბაკურიანი უფრო მომეწონა ვიდრე გუდაური, თუმცა გზებზე თოვლი არ იდო, მხოლოდ სასრიალო ქედები იყო მოყინული, თითქოს ხელოვნურად გააციესო. შევდექი 25-იანების ტრასაზე თხილამურებით და პირველივე ჯერზე ჩამოვსრიალდი წაუქცევლად უბრალოდ იმიტომ, რომ მეხმარებოდნენ. არა და დამოუკიდებლად მხოლოდ დგომაც კი გამიჭირდა. ჩემი გამოცდილებით, შეცდომაა სრიალის სწავლა 25-იანების ტრასით დიდველთან შედარებით, რადგან 25-იანები იმდენად მოკლე და ხალხმრავალი ტრასაა, ტარაკნებივით ფეხებში გეჩხირებიან, და ამიტომ გრძელი, მაგრამ დაუბრკოლებელი დიდველი სჯობს. ბაკურიანიდან ბორჯომში გადავედით ელ.მავლით. იმდენად არ მომწონდა ბუნება, რომ ფირი ვერ დავხარჯე. 1,5 პორტრა მეყო სამი დღე. აი, თითქოს მრაველფეროვანი ნახატი აიღეს და ლოკაციებში პასტის თეთრი საშლელით გადახაზეს. ხო მაინტერესებს რა იმალება თეთრი საშლელის ქვეშ? რატომ უნდა მოსწონდეს ვინმეს ორგანული იდუმალება. აი, მე-19 საუკუნიდან რომ მოდაშია თხრობის გაუგებრად დასრულება, ვისაც რა უნდა – იგულისხმოს.

მესამე უქმეებზე ჯავახეთში წავედი და თოვლი მომეწონა. არ შემყვარებია, მაგრამ მომეწონა. ბარდნიდა, ნამქერი სახეში მეყრებოდა, თეთრი ნისლი და ბინდი თეთრ მიწას აწვებოდა. უზარმაზარი მინდვრები თეთრი საშლელით იყო გადახაზული. მაგრამ მე უბრალოდ ჯავახეთი მიყვარს და შესაბამისად, ყველაფერი მომწონს რაც მას ემართება. იქამდე მაინც, სანამ ნაყარ ქვებზე დადებულ თოვლზე ფეხი არ ჩავდგი და ჩავვარდი. გამოვფხიზლდი რომანტიკისგან და ვფიქრობ, განა მშობლების აღზრდის გამო, ან ჩემი პაპანაქება მზის რელიგიის გამო არ მიყვარს თოვლი, უბრალოდ არაპრაქტიკულია. ჩამოვწერე 8 მიზეზი რატომ არ მიყვარს თოვლი.

1. ჰაერს წმენდსო, იტყვით. კი, განსაკუთრებით ბოლოსკენ, როცა ატალახდება და ჟანგბადი ძალიან ბინძურდება. მე კიდევ ყოველ ჯერზე რომ ვცივდები, ვფიქრობ, “და აი, დადგა ჟამი აღსასრულისა”.
2. ვიზუალურად ლამაზი ეს უკიდეგანო თეთრი ჯავახეთის ტრიალი მინდვრები მხოლოდ რამდენიმე წუთია. შემდეგ ფერების ლომკა მეწყება.
3. თოვლი ადამიანს ინფანტილურობისკენ ლინკავს, გართობის ხასიათზე მოყავს, ძილბურანს რევს, აზარმაცებს. მე კიდევ არ მომწონს ამჩატებული ჩემი თავი. თან სულ ენდორფინები მაკლია და ზამთარში მითუმეტეს. ჰო მოვიკალი თავი დეპრესიით.
4. თოვლისა და წვიმის დროს საცობები იქმნება და სამსახურში მაგვიანდება. ამიტომ ისედაც ზარმაც ხასიათზე გაღვიძებულს სამსახურისთვის სწრაფად გამზადება მიწევს.
5. ყოველდღიური, და მითუმეტეს, სალაშქრო ტანსაცმელი უფრო ძვირი ღირს და დამატებითი ხარჯის გაწევა ჩემი ბიუჯეტიდან ასევე ინფანტილური ქმედებაა. ეს როცა ზამთრის კვების რაციონიც კი ძვირადღირებულია.
6. თოვლის დროს პანიკურად მშია, რადგან გამხდარ ორგანიზმს ცხიმი სჭირდება გასათბობად. შესაბამისად, დიეტას ვერ დავიცავ ჯანმრთელობის ხარჯზე და მერე საკუთარი წონა არ მომწონს.
7. ზოგადად, დაუგეგმავია თოვლიანი დღეები, არასტაბილურია, მე კიდევ სიურპრიზების ატანა არ მაქვს.
8. იდეა მაქვს რომ სილამაზის კონკურსებში დაამატონ კატეგორია “კონკურსანტი ყინვაში”. და თუ სილამაზემ ტემპერატურას გაუძლო, ის ნამდვილი სილამაზეა, ხომ ვიცით.

ყელიწადის გზა

როცა სამი მეგობარი ზღვის დონიდან 3800 მეტრიან უღელტეხილზე დაძინებას ვცდილობთ, რელიეფი კი მხოლოდ ორი ალპური ნაბიჯის სიგრძეზე არაა დამრეცი, ზაფხულის თხელი ქვეშაგებიდან ვგრძნობ, როგორ მეცლება ჯიხვებისგან აყრილი ხრიოკი ქვები ზურგიდან, ხოლო თამარას გაბედული ვერსია მამხნევებს: “არაუშავს, აქედან არშაში ჩავიდეთ და ხაჭაპურები ვჭამოთ”.

ღამე უმთვაროა და ბნელი, მაგრამ მე თეთრად ვათენებ. უჰაერობა თავბრუს მიხვევს და ტომარაში ქანდაკებასავით ვწევარ. მგონია, თავი იმხელაზე გამებერა, გამყინვარებისდროინდელ კლდეებს ჩაიტანს, რადგან მიწა თავისას მოითხოვს, ნიუტონის ვაშლებივით დაცვენას. ვფიქრობ როგორ აღვმოჩნდით 3800 მეტრიან უღელტეხილზე დასაძინებლად და სად დავუშვით შეცდომა.

თრუსო. ორი დღის წინ:

თრუსოს გადასახვევთან, სამხედრო გზიდან უკვე ფეხით რომ შემოვუხვიეთ, ცალი თასმა მეორის სათასმეში ამებლანდა და დავეცი. ნიკაპი, იდაყვები და მუხლები გადავიყვლიფე, შუბლზე კოპი დავიდე, კამერა გავტეხე, ერთადერთი რედ ბული დავღვარე. ჭრილობა თერგის წყალში დავიმუშავე, თერგი დავლიე, თერგდალეული გავხდი. მორალი: თასმები ენის ქვეშ შევიკრა. მორალი მეორე: ტექნიკა გულით არ უნდა ვატარო. მორალი მესამე: სასმელი ჩანთაში შევინახო და არა ჩანთაზე მიმაგრებულ ბადეში.

მგონი თავი ისე დავარტყი ან მზემ ისე დამაჭირა, რომ მირაჟი დამეწყო და ტურისტულ ზონაში უმგზავრო დელიკები მეჩვენებოდა. მაქსი ხუმრობდა, რომ ყაზბეგელებს აქვთ მანქანები და დელიკები. დელიკას არც თვლიან მანქანად, დელიკა ცხენია. სასაზღვრო ზონის საშვები არ გვქონდა, ამიტომ ავტოსტოპსაც ვერ ვრისკავდით. თან გავსებული დელიკების გარდა მხოლოდ რუსულნომრიანი მანქანები მოძრაობდნენ, მძღოლს კი სახეზე ეწერა, რომ ალუდა ან ალნახსიტი ერქვა.

მაქსმა მოგვიყვა ამერიკელების გადაჩეხვის ისტორია საქართველოს სამხედრო გზაზე. მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისში ფოთიდან შემოსულან აშშს ბატალიონები ჯიპებით და დარიალიდან აპირებდნენ რუსეთში გადასვლას. მაშინდელ საურმე გზაზე ვერ დატეულან და გადაჩეხილან. მორალი: ამერიკა ომში თავიდანვე მონაწილეობდა. მეორე მორალი: საქართველოს სამხედრო გზას რუსულად ირონიული სახელი ჰქვია, Военно-Грузинская дорога. მორალი მესამე: ძლიერია ადამიანი ვისაც ლაშქრობის დროს სუნთქვა საუბარზეც ჰყოფნის.

თრუსოში ოსების საფლავები დავათვალიერეთ. თურმე ქართული საგარეო პოლიტიკა კრძალავს ოსი ჭირისუფლების თრუსოში შემოსვლას საფლავების ან მიტოვებული კერების მოსანახულებლად. ადგილობრივების თქმით, ოსების თრუსოში შემოსვლა უფრო მკაცრად კონტროლდება, ვიდრე ოსების თბილისში შემოსვლა, გასაგები მიზეზის გამო. მითუმეტეს, თუ სტუმარს ლოკაციასთან წინაპარი აკავშირებს.

ადგილობრივები კი სადღაც აბანოსთან გავიცანით, სიონელი და ყაზბეგელი ბიჭები ზაფხულში თრუსოში დასახლებულან ტურისტული სტარტაპის იდეით. პიონერების დათესილ ხეებში ტურისტული თავშესაფარი აუშენებიათ, სადაც ქართველებს კოტეჯებში უფასოდ ტოვებენ, აჭმევენ, ასმევენ, კოცონით ათბობენ, მეორე დღის საგზლად ჩაისა და ყავას ატანენ. მომავალი წლისთვის თერგზე ჯომარდობის ტურებს აპირებენ, ყელიწადის მიმართულებით ნიშნულების გაბმას და ა.შ.

ადგილობრივებთან ვიჭორავეთ კიდეც. ჯერ მთელ სოფელში მარტოხელა მუდმივ მაცხოვრებელს დასცინეს. ოსი ქვირი ქალიაო, რომელიც ქართველებს ვერ იტანს, შეშლილიაო ჭკუიდანაო. ეჩვენება, რომ ებრძვიან და აუპატიურებენო. სიგიჟიდან თვითმკვლელობაზე გადავმისამართდით, და თურმე სუიციდური აქტივობის მაღალი ნიშნული ყაზბეგის მუნიციპალიტეტში სნოსა და ქოსელში დაფიქსირებულა. მიზეზი კი სნოსწყალში უნდა ვეძიოთ, ორთავე სოფელს ერთი მდინარე ჩამოუყვება. უცნაური ხმა აქვს ამ წყალსო, დიდხანს ვინც უსმენს, ჭკუიდან შლისო. დავაფასეთ მუსიკის ძალა.

სამაგიეროდ, თავს აბანოში ვერ დაიხრჩობდით, გაზიანი წყლების გროვაში, რომელიც ისე ბუყბუყებდა, ავხსენი თერგდალეულ რუსებს ბაყ-ბაყდევებს რატომ ეძახდნენ მაგიური რეალიზმის წარმომადგენლები. ან ზოგადად, რატომ შემოვიდა წყალს დაპატრონებული ბაყ-ბაყ დევის პერსონაჟი ქართულ ფოლკლორში ხევიდან. არა, ამ ტბაში მართლა ვერ დაიხრჩობით. თამარას კამერა ჩამივარდა და კამერამ ზედაპირზე ტივ-ტივი დაიწყო. ჩემი არ მეყო და იმ დღეს სხვისი კამერაც გავაფუჭე. ველურ ბუნებაში უკამეროდ დავრჩით. კამერა კიდევ წყალივითაა. დავუშვათ და მოკვდით, თითქმის შავი ყუთია.

ღამე ცივი იყო და ქარიანი. საათში ერთხელ ბალიშად დადებული ჩანთები იჩუტებოდა და ტანსაცმელი საძილე ტომრის შიგნით თავსდებოდა. ღამე სამივემ თეთრად გავათენეთ. გათენდა და ადგილობრივებმა ყელიწადზე მისასვლელი ისეთი უღელტეხილი დაგვანახეს, საიდანაც სასაზღვრო ზონაში უსაშვოდ მოვხვდებოდით. თან შორი მანძილიდან შემოვლას, პირდაპირ აჭრა ვარჩიეთ. მახსოვს, ერთმა ადგილობრივმა სასხვათაშორისოდ ისიც დასძინა, რომ რაღაც ვიღაცამ დრონით ვიდეო გადაიღო, იმის მერე ყელიწადს მნახველები მოუმრავლდაო. მწვანე ზებრა იგულისხმა ალბათ და ლეონს რომ ვუთხარი ერთხელ, ჩაიცინა და “კაია მერე”. ჩვენი ამ გზაზე წამოსვლის მიზეზი კი მაქსია. არშასა და ვლადიკავკაზშია გაზრდილი და აინტერესებდა ეს მხარე.

იმ დღეს ვფიქრობდი ჰაიკინგში პოსტმოდერნიზმის ძალაზე. როდესაც რაღაც ნიშნულამდე ადიხარ, ეს არა მხოლოდ შენი ნაციის სიძლიერეზე მეტყველებს, არამედ იმ ქვეყნების მადლობელი უნდა იყო, შენი აღჭურვილობა ვისი ნაწარმიცაა. მაგალითად, მადლობა ვიეტნამს ჩემი ფეხსაცმლისთვის, ნორზ ფეისის ჩანთისთვის და ცალი სალაშქრო ჯოხისთვის. მადლობა იტალიას მეორე სალაშქრო ჯოხისთვის. მადლობა ამერიკას ჩემი თეთრეულისთვის. გერმანიას – ჩემი შარვლისთვის. თურქეთს – ჩემი მაისურისთვის. საქართველოს – ალტერ სოქსის წინდებისთვის. ინდოეთს – საწვიმარი ქურთუკისთვის.

ავდიოდი მჟავე წყლებზე, საფლავებზე, დეკაზე, ხრიოკ ქვებზე ვხტუნაობდი და ვფიქრობდი, რომ ძალიან სუსტი ვარ და პატარა, ბუნებისთვის სრულიად უმნიშვნელო გოგო. მენატრებოდა ტელეფონის ზარები, ჰენგაუთის ნოთიფიკაციები, დონალდ ტრამპის ტვიტები, ჰიპსტერული ბლოგები, ვიზუალური თეოლოგიის დიაგრამები, ამაზონ პრაიმი, ლონდონური ტექნოს არტისტები, ონიონის არალეგალურ ბაზარში ექსკურსიები, “ჩვენი სუფრას” კომპოტები, რომელსაც არასალაშქრო შეფუთვა აქვს და იძულებული ვარ მიწიანი, მჟავე წყლები ვსვა. თამარა უფრო ბუნების შვილია. ნაკლებად ენატრება ურბანული გარემო. ეს ჩემი პირველი გასვლაა ალპური ტბებისკენ. აბუდელაურზეც კი არ ვყოფილვარ.

დათვიჯვრისხეობაში გზაჯვარედინთან, სანამ ციცაბო აღმართები დაიწყებოდა, სამივემ ერთად შევისვენეთ ოფლის მოსაწმენდად, მზის კრემის წასასმელად და დარჩენილი მჟავე წყლის დასალევად. ჩვენ წინაშე ორი უღელტეხილი იყო, ერთი რამდენიმე მეტრით დაბალზე და სალაშქრო ჯოხებით შევძლებდით ასვლას, მეორე მაღალი საფოფხი უღელტეხილი გახლდათ. გავიხსენეთ ადგილობრივების დარიგება და მაღალი უღელტეხილით წავედით. ვხედავდით როგორ ნავარდობდნენ ჯიხვები. და როგორც თამარა იტყოდა, დამცინავად დაგვყურებდნენ ზემოდან.

უღელტეხილამდე გაგვიწვიმდა, ქლიავისხელა სეტყვები ცვიოდა, მე კი დარწმუნებული ვიყავი, რომ ცოტაოდენი ფაფუკი ფიფქიც შევამჩნიე კლდეებზე. ავდივარ ამ ნაყარ ქვებზე და სეტყვა უკან მაბრუნებს. თითქოს გაისაპნა ეს ქვები. სამ ნაბიჯს რომ ვდგავ, ორი ნაბიჯით უკან ვიხევი. თან 3000+ მეტრზე თავი წნევისგან გამისივდა, ვახველებ თუ ვაღებინებ ვერ ვხვდები. სიცივისგან ვკანკალებ თუ შიშისგან. შარდისგან გებერილი მუცლით დავდივარ, არა და როგორ უნდა განვმარტოვდე სალ კლდეებზე? ან როგორ უნდა მოშარდო, როცა ფეხებს ვერ ათანასწორებ და ბობღვა გიწევს? თან რაც უფრო მაღლა ავდივარ, გულის რევის შეგრძნება მიმატებს.

წვიმის დამთავრებამდე გაჩერება ვარჩიეთ. წვიმამ კი მაშინ გადაიღო, როცა მზემ თავისი დღიური ვადა ამოწურა. რა გვექნა, უღელტეხილზე ასვლა სიბნელეში გავაგრძელეთ. თითქოს ტრანსში ვიყავი და ფეხები თავისით დადიოდა. ბოლოსკენ სამივე იმდენად დაქსაქსულები ვიყავით ერთმანეთისგან, მარტოობამაც ძალიან დამთრგუნა. ყვირილი ან ტირილი მინდოდა, როცა რაღაც მომენტში, ჩემს აკანკალებულ ზურგს მაქსი მოეკრო და დამამშვიდა. აქეთ თამარა მელაპარაკებოდა ხაჭაპურებზე, ხვალ ყელიწადის დანახვისას მშობიარობის ტკივილისავით დავიწყებულ დღევანდელ გზაზე, მატყუებს, რომ ასეთი გზები თოვლიან მყინვარწვერზე უფრო რთულია.

უკვე იმდენად დაბნელდა, ფანარი დაგვჭირდა. უმთვარო ღამე იყო და წყვდიადი სუფევდა. ახლავე დათვის ბუნაგში საძილე ტომრებით დარჩენას, ორიოდე საათი აღმართი და უღელტეხილზე კარვის გაშლა ვარჩიეთ. ალბათ ორ საათზე მეტი მოვუნდი 80 მეტრის გავლას. ჯერ მაქსი მიდიოდა წინ და მერე ფანარს მინათებდა უკან. თამარა ჩამკეტი იყო და ცალკე ის მეშინოდა, ქვა უკან არ გამესხლიტა. დროდადრო შესასვენებლად ვჩერდებოდი, ოღონდ ფეხები მქონდა შპაკატში. რამდენჯერმე იმიტომ შევჩერდი, რომ სხეულს ქანცი გაუწყდა და უბრალოდ ლოდზე დაეცა. თან თითები სიცივისგან ისე გამეფშიკა, ლოდსაც ვერ ვეჭიდებოდი. აი, ფეხები შპაკატშია, ხოლო ხელები ნაყარ ლოდებს კი არ ებღაუჭება, უბრალოდ აგდია. მაგ დროს ვისწავლე ის, რაც საცოცმა კედლებმა ვერ მასწავლა. ენერგიის მოდუნება ხელებიდან ფეხებში. ან საერთოდ, რატომ დავდიოდი ამ ცოცვაზე?

უღელტეხილზე რომ ავცოცდით, მაქსმა და თამარამ თასმები მოიძრეს და კარავი გაშალეს. მახსოვს კადრი, უღელტეხილიდან ყელიწადისკენ რომ ჩავიხედე და უკუნითი წყვდიადი იდგა. სამარისებულ სიჩუმეში აქა-იქ ქვები ხოხავდა. არავითარი გენდერული განსხვავება ან ზრდილობა მე არ მახსოვდა და ნახევარი დღის ნაგროვები შარდი იქვე გავუშვი, შორს არ წავსულვარ. მაქსი კი იყო მაინც მხნედ და ყველაზე მორიდებულად ჩვენ შორის, ისედაც წყვდიად ღამეში მოსაშარდად ლამის მეზობელ უღელტეხილზე გადავიდა.

იმ ღამით, როცა ტომრებში შევიფუთეთ, ვგრძნობდი, როგორ ვცურავდი დამრეცი რელიეფის გამო უკან, თრუსოსკენ. სამმა მეგობარმა ალპური ჰაერი გაიყოო. ის ღამეც თეთრად გავათენე. და როდესაც მეორე დილა გათენდა და უღელტეხილიდან გადავიხედეთ, ყელიწადი ვერ დავინახეთ. ირონიით, გზაჯვარედინთან რომ შევრჩერდით, თურმე მეორე, მარტივი და დაბალი უღელტეხილი უნდა გადაგველახა რომ ყელიწადზე მოვხვედრილიყავით. და სულ ამაოდ ჩაიარა ბობღვამ.

ფასკუნჯი და მელაკუდა

ჯავახეთში არის პუნქტი, ზედმეტსახელად, ვინდოუსის ხედი, რადგან ძალიან ჰგავს მაიკროსოფტის შპალიერს. მე კიდევ იშვიათად მინახავს ამდენად ჰიპერაქტიური ღრუბლები, რომელიღაც თაიმ ლეფსის აპლიკაციით იხვეოდა მეგონა. სამხრეთის ალპური ქარის ენერგია დენით ფართო რეგიონს მოემსახურეობდა.

ჩემთვის ჯავახეთი არის მხარე, სადაც სტერეოტიპებს ვადა გაუვიდა. მაგალითად, ნაკელის ესთეტურობაზე, რომ პირამიდებს საქართველოშიც აშენებდნენ. ვნახე სახლები რუსული ფოლკლორიდან, ივანუშკას ამბების სათხრობად რომ უნდა გამოეხედა მოხუც მეზღაპრეს, სალათისფრად შეღებილი ფანჯრებიდან და ეთქვა: жили били старик со старухои. სანამ პანდას თვალებივით ამოღებილ სარკმლებს ვუყურებდი, თოლიები ფეხებში ისე მეჩრებოდნენ, როგორც კოლორადოს ჭიები კარტოფილის სეზონზე. ძაღლების ნაცვლად კი ოჯახებს ყარყატები მოეშინაურათ, მოსახლეობა რომ მათ მოფრენა-გამრავლება-გაფრენას უყურებს კალენდრის ნაცვლად. დაუმაგრებელი თივის ზვინები ფრინველებივით დაფრიალებდნენ, მათ შორის კი ერთი სლავური გარეგნობის თივისფერი გოგონა ველოსიპედის ბორბალს ჰაერით ტენიდა, გარეგნობით სალი მანის ქალიშვილს ჰგავდა. ალბათ ყველა დედა სალიმანია.

სახლიდან რომ გავდივარ, დედაჩემსაც ეშინია ჩემი. უკრაინაში მივდივარ მეთქი და ვინმეს სააკაშვილთან არ ეგონო და პოლიტპატიმარი არ გახდეო. ხევსურეთში მივდივარ მეთქი და სვანეთში წვიმამ მდინარე გაიტანაო. ჯავახეთში მივდივარ მეთქი და, მანდ ფასკუნჯები ბუდობენ, ჭრილობა ხომ არ გაქვს რომ სისხლზე მოვიდნენო. “ჭრილობა არა, მაგრამ თვიური ითვლება?” – ავკუნტრუშდი და როცა ჯავახეთში მეორედ მოვხვდი, ჩინური კიმონოსგან შეკერილი წითელი ფერის კაბა ჩავიცვი, იქნებ მიმეზიდა რომ დამენახა ეს ზღაპრული ძუძუმწოვარა. მთის კენწეროში ავედი და პლედზე დავწექი, რომ ფასკუნჯის ნაცვლად მელაკუდა მივიზიდე. ვინმეს გუგლიდან დედამიწისთვის რომ დაეხედა, ვინდოუსის შპალერის ყვითელ სივრცეში ორ წითელ წერტილს დაინახავდა.

ბორჯომობანა

როცა მარტო ვარ, ავტოსტოპში მიმართლებს. მაგალითად, ბორჯომის ხანძრის დროს, პირველივე ხელის აწევაზე წაღვერისკენ მიმავალმა რეინჯერმა გამიჩერა და პირდაპირ მათ შტაბში მიმიყვანა. სამსახურის მერე უეცრად გადავწყვიტე წასვლა, მეთქი მოვასწრო ბორჯომის ნახვა. ტყეში რომ შევედი გირჩები ხტუნაობდნენ, კვამლისგან ყელი მტკიოდა და უკვე ბნელოდა. კამერის გამო ხალხს ჟურნალისტი ვეგონე და ცხელ ზონებშიც თავისუფლად მიშვებდნენ. ცოდვა ჩავიდინე და შევიფერე, ბებიებს ყავა დავულიე, ბიჭები საკუთარ ისტორიებს მეტრაბახებოდნენ: “ამას იმიტომ კი არ გიყვები, რომ ასათიანის ან ჟორჟოლიანის შოუში მოვხვდე..” – თან თავს იმართლებდნენ.

თბილისში რომ ჩამოვედი, უკვე გამთენია დგებოდა. უბნის ბავშვები ეზოში გამოდიოდნენ და ახალ თამაშს იგონებდნენ. “მოდი, ბორჯომობანა ვითამაშოთ,” – ვიღაცამ დაიძახა და სხვები აყვნენ: “ბრბრბრ..ბრაახ”, – ვერტმფრენის ჩამოვარდა განასახიერა მეორემ.

ინსტინქტი (პირველი)

მეორე ინსტინქტი

ჩემი აზრით, პიტერ გრინუეიმ 90-იანებში თავისი “საბალიშო წიგნის” იდეა, თუ როგორც ჩვენთან თარგმნიან “ინტიმური დღიურები”, უელსური ნისლიანობისას დაწერა. შეიძლება მას ჯერ მამამისთან ორიენტოლოგიური საველე კვლევების დროს მზისგან ზურგი დაეწვა და როდესაც უელსში ნისლი ჩამოწვა, დამწვარი არეალი დანესტიანდა და ისე აიტყავა, თითქოს ვადაგასული, შეყვითლებული გაზეთის ფურცლები ყოფილიყოს. ოჰ, ეს დაზიანებული ეპიდერმისი ძალიან წააგავს სხეულზე იარლიყივით მიწეპებულ უხარისხო ფურცლებს. უყურებ და გინდება ზედ ასოები გაარჩიო. მეც შეყვარებული ვარ ნისლზე. და შეიძლება ამიტომ მგონია, რომ ჰერბერტ უელსმა “უჩინარი კაცი” ასევე ინგლისური ნისლიანობისას დაწერა. ან რა შეიძლება იყოს იმაზე რომანტიკული, ვიდრე ნისლში მდგომი ხეები, რომელთა კიდურებზე ყვავები სტაბილურდებიან. რაც უფრო ღრმად შედიხარ ნისლში, მით უფრო უჩინარდები და შეგიძლია არ არსებობდე. თვალებში ეშმაკები აათამაშო და თანამოლაშქრეებს წყლები დაულიო, გაიხადო კედები და გაჭუჭყიანებული წინდები ვერც შენ დაინახო, ან, ზოგადად, გაიხადო. რა უნდა იყოს იმაზე სასიამოვნო, ვიდრე ნისლისგან დანესტილი გარუჯული სხეულის ატყავება, როცა ვერავინ გხედავს. მანამდე, სანამ ნისლში გავქრებოდი, ჯერ მდინარე უნდა გადამელახა. თითქოს არაფერი, მაგრამ იმ დღეს მივხვდი, რასაც გადარჩენის ინსტინქტის არქონას ვეძახდი, მოჭარბებული გადარჩენის ინსტინქტი ყოფილა.

მე ყოველთვის ვამაყობდი საკუთარი ნერვული სისტემის სიძლიერით, რომელსაც ვერც კოფეინი ერეოდა, ვერც ალკოჰოლი და ვერც მარიხუანა. სარკეში დაბალანსებულ გოგოს ვუყურებ, მაგრამ როგორც კი ურბანულ სივრცეს ვცდები და ბუნების ექსტრიმთან ვიკვეთები, მთელი ჩემი უბრანულად დაინჟინერებული ნერვები ხელში შვილაუყვანელად ფრთხებიან. ელემენტარულად, მდინარის გადაკვეთა არ შემიძლია, მგონია, რომ ბუნება მტერია, წამიღებს, მომსპობს, მომაშთენს, ყველას თვალწინ, თუ ნისლში არ ვარ. მდინარის გადაკვეთაც გავაზვიადე, მეტრანახევრის რადიუსით გადახტომაც კი გამიჭირდა. არა და ვუყურებ, როგორ ეშვებიან ან ადიან ჩანჩქერებზე სხვები. ისეთი მყარი ნერვები აქვთ, კრიტიკულ ფაზაში თოკის გადაჭრაც შეუძლიათ. მე ალბათ უმალ კლდე ათგზის დამარყევდა ვიდრე ჩემი ნებით წყალში ჩახტომას გავბედავდი. ჰო და ჩავვარდი მდინარეში, იმ მეტრანახევარს რომ ვახტებოდი, შუა ჰაერში უკან დავიხიე და გავიწუწე. ვიფიქრე, რომ გადარჩენის ინსტინქტი შტერია, ინფანტური. რომ ადეკვატური განსჯის უფლებას მიკარგავს. არ ვიცი, ზოგს შეიძლება უფრო გამჭრიახს ხდიდეს შიში, მაგრამ მე ხომ კომფორტის გოგო ვარ, დისკომფორტში პარალიზებული ვხდები. ვიფიქრე, რომ მოჭარბებული გადარჩენის ინსტინქტის გამო ვერ გადავრჩები. ამიტომ საკუთარ თავზე უნდა ვიმუშაო, სხეულის ფლობა რომ შევძლო. თორემ სხეული მფლობს და მონა ვარ.

ცოცვაზე შევედი. ერთდოულად ყველა კუნთს ვტვირთავ. ჯერ დარბაზში ვმუშაობ. მომავალში ველადაც გავალ. ჩანჩქერზე დავეშვები და იმედი მაქვს, თუ საჭიროა, თოკსაც გადავჭრი. ჯერ ჩანჩქერისგან დაყენებულ ნისლში ჩავვარდები და თუ წრიაპისგან კანი გამეკაწრება, გრინუეისგან მახსოვს, რომ სისხლიანი კანი უკვე წიგნია.