უარის თქმას ვსწავლობთ

ადამიანებს, ვისაც უარის თქმა არ შეუძლიათ, ფსიქოანალიტიკა განიხილავს როგორც დროის მარყუჟში (Time Loop) მცხოვრებებს, ავხსნი: ისინი იმ კატეგორიას მიეკუთვნებიან, საყოველთაო სიმპატიის დამსახურება რომ სურთ. მიზეზი: წარსულში გადატანილი სირცხვილი თუ უარყოფა. უარის თქმის სწავლის სავარჯიშოს პირველი ამოცანა: ა) გავიხსენოთ როდის შევრცხვით პირველად და გაგვიჩნდა უარყოფის განცდა. სავარაუდოდ, ბავშვობაში ასე 2 წლის ასაკის მერე, სავარაუდოდ, ოჯახის წევრისგან; ბ) წარმოვიდგინოთ სრული სიუჟეტი და ხელახლა განვიცადოთ ის; გ) წარმოვიდგინოთ რომ მივედით ახლანდელი სხეულითა და მენტალობით ჩვენი ბავშვობის მესთან; დ) როგორ ვანუგეშებდით?

სენტიმენტალური სავარჯიშო მგონია, თვითონ კადრიც, როგორ ვდგავარ მუხლამდე დატოლებულ მესთან და ვეუბნები რომ მიყვარს. კი, წაიქცა შუა ხევში დაჭერობანას თამაშის დროს, ყველაზე ტლანქადაც ის დარბოდა და არც ქორწილამდე მოურჩება მუხლები, ქორწილი არც ექნება, მაგრამ ნუ რცხვენია, ოჯახის წევრებს მაინც უყვართ. ის ალბათ ტირილს იწყებს და გარბის სისხლიანი მუხლებით და ჩემი ძალიან ეშინია. ისე ძალიან რომ ჩემს ჯიბრზე ყველას უარს ეუბნება. ისეთ უარს, აი, ჰოდორივით რუტინაში რომ გადაეზარდა. როგორი იქნებოდა სავარჯიშოს იდეალური დასასრული? ალბათ რომ მეპასუხა: არ გავაკეთებ.

პატარა ნიკოლა ინსტინქტების წინააღმდეგ

სანამ მუცელი დაეტყობოდა, სასაცილო ორსულობა იცოდა ჩემმა რძალმა, ბავშვი რომ მუცლიდან ურტყამდა, ეღიტინებოდა და იცინოდა. გამვლელები უყურებენ, როგორ იდგა ამხელა ქალი თავისთვის, ქუჩაში მარტო და კისკისებდა. ბავშვიც სულ სიცილში დაიბადა. აი, შვილს რატომ უნდა დავხვდე ჭინთვასა და ჭმუნვაშიო და საკეისროთი იმშობიარა ღიღინსა და კისკისში. სილაღე იყო პირველი რაც ნიკოლამ სამყაროში შემოსვლისას მოისმინა. იმის მერე ხშირად იღვიძებს ბედნიერი.

ერთ დილასაც ნიკოლას ვეკითხები, როგორ გეძინა მეთქი, რაზეც არ დაიბნა, გვერდულად გადაიწია, ხელები მწყობრად დაიწყო ლოყაზე და მიპასუხა: “აი, ასე”. ტრადიციულ “კარგად” ან “ცუდად” პასუხებს შეჩვეული გოგო ვარ, ამიტომ მისმა ბავშვურმა საქციელმა გამიტაცა. ისეთი პატარაა, ჯერ იარლიყებისგან შეურყვნელია. მინდება ზედსართავი სახელების სტერეოტიპები მოვარიდო მისი გულწრფელობა რომ არ დავსვარო. ისეთი პატარაა, პირველად საზამთრო რომ დაინახა, ხმამაღლა გაიკვირვა: “ალუჩა! დიდი ალუჩა!” ისეთი პატარაა, ჯერ ტყუილის თქმა არ იცის.

ნიკოლამ პირველად ჩემთან მოიტყუა. როცა დაზიანებულ ხელზე ვაკოცეთ, დაუზიანებელი მკლავიც მოგვიშვირა, აქაც მტკივაო. დავაკვირდი და პირველად სხვა ბავშვებიც სიყვარულის მისაღებად იტყუებიან. ტყუილი ანუ რეალობაში ფანტაზიის ნებაყოფლობითი მოხმობა ცნობიერების სამყაროში შებიჯების საბაზისო სიმპტომია. როდესაც ბავშვს შეუძლია სიზმარი მოყვეს, როგორც წარმოსახვა, აქედან მისი ცნობიერების დასაწყისია. ირონიულია, რომ ხასიათის გამოვლინების პირველი ტრიუკი ზრდასრულებისთვის ცოდვიანი თვისებაა. ირონიულია, რომ ჩვენი პირველი ტყუილები სიყვარულის მისაღებად ითქვა. ირონიულია, რომ ხასიათს ეს სიყვარულის ინსტინქტები გვიქმნის. მენიშნა.

მენიშნა ისიც, თუ რატომ ვჭამთ ადამიანები წარუმატებლობისა და სტრესის დროს. მაგალითად, ნიკოლას სადილობისას ხშირად უმეორებენ, რომ უნდა ჭამოს თუ უნდა ძლიერი გაიზარდოს, ექიმი არ დასჭირდეს, მეზობელს გოლი გაუტანოს, მამამისს ხელი გადაუწიოს. და როდესაც დიდი ბიჭი იქნება, ვაკანსიაზე რეზიუმეს გააგზავნის, ბავშვობაში ჩაბეჭდილი აპლიკაცია ამოუტივტივდება როგორც გაძლიერების უნივერსალურ ხრიკი.

კიდევ რა შემიძლია ნიკოლაზე თვალთვალიდან გიამბოთ… (ხმამაღალი) მუსიკის ეშინოდა. მგონი ეს აჭარანეთის დამსახურებაა, დეჰუმანურად ხმამაღალია მათი რეკლამები პრელუდიაში. მთელი წელია გასართობ ცენტრებში ვერ წავიყვანეთ ბავშვი, ჩარჩენილი აქვს უეცრად ამოვარდნილი ხმაღალი ხმა. როდესაც ბავშვი მარტო სახლში ჩამაბარეს, მოდი მეთქი, ნიკოლა, ვიცეკვოთ. ჯერ უმუსიკოდ დავიწყეთ ცეკვა. მერე მინიმალური საუნდი ჩავრთე მისი თამაშიდან. და როდესაც ხმის აწევის ღილაკს ვაჭერდი დინამიკზე, თან რამე აკრძალულს ვაკეთებდით. მაგალითად, ცეკვის დროს თან ჭერისკენ ვისროდით ჩვენს წინდებს ან ვხოხავდით იატაკზე. იმ დღიდან ნიკოლას ხმამაღალი მუსიკა შეუყვარდა. მე კიდევ ახალ გამოწვევაზე ვფიქრობ: ნეტა, შიშის დასართგუნად აკრძალულის მიღების ხიბლი ზრდასრულებშიც უმწიკვლოდ მოქმედებს?

ნიკოლა ახალი თაობაა, თაობა, რომელიც თანდათანობით იშორებს ინსტინქტებს და მეტად დასწავლული ხდება. ბავშვებთან კონტაქტი კი მასწავლის ჩემი ადამიანური თვისებების დინამიკას ისტორიულ პლანში. ხოლო ის, ვინც ამბობს, რომ ბავშვები არ უყვარს, მგონია, რომ საკუთარი წარსულის ეშინია. რძალი კი გამომიტყდა, რომ შინაგანი ღუტუნები მოენატრა.

ბორჯომობანა

როცა მარტო ვარ, ავტოსტოპში მიმართლებს. მაგალითად, ბორჯომის ხანძრის დროს, პირველივე ხელის აწევაზე წაღვერისკენ მიმავალმა რეინჯერმა გამიჩერა და პირდაპირ მათ შტაბში მიმიყვანა. სამსახურის მერე უეცრად გადავწყვიტე წასვლა, მეთქი მოვასწრო ბორჯომის ნახვა. ტყეში რომ შევედი გირჩები ხტუნაობდნენ, კვამლისგან ყელი მტკიოდა და უკვე ბნელოდა. კამერის გამო ხალხს ჟურნალისტი ვეგონე და ცხელ ზონებშიც თავისუფლად მიშვებდნენ. ცოდვა ჩავიდინე და შევიფერე, ბებიებს ყავა დავულიე, ბიჭები საკუთარ ისტორიებს მეტრაბახებოდნენ: “ამას იმიტომ კი არ გიყვები, რომ ასათიანის ან ჟორჟოლიანის შოუში მოვხვდე..” – თან თავს იმართლებდნენ.

თბილისში რომ ჩამოვედი, უკვე გამთენია დგებოდა. უბნის ბავშვები ეზოში გამოდიოდნენ და ახალ თამაშს იგონებდნენ. “მოდი, ბორჯომობანა ვითამაშოთ,” – ვიღაცამ დაიძახა და სხვები აყვნენ: “ბრბრბრ..ბრაახ”, – ვერტმფრენის ჩამოვარდა განასახიერა მეორემ.

ვერტერისეული დიასახლისები

მე არ მაქვს ისეთი ასაკი მეგობრები ერთმანეთს შეყვარებულებით ვხვდებოდეთ. არ მაქვს ისეთი ასაკი, რომ მეგობრები ერთმანეთის ქორწილებში ვიკრიბებოდეთ. მე არც ისეთი ასაკი მაქვს, მეგობრები ბავშვებით ხელში ვიკრიბებოდეთ და ვკამათობდეთ თუ ვინ ვისი ნათლია უნდა იყოს. გამოვიარეთ სამეგობრომ ორ-ორი და სამ-სამი შვილები. ერთ ჩვენს მეგობარს მეოთხე აგერ ბაღში შეჰყავს უკვე. ჩვენ ახლა განქორწინებების ეტაპი გვაქვს. და ისევ ეულები ვიკრიბებით კაცების და ბავშვების გარეშე. ბავშვების გარეშე იმიტომ, რომ ერთ ბავშვს კიდევ წამოიყვანდი შეხვედრაზე, მაგრამ სამის წამოყვანა რთულია მარტოხელა დედისთვის. თანაც ბავშვები წამოიზარდნენ და სკოლებში დადიან. ჩვენ აღარ ვსაუბრობთ თუ რამდენადაა დასაშვები ქორწინებამდე სექსი, რადგან ვსაუბრობთ თუ რამდენადაა მისაღები განქორწინების მერე სექსი. მინახავს როგორ ცხოვრობს წყვილი ერთად დაქორწინებამდე და როგორ ცხოვრობს ერთად განქორწინების მერეც, რადგან გასაყოფი სახლი არ აქვთ. ამჯერად სამეგობრო შევიკრიბეთ იუსტიციასთან, გაყრის საბუთების მოსაგვარებლად და ჭორაობამდე ტრადიციული შეკითხვა დავსვით: “სად გავჩერდით?” “ჰოდა, ადევნების კანონის უნდა ეშინოდეთ ქალებსაც”.

რა გაგიგიათ ყველაზე ექსტრემალური ყოფილი შეყვარებულისგან? მაგალითად, მეგობრის ოჯახის წყევლაა ქალი, რომელიც კაცს თავს არ ანებებს უკვე რამდენიმე წელია, სადღაც ათი. “კახპას” ძახილით უვარდება ამის ახალ გოგოებს სახლში, არცხვენს მეზობლებთან და ა.შ. და ახლა, როცა ამ კაცს ათი წლის მერე ორსული ცოლი ჰყავს, იხტიბარს კი არ იტეხს, უფრო მიზანმიმართული ხდება. აი, ასეთმა ერთგულმა ქალებმა მოიყვანეს საქართველო დღემდე, ოღონდ სხვა მიმართულებით ჰქონდათ ენერგია დაბანდებული. კიდევ ერთი მაგალითია, ისტერიულისთვის დამახასიათებელი განწყობათა ცვალებადობით, კაცისთვის ჯერ თბილი სიტყვების ხვეწნით, უეცრად გადასული ლანძღვა-გინებებით. ჟანრის კლასიკა, ცუდი და კარგი პოლიციელის სინდრომი. დეტექტივობანას თამაში, ინტუიცია არეული შიშებში, ყოფილის ნებართვის გარეშე ტერიტორიული საზღვრების მონიშვნა, მაგალითად, ყოფილის მეგობრებთან და თანამშრომლებთან უნებართვოდ დაკავშირება. ასე მგონია ყველა ისტერიული ყოფილის პრობლემა სხვა სფეროშია. მაგალითად, შეიძლება იმ ეტაპზე ოჯახში აქვს იმდენად სერიოზული პრობლემები, ნაკლებად მტკივნეულზე გადააქვს მზერა, რაც თინეიჯერობაში ჩატარებულ სხეულის დასერვის აქტს უტოლდება, – მტკივნეულია, მაგრამ ძირითადისგან ყურადღება გადააქვს. ან პრობლემა საერთოდ სხვა კაცშია, სხვა კაცმა ასწავლა, რომ სიყვარული ურთიერთობა კი არა, ბრძოლაა, ნარკოტიკია, რაზეც დამოკიდებულება უნდა გაგიჩნდეს. ან საზოგადოებაში, რომელიც ქადაგებს, რომ სიყვარულის გარეშე სექსი ცოდვაა და ვისთანაც წევხარ, თუ არ მიეჯაჭვე კახპა გამოხვალ. ასეთი ქალები თავიანთ პრობლემებს აბრალებენ ყოფილების ამჟამინდელ ქალებს, ზოგჯერ ეხვეწებიან კიდეც რომ მათ კაცებს შეეშვან, ანუ ამ ქალების იდენტიფიცირებას ახდენენ თავებთან, რომლებიც მათთან შედარებით, upgrade ჩანან.

ამ თემაზე საუბარი ერთი ქალის გამო დავიწყეთ, რომელმაც, ოფიციალური ვერსიით, კაცის გამო მოიკლა თავი. არ მჯერა!! არავინ იკლავს თავს სიყვარულის გამო, მხოლოდ სიყვარულის გამო. შეიძლება ეს პირამდე ავსებულ ვედროში კიდევ წყალის ჩამატებას გავდეს. გინახავთ შემდგარი პიროვნება, სოციალურ თუ კარიერულ საფეხურზე ასული ქალი, შეყვარებული დამშორდაო და თავი მოეკლა? მე –  არა. სტატისტიკა ამოვქექეთ და, ოფიციალური მონაცემებით, მხოლოდ ის ქალები იკლავენ თავებს, რომლებსაც ნაკლები მიღწევები ჰქონიათ ცხოვრებაში, თუნდაც ეკონომიური ან მორალური, მაგრამ თვითმკვლელობას რომანტიკული საბურველის ქვეშ ფუთავენ. არ გეგონოთ რომ თვითმკვლელობის წინააღმდეგი ვარ, პირიქით, – “ვინმეს გამო თავი როგორ უნდა მოიკლა” – ფრაზის წინააღმდეგი ვარ. თავს მხოლოდ საკუთარი თავისთვის ვიკლავთ, რადგან ვფიქრობთ, რომ განვითარებას ვწყვეტთ ან სეპეკუ თავმოყვარეობას აღგვიდგენს. არის თაობა, სადაც მხოლოდ კაცს აქვს ეჭვიანობის უფლება. ჩემი თაობა კი ფემინიზმის დამახინჯებული განვითარებით გამოვირჩევით. ჩემს თაობაში ქალები კაცებს ეჭვიანობაში, მესაკუთრეობაში ვეჯიბრებით. შედეგად იმხელა დამახინჯება , ომი მივიღეთ, რადიკალიზმმა თავისი შობა და პატარა თაობაში იშვიათად მინახავს მონოგამიური წყვილები. პოლიგამია კი სხვა არაფერია თუ არა განმეორებითი მონოგამია, როგორც, მაგალითად, ლიოსას “ცუდი გოგოს ოინებში” ვნახე. თქვენი არ ვიცი და პირადად მე, ამ წიგნიდან ორი აზრი გამოვიტანე: ა) საქართველო რუსულენოვანი ქვეყანა ვგონივართ, სადაც რუსული ენის გავარჯიშება შეიძლება; და ბ) ამ შემთხვევით შეხვედრებმა მსოფლიოს მასშტაბით მიმანიშნა, რომ პერსონაჟს ჩილელი გოგონა ყველა სხვა ქალში მხოლოდ ელანდებოდა და სინამდვილეში სხვადასხვა ქალზე წერდა. ექს შეყვარებულის ამბავი კი მომავალ ურთიერთობაშიც გრძელდება.

მაგრამ საიდან ჩნდება ჩაციკლული, ისტერიული ქცევა ურთიერთობის დასალიერს და რა არის გამოსავალი? თეორიულად ეს ყველამ ვიცით და მზა რეცეპტებიც არსებობს. ამას წინათ, ერთ კაცს შევხვდი, თავის მეწყვილესთან ერთად იყო. საინტერესო ისტორია მიამბეს შიშებზე. წყვილიდან ქალს ეშინოდა კაცის ყოფილი შეყვარებულის, რომელიც მას ყველა სოციალურ ქსელში უთვალთვალებდა, ძალიან გრძელ შეტყობინებებს უტოვებდა, სახალხოდ არცხვენდა. ყოფილი შეყვარებული ბოლოს იქამდე მივიდა, რომ სექსის თვალთვალი დაიწყო. ახალი წყვილი პირველ სართულზე ცხოვრობდა და ზაფხულში ყოფილი ქალი ღია ფანჯრიდან ფარდას გადაუწევდა, იყურებოდა და უხმოდ ტიროდა, შეიძლება ანძრევდა კიდეც, არ ვიცი. ქალმა შენიშნა, პატრული გამოიძახა და რაღაც რადიუსში მიკარება აუკრძალა, მაგრამ უნებურად უძილობა დაეწყო, ფრიგიდული ქცევები დასჩემდა. სიტუაცია უფრო საინტერესოა კაცის რეაქციიდან. ერთ ღამეს თაგვი გამოჩნდა ახალი წყვილის სახლში, მაგიდაზე იფხუკუნა, რაზეც ამ კაცს გული წასვლია. მეორე დღეს მეგობრებმა ამ კაცს დაბ.დღის სურპრიზი მოუწყვეს, და როცა ბნელ ოთახში ამან შუქი აანთო, უეცარი სტუმრების დანახვაზე ისევ გული წაუვიდა. სხვებმა შეიცხადეს ცინიზმით, ნამდვილი ბაროვანი ყოფილხარო. მე კიდევ ერთადერთი შეკითხვა დავუსვი ამ ტიპს: “მატყუარა ხარ?” – ყველამ გაიცინა თანხმობის ნიშნად. ეს კაცი იმდენად ხშირად ატყუებს ხალხს, მათ შორის თავის ყოფილის ტვინს, მძინარე მდგომარეობაში ამყოფებს სიფხიზლეშიც და არ აძლევს ტვინს გამოფხიზლების, საღი აზრის უფლებას. დროთა განმავლობაში ტვინი ეჩვევა ქცვეცნობიერით ტარებას და ისეთ საქციელებს სჩადის, მხოლოდ სიზმარში რომ მისცემდა ადამიანი თავს გაკეთის უფლებას. შედეგად კაციც იტყუებს თავს, რადგან სხვისი მოტყუება ადვილია თუ თავად გჯერა ტყუილის და გულის წასვლის მდგომარეობაში, სიზმარში გადადის. ან შეიძლება ერთ დროს მასაც ატყუებდნენ, ეს უკვე თერაპევტების საქმეა. თერაპევტების არ მჯერა, მაგრამ თუ განვითარება წყდება, შეიძლება გამოსადეგი გახდეს. ისტერიისგან გამოსავალი მისი გაჩენის მიზეზის გაგებაშია. იმ საკვანძო ტყუილის აღიარებაში, რომელიც მიიღე და გაეცი. შესაძლოა ეს იყოს ავადმყოფური სიყვარულისგან გათავისუფლების შანსი. ისტერიას ყოველთვის, ყოველთვის, ყოველთვის ტყუილი უდევს საფუძვლად, არა აქვს მნიშვნელობა სიყვარულის საბურველითაა მოწოდებული თუ კარიერული წინსვით.

პირადად მე, ვცდილობ ყოფილ ადამიანებთან მეგობრობა შევინარჩუნო, რომ პერიოდის გასვლის მერე გულწრფელად საუბრის საშუალება მქონდეს და არც მათთვის ვიყო საბედისწერო ქალი, სულაც აღარ მიზიდავს ეს სტატუსი. კაცების მომავალი შეყვარებულებიც ძალიან მესიმპათიურება როგორც ჩემი ალტერნატივა. მაგრამ ისტერიული შეყვარებული მეც ვყოფილვარ. ტყუილზეც მაქვს ჩემი თეორია, – ყველა მატყუარა სერიულ მკვლელს გავს. სერიულ მატყუარას, ერთჯერადი მატყუარასგან განსხვავებით, ავტოგრაფის დატოვება უყვარს. ქვეცნობიერად იმდენად აქვს კოპირაიტის დაცვის შეგრძნება, რომ შემთხვევით სამხილებს ტოვებს. მეგობარი, ვისაც იუსტიციაში წამოვყევით მშვიდადაა, მე უფრო მაქვს ისტერიკა. ჩემს შეუმდგარ ფსიქოლოგობაზე საუბრობს, მზა რეცეპტებზე, მეხუმრება, რომ თუ ამაზე სტატიას დავწერ, რომელიმე ისტერიული ყოფილი სახლს გადამიწვავს, არა მე მართლა სიყვარულისთვის ვიკლავდი თავს, არც ოჯახური კომპლექსები მაქვს, შე კახპაო. P.S. ჯერ ოცდაათი წლისაც არა ვარ, პირველი აბზაცისთვის დავსძენ.

ეს ჩემი სახლი არ არის

ჩემი სააბაზანოს სარკმელი ისეა მოთავსებული, რომ მზის ეგზალტაციის პირველ მეორედში საშხაპე ონკანს თუ მოვუშვებ, ოთახში ცისარტყელა დგება. ამბობენ, თუ ცისარტყელას ქვეშ გაივლიან, გაბედნიერდებიან. მე კიდევ ვბანაობ, ვქაფდები და ცისარტყელას ფერებში ვბრჭყვინავ. ნეტა, სხვები თუ იქმნიან ცისარტყელებს სააბაზანოებში, მაგალითად, დედები წყლისმოშიშე შვილებს საბანაოდ ფერადოვნებით თუ იტყუებენ ან ფრიგიდული ქალები ცისარტყელას ქვეშ თუ ანძრევენ ოდესმე ბედნიერი ორგაზმის ლოდინში გოდოსავით.

ძველად ეზოდან ბაბუაწვერებს გავაფრენდი ხოლმე ბებიასთან მოსაკითხად და ქოშინით შემოვრბოდი სახლში ბებოსთან ტელეფონით გადასარეკად: “ბე, ბაბუაწვერა გამოვგზავნე და დახვდიი”. ის დრო იყო, როცა ზღაპრებს ჯერ კიდევ მშობლები მიყვებოდნენ და სატელეფონო ქსელები ერთმანეთზე იმდენად გადახლართულიყო, საჭირო ადგილას დასარეკად მთელი თბილისი უნდა შემოგეკითხა. და როცა სატელეფონო მილებივით ვიხუჭუჭებდი თითებზე თმას, ვფიქრობდი იმ ზღაპრულ სამყაროზე, სადაც დიდი ადამიანები ბინადრობენ და მე კი ბაბუაწვერა ვარ: ორი თითით ამიყვანდნენ ხელში კისერით, ვინაიდან მცენარეები თავდაღმა ვიზრდებით, რეპროდუქციული ორგანოებით მაღლა, სულს შემიბერავდნენ და ბებიების მოსაკითხად ათეულ ნაწილებად გამაცამტვერებდნენ. თითოეული ჩემი წვერი იწყებდა დამოუკიდებელ თავგადასავალს ბებიამდე მისასვლელ გზამდე.

ეს ის დრო იყო, როცა აფხაზები ჯერ კიდევ საქართველოს პასპორტებით მოგზაურობდნენ ევროპაში, რუსეთში ელცინის მდგომარეობა უარესდებოდა, ხოლო საქართველოში ტრამვაის მძღოლებს ჯერ კიდევ ამაოდ სჯეროდათ შევარდნაძე მუშაობის სანაცვლოდ რომ მათ ბინებს დაურიგებდა. ეს ის დრო იყო, როცა ვიცოდი, თუ ცუდად მოვიქცეოდი, სიკვდილის მერე ჯოჯოხეთის ცხელი წყლები მელოდა, მეთქი წინდახედული გოგო ვარ, ახლავე თუ შევეჩვევი სიცხეს, მერე აღარ გამიჭირდება, ამიტომ ადუღებულ წყალში ვბანაობდი. მხოლოდ ცივი წყალი რომ მოდიოდა და საღამოობით ვედროებით პლიტაზე ვაცხელებდით. მეზობელი გვსტუმრობდა ხოლმე ტელევიზორის საყურებლად და ერთხელაც დედას ჩემზე კითხა. “იცის?” არაო. მივხვდი, რომ რაღაც საიდუმლო არსებობდა და გავიფიცე. მახსოვს როგორ მომიჯდა პატარა სკამით სააბაზანოში ჯერ კიდევ თმაშეუღებავი დედა. ალბათ ყველა გოგოს ახსოვს სად და რა ვითარებაში გაიგო თვიურ სისხლდენასა და ფეხმძიმობაზე. ალბათ უნდა უარმეყო თავად დედა რომ დედობაზე გამეგო. გარდატეხა გამიჭირდა: თმა გამიუფერულდა, კბილები გამიტყდა, სათამაშოების ნაცვლად სახლში გულის ფეთქვის მზომი აპარატი დაიდგა, – ეტყობა რთულად ვიღებ სიახლეს.

ეს შენობა არ არის ჩემი სახლი, სიმყუდროვისთვის წითელი აგურებით ნაშენები, მშობლიურობისთვის ფეხქვეშ დაგებული ხეებით, სიმშვიდისთვის ქოთნებში გადარგული ყვავილებით. პირიქით, როცა ეს შენობა შემოდის ჩემში, თავს სახლში გრძნობს. “ეს ჩემი ხეა”, – მეუბნება მერამდენე მეგობარი უდაბურში ამოსულ ერთადერთ ხეზე ჩემი ერთი ბაბუაწვერული მოგზაურობისას. მე კიდევ თვალი ტყის რიგითი ხეებისკენ გამირბის, ტყის წყობაში არაფრით გამორჩეულისკენ და ვჩურჩულებ: “რომელიღაც ვარ, უინდივიდო”. ესაა ერთი კაფეში ყოფნის ისტორია.

ამ აგვისტოში ლინვილის მაგიდის ირგვლივ ერთმა მეგობარმა დანარჩენ ოთხს  გვითხრა, რომ უხმო პრობლემებზე ფილმის გადაღება უნდა, ბარის ხმაურში პარალელურად მიმდინარე ფიქრებზე. რამდენიმე დღეში დაუგეგმავად მისი ბებია-ბაბუის სანახავად წავედი ნახევარ საათში ჩალაგბული ჩანთით. უძღები შვილიშვილი წლების უნახავ დედულეთში ჩავიყვანეთ. ისე ეშინოდა რომ ვერ მიიღებდნენ, რომ მიღება ვერ შეამჩნია და დატანჯული წამოვიდა უკან. ალბათ თვითონ არ მიუღია ისინი, რადგან ახალგაზრდები ისე გავურბივართ ყოფილებს, როგორც ძველი ლექსების, წლების წინ გამოქვეყნებული ფეისბუქის სტატუსების, ან უარესი და ჰაი ფაი თუ მაისფეისის პროფილების თვალიერებას. სირცხვილი როგორც განვითარების შეგრძნება, რომ ისინი ვიყავით, მათში ვიყავით და შეგვიძლია მეტად გავიზარდოთ, გენი ხომ გენიოსებზე ისვენებს, წყდება. და მხოლოდ წმინდანები არ უნდა აჩენდნენ ბავშვებს. და მხოლოდ ცოდვილები უნდა აჩენდნენ ბავშვებს.

აი, იმ მაგიდიდან მეორე მეგობარი გოგო რვა წლის ასაკში წერილის ან ზარის გარეშე მიატოვა დედამ. ამ აქტით იგი ლოდინის ბავშვად აქცია, სათამაშოებს მოწყინებული, გაკვეთილებიდან გამოქცეული და ქალაქის ყველაზე მაღალ ხეზე მჯდარი ყოველ დღე. ობლები მარადმწვანე ბავშვებად რჩებიან. არ ვიცი რამდენად შევცდი, მაგრამ ამ შემოდგომით გადავწყვიტე ესეც ბებოსთან დედულეთში წამეყვანა ნათესავების მოსანახულებლად, თუნდაც უპასუხო კითხვების დასასმელად. რა ლამაზი სიტყვაა ნათესავი, თითქოს ნათესლი, დათესილი. მეშინია რომ შევცდი, მაგრამ ნათესავებში მეგობრის უჩუმრად უძღები დედის ცხოვრებაზე გამოვიკითხე. ცოცხალი ყოფილაო. გააზრებაც ვერ მოვასწარით ოცი წლის მერე ისე ვსხედვართ მე და ეს გოგო დედამისთან ერთად რუსთავის ასკილში და ვიცნობთ, ვიპრანჭებით, გვეშინია. მეშინია პასუხისმგებლობის რომელიც ავიღე, ძველ ოჯახში დაბრუნებული მეგობარი და ახალი ოჯახიდან ძველში გამოპარული დედა. საუბრები ვეგეტარიანიზმზე, მიტოვების ახსნაზე, ტურიზმზე, მომავლის გეგმებზე, მარიხუანას ლეგალიზაციაზე. მეშინია, რომ მეგობრების პრობლემებით ჩემს პრობლემებს გავექცე.

იმ მაგიდასთან მესამე გოგოც იჯდა, როგორც მისი ახლანდელი შეყვარებული იტყოდა სითბოთი, ეს გოგო ცარიელი გრძნობა ფიქრის გარეშე. გარდაცვლილი დედით, სიყვარულის ძიების პროცესში, დედად ქცევის ზეცნობიერი სურვილით. ცოტა ხანში დონაციას მიმართავს. გინეკოლოგები თუ ორსულობის ტესტები. სამეგობრო მის რეპროდუქციულ სურვილებში ვეშვებით, ვეჩხუბებით ან ვაქეზებთ, ის კიდევ დგას და იპრანჭება, ყოველდღიურად იცვლება ვარცხნილობების გამო.

იმ მაგიდასთან ერთი ბიჭიც იჯდა, ვინც რამდენიმე დღეში ჩვენ რომ პირველი გოგოს დედულეთში ვიქნებით, გარდაიცვლება, ქობულეთში წავა და ზღვაში დაიხრჩობა. უფრო სწორად, საკოლექციო ფირფტებში გააგრძელებს ცხოვრებას. სიკვდილი ეს წარმოდგენილი გეგმების ჩაშლაა. მთელი ცხოვრება მშობლიურ სახლს გაურბოდა და ირონიით, სასაფლაო მშობლიური სახლის გვერდითაა, ეზოში ლამის. ჩემი ბიძაშვილივით, რომელიც წინა აგვისტოში მოკვდა, მოტოციკლეტს დადევნებული პატრულის გამო, ვინც დედამ სამშობიაროში ისტერიით მიატოვა, მამამ კიდევ მოგვიანებით სხვა ქვეყანაში ცხოვრება არჩია, ახლა მშობლიურ სახლთან ასვენია. სხვადასხვა ქვეყანაში, ერთდროულად ორივე მოტოციკლეტზე გარდაიცვლებიან ძმები ერთმანეთის დაუტირებლად. აგვისტო ჩემთვის სიკვდილის თვეა.

მე სადღეგრძელოს დალევა ვიცი ჩუმად, ჭიქისთვის სურვილის ჩაჩურჩულება და უხმო დალევა მეგობრებთან ერთად. ზედმეტად გადაპრანჭული სიტყვებით ვფიქრობ თითქოს ძველი ვიყო: რომ ეს ჩემი სახლი არ არის, დედაჩემო, სავსე ძუძუები დახურული ჭერივით, როცა მანიქაშის სუნი ამდის და ხელებში უნდა ვცხოვრობდე. პირიქით, ეს ძუძუები შემოდის ჩემში და თავს სახლში გრძნობს. რომ ეს არ არის ჩემი სახლი თქვენს სხეულებში, წინაპრებო, ჩემს დასატევად რომ გამრავლდნენ როგორც სოკოები ხეებისთვის კიბოს გასაჩენად. მე მხოლოდ თქვენთან გიღალატებთ. ეს არ არის ჩემი სახლი, მეგობრებო, ველურ ბუნებაში წაყვანილებო, ძუძუმტესავით ღვინოს შეცილებულებო, მე მხოლოდ სითბოს გიზიარებთ თხილის გულივით. იმის თქმა მომენატრა, რომ მიყვარხართ, იმის თქმა მომენატრა, რომ სახლში ვარ. ამასობაში გარეთ მოთოვლილია მე კიდევ ცისარტყელას ქვეშ ვბანაობ.

 

ფიქრი ჭაობის პირას

ჩემთვის ზამთარი არის: მახსოვდეს გაზმიჭერილი მანქანიდან გადაყოფილი ხელების, თმის, რომელიც შეტაკებული ქარისგან ათ წუთში საუკუნის დასაბანივით გამოიყურება, ცოტა ხანში კი ფანჯრიდან გადაზიდული მთლიანი სხეულის დაბუჟების განცდა. ვიხსენებდე, როცა ლოგინზე აივნიდან შემოსული წვრილი მზის სხივის ქვეშ მოვიკუნტები. და როცა მზე დასავლეთით გადაიწევა, სხვა ოთახის აივანთან მოვიკუნტო. მაგრამ საბოლოო ჯამში ვიცვამ თბილად და ყინვაშიც ვსეირნობ.

ქავთარაძეზე ვიყავი შუა მაისში, მეთქი აქედან ლისის ტბაზე ფეხით ავისეირნებ. თმა ავიკაპიწე, ზურგზე საგზალი მოვიკიდე. ტბაში რომ გედებია, იმათ სკოლამდელი გოგონა ეთამაშებოდა თუ აჭმევდა. კამერაში ელემენტი არ მქონდა, ვერაფრით ვიშოვნე 2CR5, თორემ გადავუღებდი. ამ გოგოს გიშრის ფერი, ხუჭუჭა და სხეულზე შემოხვეული თმა ჰქონდა, კადრი იყო ზღაპრების ილუსტრაციიდან. უცებ ჟღალი გოგოების ჯგუფი “როლიკებით” მოსრიალდა, ფერადი კაბები ეცვათ და ნაყინებით გრილდებოდნენ. ბებია-ბაბუები წყლის პისტოლეტებით წუწაობდნენ, სანამ მათი შვილიშვილები ხიდან ხეზე ხტუნავდნენ. შეყვარებულები დაჭერობანას თამაშობდნენ. მოკლედ, ტრადიციული მაისის შაბათი იდგა.

მეორე პატარა ტბასთან თუ ჭაობთან გადავედი, თვალსაწიერში არავინ იყო. დავფიქრდი, რომ მშვენიერი კანი მაქვს, მადლობელი ვარ იმიტომ, რომ უხეში არ არის, მკვრივია, ბატონები არ მაქვს გადატანილი, რომ ნაწიბურები დამრჩენოდა, სისხლიც ისეთი მაქვს, უალერგიო. მაგრამ ჩემზე 3 წლით პატარებსაც ძალიან ნორჩი კანი აქვთ, თითქოს შუბლიდან ლოყებზე რძე ჩამოსდით, კაპილარები ზედაპირებზე ებჯინებათ და ემოციებზე უფრო რეაგირებენ. ვერც იმას იტყვი, რომ ვიზუალურობას მნიშვნელობა არ აქვს და მთავარი გამოცდილება, პოტენციურად მოსათხრობი ამბებია. აი, გაიცნობ ვინმეს, ვინც უკვე მუშაობს, სხვადასხვა ქვეყანაში მოგზაურობს, სათქმელს დინჯად ჩამოგიყალიბებს, შეხედავ მის პირადობას და 90-იანების ბოლოს ან 2000-იანებშია დაბადებული. ანუ უფრო მეტს აკეთებს ვიდრე ჩემი 80-იანების თაობა აკეთებდა მათ ასაკში. ბუნებრივია შემშურდა, მაგრამ ძალიან მიყვარს ეს თაობა. სისხლი უდუღთ, ზამთარშიც კი არ სცივათ. ისინი ხომ ჩვენს შეცდომებზე სწავლობენ. 

ეს ფოტოები სადღაც იანვარში გადავიღე იქ. წამო ნუში დავკრიფოთო, აიტეხა თამარამ, კანს უხდებაო. ამ ზამთარში ნუშს რა უნდაო, ერჩოდნენ, მაგრამ იყო.

როცა მეგობარი ქალები დარდობენ

“გარეთ ხარ?” – დავაკვირდი, რომ ყველაზე ხშირად გამოგზავნილი შეტყობინებაა ჩემს ტელეფონში.  აი, “როგორ ხარ?”-ს რომ იკითხავ და პასუხს აღარ მოისმენ, რეაქციას ვარაუდობ, ისეთი.

ჩემი დილა წინა ღამის ანალიზით, შესაბამისად, ახალი დღის დაგეგმით იწყება: ორიოდე მეგობარი მყავს, ვისაც ჩემნაირად უყვარს სამსახურამდე ფეხით გასეირნება. ჰო, კაი, გზის რაღაც ნაწილის მაინც. გზაში კი ერთმანეთს შემართებით ვმუხტავთ. რამდენი მეგობარიც გყავს, იმდენი სამსახური გაქვსო, ვიტყოდი. იწყებ მათი სამუშაო პროცესების აღქმას. ბუნებრივია, მაინც პროლეტარიულია ჩემი სამეგობრო წრე. შეიძლება რომელიმეს სამსახურთან ახლოს სკვერში ან კაფეში სასაუზმოდ ჩამოვსხდეთ, რომ დღის გეგმა ისე დეტალურად განვიხილოთ, თითქოს უკვე მომხდარ ისტორიებს ვთხრობდეთ. მათ შორის ისიც ითქმება, რომ შესვენებაზე განვიხილავთ გეგმა როგორ მიმდინარეობს: “გარეთ ხარ?” – წვნიანისა და ჭიქა ღვინის ფონზე, კამერით – დედა ენის სკვერში, დანკინში – ვრაპით. ისევე როგორც საღამოს: “მოზაიკაში” ვარ და შენ გარეთ ხარ?”

იშვიათად, სადღაც წელიწადში ორჯერ, ჩემი ცხოვრება ვინტაჟით იფარება და ბავშვობის მეგობრებსაც ვხვდები. გაუცხოების გარეშე ექვსი თვის წინანდელზე იუმორით ვკითხულობთ: “რაზე გავჩერდით?” და მერე, სიტყვაზე, ჰო და ჩემს ნინიკოს კბილი რომ ასტკივდა, ეგ დავუპლომბეთ, ამოღებისთვის შეგვეცოდა ბავშვი და ბლაბლა, – აი, ხუთივეს გვახსოვს სად გაჩერდა წინა თემა. აი, თითქოს ისევ ყმაწვილი გოგოები ვიყოთ, ჯეელი, ერთმანეთის სახლის ტელეფონის ნომრები ახლაც კი ზეპირად გვახსოვს. იმ დღეს ვიხსენებდით, და მე, სკოლაში ან სადმე რომ მივდიოდით, მაშინაც “სან სეტთან” ვხვდებოდით, მაშინ ვინც აგვიანებდა, ახლაც იმან დააგვიანა მეთქი, და მერე მოვაყოლეთ ნომრებზე.

ეგ “სან სეტი” ეროტიკულად ლამაზი თეთრეულის მაღაზია იყო, მგონი შევარდნაძის დროს, სადღაც ვაჟაზე ასათიანის კუთხეში სანამ აუხვევდი. ნაწარმით სადღაც “ვიქტორიასა” და ჰიპსტერულ “ურბანს” შორის იყო. იმ ადვილას ახლა ვისკი იყიდება თუ რაღაც მსგავსი. ერთმანეთს რომ დავურეკავდით, გამოდი, შევიკრიბოთო, უთქმელად ვიცოდით, რომ სან სეტთან შევხვდებოდით, ვინაიდან ჩვენი საცხოვრებელი ადგილების, პლიუს-მინუს, შუა წერტილი გახლდათ. მერე სასაუბროდ რომელიმეს სახლში წავიდოდით, მაშინ სახლებში ვსაუბრობდით ხოლმე, შინ.

ამ შეხვედრებით ისე შემოგვეზარდა ერთმანეთი, რომ თითქოს მათ ნაცვლად შეცდომებსაც მე ვუშვებ, ხოლო ჩემი შეცდომები მათი კუთვნილებაა. ამ უკონტაქტო წლების მანძილზეც თითქოს ერთად ვაცდენდით სადიპლომოებს, თითქოს ერთად ვინგრევდით ჯანმრთელობას უბედური შემთხვევებით, თითქოს ერთად ვატყუებდით ერს მედიით, თითქოს ერთად გვღალატობდნენ ქმრები, ერთმანეთის კაცებს ვიყოფდით ან სხვებს ვურევდით ოჯახებს, თითქოს ერთად მოგვიკვდა შვილი, თითქოს ერთად დაგვაკავეს ფსიქიატრიულში, თითქოს ერთად გვიკითხავდნენ კვეთებულს, თითქოს ერთად ვარღვევდით კანონს, თითქოს ერთად ვიღებდით ვალებს.

და, აი, ახლაც, როცა “ეტამში” შევხვდით, თითქოს პატარა გოგოები ვიყოთ, თასმებიანი ჩულქები რომ პირველად ნახა და მაქმანებიანი ტრუსიკები. აი, მაჯაზე რომ საკონტროლო წერის “შპარგალკა” უწერია და თან ცდილობს კონსულტანტს თავი უფროსად მოაჩვენოს. აი, ტანსაცმელს რომ მშობლები მხოლოდ სემესტრის დასაწყისში ან დღესასწაულებზე ყიდულობენ, ზოგ ჩვენთაგანს კერტები რომ დაებერა, მაგრამ თვიური ჯერ არ წამოსვლია; შეკოწიწებული ფულით რომ ვიყიდეთ “ანჟელიკა” ლიფები, პიჟამოების ქვეშ ჩუმად ჩასაცმელი. დღეს სამსახურში თეთრეულის ხაზი ჩამომაქვს, სათხრობ ხაზებთან ერთად შუბლზე ნაოჭის ხაზები იმატებს, ხანდახან ვფიქრობ, რომ მეგობრობა ისევ შემიძლია. ხანდახან თავს ქალად აღვიქვამ. ხანდახან მგონია, რომ შინ ვარ.

რატომა აქვს სათამაშო ბოჩოლას სევდიანი თვალები?

რატომა აქვს სათამაშო ბოჩოლას სევდიანი თვალები?
იმიტომ, რომ მარტო სათამაშოდ უნდათ.
შეკითხვის სათავე იმ უახლესი წარსულიდან მოედინება, როცა მეგობრის ქმარმა ცოლთან და სკოლამდელ ბავშვებთან ერთად ცოლის მეგობრები ქალაქგარეთ დაგვპატიჟა. ვინაიდან განქორწინებაზე ფიქრს მშობლები ისტერიამდე მიჰყავს და ბავშვები სათქმელს მავნებლობით გამოხატავენ, ვიკისრე მოვალეობა და ჩემი მცირეწლოვანი მეგობრებისთვის თამაში გამოვიგონე: ყოველი მოწყენის შემთხვევაში ვიღებდით სათამაშო ცხოველს და საკუთარ წყენებზე მესამე პირში ვყვებოდით. ზოგადად, ბავშვის დატვირთვა აუცილებელი გვგონია, რადგან როგორც კი დაუსაქმებლები არიან, მოწყენისგან მავნებლობენ.
რატომა აქვს სათამაშო ბოჩოლას სევდიანი თვალები?
იმიტომ, რომ ქარის ეშინია.
თორნიკე ორი წლისაა და ძალიან ეშინია ქარის. პირველად ვნახე ადამიანი ჰაერისადმი შიშით. არა და მისი კულულა თმა სიარულისას ხტუნაობს და ტიტლიკანა თუ გაიქცევა, რენესანსული ფერწერის ანგელოზებს ჰგავს. მეთქი ნათლია ვარ, ჩემი ვალია ქარი შევაყვარო. ამიტომ გამოვიგონე ზღაპარი კეთილ ქარებზე, როგორ გადაჰქონდათ ყვავილებიდან ყვავილებზე სიცოცხლე ნანატრი და მოიმედე, რომ მხოლოდ ქარისას შეიძლებოდა სხვა დროს მდუმარე ფოთლების მოსმენა. და, ჰოი, საოცრებავ, ყურები ლეღვთა ფოთლებთან მივატანინე შრიალის მოსასმენად. რა არ ვიღონე, რომ ჩემი გეოგრაფიული ცოდნა ზღაპრებად მექცია, მაგრამ ქარი ვერ შევაყვარე. საღამოს დედამისი მეუბნება: ეს შიში მას შემდეგ დასჩემდა, რაც ეზოში ჩასვლაზე ქარის გამო უარს ვეუბნებიო. ჭირი იქა, ქატო აქა, გაციებისგან გადარჩენის სანაცვლოდ დაფობიებული ბავშვი მიიღო, დედის კალთაში ჩარგული სახით.
ბავშვის აღზრდაში მკაცრად განსაზღვრული წესების მომხრე ვარ. მიუხედავად იმისა რომ მგონია, ბევრი დამოუკიდებელი ლეველი უნდა განვავითარებინოთ, ამ ასაკში თავისუფლებას ვერ მივცემ. მაგალითად, არ მომწონს, რომ არც ერთი ჩემი მეგობრის შვილს საბავშვო სავარძელი მანქანისთვის არ უხმარია. ეს ბავშვებიც ისე იზრდებიან, რომ მცირე წუწუნის მერე მშობლები წინა სავარძელში დაჯდომის ნებას აძლევდნენ. უფრო ლიბერალურად დიქტატორიზმის მომხრე ვარ. ვიცი სხვა ორი წლის ბავშვი, ლოგინში შესაძლო დასველებით ისეთი შეშინებული, რომ ძილი ერღვევა და ყოველ საათში ერთხელ ეღვიძება. გადაუწიეს მშობლებმა ღამის ძილი – არ უშველა, შუადღის ძილი მოუშალეს – არ უშველა. სანამ არ წაიღეს დამსჯელობითი სიტყვები უკან, ნორმალურად ვერ დააძინეს.
რატომა აქვს სათამაშო ბოჩოლას სევდიანი თვალები?
იმიტომ, რომ გოგოა.
ნატალი ოთხი წლისაა და ძალიან აკვირვებს ჩემი ცისფერი ჯემპრი, რომ ჩემს ნახატებში ბიჭებსა და გოგონებს ერთი ფერის აცვიათ, რომ რეალურ, საისტორიო წიგნებში დედოფლები დისნეის მულტფილმებივით გამოთლილნი კი არ არიან, გადაბმული წარბები და განიერი ბეჭები აქვთ. ეს ის ასაკი აქვთ, სასქესო ორგანოების დემონსტრირებას რომ ახდენენ ერთმანეთთან, ექიმობანას თამაშის ცნობილი მიზეზია, მაგრამ პირველად გავიგე, რომ ამ ხნისები ერთმანეთს სქესის განმასხვავებელი ნიშნებით მიმართავენ. დედამისი მეუბნება, რომ ცისფერისა და ვარდისფერის ფენომენი სათამაშოების გაყოფიდან დაიწყო. ბიჭური და გოგოური ნივთების კლასიფიკაცია საკუთრებას უკამათოდ უწყვიტავდა.
არა და როგორ გინდა უთხრა, რომ დედამისი ცდება, რომ კომფლიქტის გადაწყვეტის მარტივი ხერხია, ატყუებს, რადგან ეუბნება რისიც თვითონაც არ სჯერა. ან მაქვს საერთოდ უფლება დიდარქტიკული მოძღვრებები ვუკითხო. ან იქნებ ღირს ფანტაზიის გაღვივებისთვის ძილის წინ ატომების ატმებივით ხლეჩვისა ან ჭიანჭველათა შრომისმოყვარეობის ამბების ნაცვლად რაინდებზე, დევებზე ან ფასკუნჯებზე ვუყვებოდე. იქნებ თოვლის ბაბუის დაჯერებით გამომგონებლური ნიჭი უვითარდება. ან გვაქვს თუ არა მორალური უფლება წესების დარღვევისთვის ვტუქსავდეთ, როცა საღამოობით ხელებში ჩაძინებულ ბავშვებს ლოგინებს მივაბარებდით და სასაცილო ბალახებს ვეწეოდი. არა რა, არ შემიძლია ზრუნვა საკუთარ თავზეც კი. სამეგობროში კიდევ ერთი დედა გვყავს, ისეთი ისტერიულია, ძუძუებიდან რძე უკვე თვითნებურად უსხამს, ერთ დვრილს ჩაუდებს და მეორიდან გამოედინება. ჩემი აზრით, მეგობარი ლაქტაციის პერიოდში უნდა შეიცნო. არა და ვერც მისი ქმარი ხვდება რა სჭირს, უბრალოდ ქალები ვხვდებით.
რატომა აქვს სათამაშო ბოჩოლას სევდიანი თვალები?
იმიტომ, რომ ძალით აჭმევენ.
ოო, კვება ხომ ის პირველყოფილია დასაწყისში შვილს დედას რომ მოანატრებს. გამიგია, თავიდან შვილებს დედა კვების გამო უყვარდებათო. ისედაც, ბავშვები ყველაფერს პირში იტაკებენ და ამით საგნებს აღიქვამენ. ერთხელაც ძილის წინ ნატალიმ მომიყვა ზღაპარი, რომელიც ჩემს თვალში ჰორორი უფრო იყო: იყო და არა იყო რაო, ერთი გოგონა ცხოვრობდაო, საჭმელს არ ჭამდაო, ამიტომ დედამ ფანჯრიდან მოისროლაო, მერე ის გოგო მგელმა შეჭამაო. დასასრული. მეთქი, მეგობრულად, როგორც დაქალები ჭორაობენ, რა უნდა გავაკეთოთ უფროსებმა, რომ ბავშვებს მოსაწყენი სადილები შევაყვაროთ? დედა ძალიან ბევრს მაჭმევს და კვებისას ამიტომ ვტირივარო. სინამდვილეში სადილამდე ბავშვები კანფეტებით ძღებიან და კერძებისთვის მადა აღარ ჰყოფნით. დედა მაინც უყვება ხოლმე სადილობისას ზღაპრებს და თამაშით იკვებებიან, ეს მომწონს. ხანდახან ჭამობანას ვთამაშობთ, სხვადასხვა ოთახში დავსხდებით თეფშებით და აუცილებლად უნდა შევუსწროთ ერთმანეთს პირში კოვზის ჩადებისას. ან ვუყურებთ ზღაპრებს  პროდუქტების მითიურ წარმომავლობაზე. ან ვულაგებთ სავარაუდო ბოსტნეულს და ნებას ვრთავთ, რომ თავად მიიღონ მონაწილეობა მზადებაში.
აი, როგორც ბავშვს მოსწონს ძუძუს წოვის პროცესი და საქმე მხოლოდ კვებაში არაა, ხელოვნური პროდუქტების მიღებისას  იგივე უნდა გაგრძელდეს, უნდა მოსწონდეს როგორ ჭამს, რომ ჭამოს. მაგალითად, გაგანია ზაფხულში, მე არ დავაძალებდი ცხიმიანი საკვების დიდი რაოდენობით მიღებას. და კიდევ ერთი: მე მივაჩვევდი ღეჭვას. ბავშვი უნდა მიაჩვიოს ღეჭვას. არ უნდა გავიადვილოთ საქმე ბლენდერებით. აი, ნატალი ოთხი წლისაა და დაბლენდერების ან გამალებით ჩაზელვის გარეშე მგონი არ უჭამია. ხოლო რძეს რაც შეეხება, შვილიანი მეგობრების სახლში როცა შევდივარ, ცოტა ხანშივე ვატყობ ბუნებრივ კვებაზეა ბავშვი თუ ხელოვნურზე. რითი და მათი დასვრილი საფენის სუნით. დიდი ქონიანი კაცი რომ დააყენებს, ისეთი სუნი ასდით ხელოვნურებს. ეს მომწონს, რომ ძმის შვილს, დედაჩვენის ხელში, საფენი არ უხმარია სამი თვიდან. გამოთვლილად იცოდა კვება და წუთობით ხვდებოდა როდის სჭირდებოდა ბავშვს მონელება. ზოგადად, მოზრდილისთვის შეიძლება, მაგრამ ბავშვისთვის დაუგეგმავი კვება ისედაც სახიფათოა, მაგალითად, ხშირი კვებისას მომნელებელი სისტემა რომ არ გამოვიდეს წყობიდან და ა.შ.
რა სასაცილო სიტყვაა “ბოჩოლა” და თან მოსაწყენი.
ბავშვების სახელები შევცვალე.
ახლა კი ისევ ზღვარზე ვფიქრობ: მე რომ მეგობრების შვილებისადმი ურთიერთობა არ მომწონს, როდის შეიძლება ჩავერიო უცხო ადამიანი ოჯახში? თორემ უცემიათ ბავშვი და მე მხოლოდ ჩემი თეორიებით ვდგარვარ და მისთვის ცხვირ-პირიდან სისხლი თუ მომიბანია. ასე ბლოგიდან მაქვს დიდი გული და ვიტყვი: ნუ გააჩენთ ბავშვებს ოჯახის გასამტკიცებლად, საახლობლოში მე მხოლოდ ამ მიზეზით გაჩენილ ბავშვებს ვიცნობ და ვვარაუდობ, რომ კიდევ იქნებიან.

მე კალია მქვია

თუ შუა ქუჩაში წაქცეული გოგონა შეგხვდებათ, მე ვარ. გუშინაც ჯიქიიდან ქავთარაძეზე მოვსეირნობდი, რომ ფეხი გადამიბრუნდა დღის განმავლობაში მერვეჯერ.
ასეა, თაბაშირის მოხსნიდან მთელი თვის მანძილზე ვიქცევი სახლში, სამსახურში, ქუჩაში, ფეხით ყოველი ორასი მეტრის გავლისას.
ვათვალიერებ სპორტული მაღაზიის ვიტრინებს და ვოცნებობ იმ მთიან დღეებზე, როცა ვარჯიში შემეძლება, სალაშქრო ხეტიალი და მწვერვალებს დავიპყრობ.
როცა მოვიტეხე, ექიმთან ერთი თვის მერე მივედი, მანამდე ვიარე სამსახურში, “მტკვარზე” და “ბასიანზე” ვცეკვავდი, მოვიარე შიდა ქართლი და თუშეთი, ამიტომ აიღეთ და გადახიეთ სტერეოტიპი, რომ მოტეხილობამ დიდი ტკივილები იცის და ადამიანს არ ძალუძს სიარული.
ყავარჯენი თავიდანვე ავითვალწუნე და ქუჩაში გასვლისას თუ ვხმარობდი, სახლში კი ასკინკილათი დავხტოდი. უნდა გენახეთ გუდვილში, სტომატოლოგიდან ანესთეზიით ახალი გამოსული ყავარჯნებზე ვიდექი, გამობერილი ყბით, ჩექმის მაგივრად წინდით. შეიძლება ბედმა ჩამიარა და ვერ მიცნო.
გუშინ კი ვიწექი დავარდნილი შუა ქავთარაძეზე და ვფიქრობდი მფრინავ თეფშზე ამხედრებულ სიმპათიურ ყმაწვილზე, რომელიც ხელებით მტკივნეულ ადგილებს დამიამებდა, ვიქნებოდით ჯანმრთელად და ბედნიერად, სანამ ღალატი არ დაგვაშორებდა.
საღამოს ძმის შვილთან სტუმრობა მოვინდომე, თათას რომ მეძახის და იმ ასაკშია, საუბარს შედარებებით რომ სწავლობს. გადაუშლიან ანიმაციებსა და წიგნებს, ფლორასა და ფაუნას. მოძრავ კალიაზე ეკითხებიან: “ამას რა ჰქვია?” რაზეც პასუხობს: “თათა”.

ბავშვები წინა სავარძლიდან

როგორც იქნა დადგა ის დღე, როცა ჩემი ბავშვიანი მეგობრები პაბში უნდა შევკრიბო და გავართო. ოღონდ ამჯერად პამპერსებისა და საწოვრების თემებზე კი არა, დიდურ ამბებზე უნდა ვისაუბროთ. მაგალითად, როგორ უყვარს სამი წლის ბავშვს მანქანის წინა სავარძელში დაჯდომა, რაზეც მშობლები უარს არ ეუბნებიან, სპეციალური სავარძლის ყიდვისგან ფულს ზოგავენ, სამაგიეროდ, რემენს უკრავენ. ჭკვიანი ბავშვია, პატრულს რომ დაინახავს, სულ თავისით იმალება ქვემოთო. დამშვიდობებისას მეგობარს ქმარმა მოაკითხა, ბავშვი ისევ წინა სავარძელზე იჯდა და ტიროდა. ალბათ ხვდებით რაც მოხდა. საბედნიეროდ, მსხვერპლი არ არის, მხოლოდ თავი მიარტყა, მაგრამ რომც მომხდარიყო, მგონია, ამაში ეს მშობლები თავებს არ დაადანაშაულებდნენ. ასე ხდება, როცა წესების დაცვა იძულების წესით განხორციელდება და მოქალაქე თავის წილ პასუხისმგელობას ვერ გრძნობს კანონთა შექმნაში.

მეორე დღესვე სტატისტიკისა და მოძრაობის წესების გაცნობა დავიწყე, ზოგადი წესებით 14 წლამდე, სადღაც 135 სმ-მდე ბავშვების მანქანის წინა სავარძელში დაჯდომა სპეციალური სავარძლის გარეშე აკრძალულია. არასამთავრებო ორგანიზაციებიდან კი ასეთი პასუხი მივიღე: საქართველოშიც მოქმედებს მსგავსი კანონი, თუმცა არ არის სრულფასოვნად ჩამოყალიბებული და ინდივიდუალურ შემთხვევებში კანონის დარღვევა-არ დარღვევა სადავო ხდება. გამოკითხვა და სტატისტიკა ავიღე safedrive.ge-დან, რომლის მიხედვითაც, საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევების რიცხვი 2011 წლიდან ისევ იზრდება. ხოლო გამოკითხვაში მიღებული 1308 ხმიდან ნახევარზე მეტი აცხადებს, რომ ბავშვის წინა სავარძელზე დაჯდომა შეიძლება. აქ კი ჩნდება კითხვა:  რამდენად მისაღები იქნება სრული დემოკრატიული მმართველობის ფორმა სახელმწიფოში და კანონთა დაწერის შემთხვევაში მოქალაქეთა ჩაბმულობა. ვფიქრობ, კანონთა დარღვევის რომანტიკას მისი გაუანალიზება ქმნის: ხელისფულებისა და მოქალაქის დისტანციური კავშირი, პროკურატურისადმი რიდი. არა და პატარა ქვეყანაა საქართველო, ურთიერთობაა ადვილი.