შიზოფრენიის უპირატესობა

როგორც აუტისტებზეა ტენდენცია, რომ გენიოსები არიან, თითქოს ისევე მოელიან შიზოფრენიით დავადებულთაგან მაღალ შინაგან ლოგიკას (ინტუიციას). თეორია 2012 წელს პოპულარული აქცია ჯერ კიდევ ელინ საკსმა (Elyn Saks) პრეზენტაციით “ზღაპარი მენტალურ ავადმყოფობაზე” (“A Tale of Mental Illness”), სადაც ტრადიციული მკურნალობა უარყო. “თქვენი ანგელოზები არ მინდა, ჩემი დემონები მირჩევნია”. ერთი წლის შემდეგ კი ელინისგან საფუძველჩაყრილმა ასევე შიზოფრენიკმა და ფსიქოლოგმა ელეანორე ლონგდენმა (Eleanor Longden) ტედისთვის წაიკითხა ლექცია სახელად “ხმები ჩემს თავში” (“The Voices In My Head”). ჯერ პიროვნების გაორებასა და შიზოფრენიას შორის განსხვავება ახსენა, – გაორების შემთხვევაში თუ პიროვნება გახლეჩილია, შიზოფრენიის შემთხვევაში – დამსხვრეულია. შესაბამისად, მისი ჰალუცინაციები აწყობას საჭიროებს და არა წამლებისგან ჩახშობას. ნათქვამის მიხედვით ჰალუცინაცია განხილული არაა როგორც შიზოფრენიის სიმპტომი, არამედ პიროვნების დამსხვრეული კადრები, საჭირო მასალა მთლიანის ასაწყობად, პაზლი, “შემოქმედებითი და მოხერხებული გადარჩენის სტრატეგია”. შეიძლება ეს გამოსვლა გახსოვდეთ, – 20 ონლაინ საუბარში, რომელიც თქვენს ცხოვრებას შეცვლის, – შევიდა.

ამავე პერიოდში Star Trek-ებისა და Smallville-ების მწერლებმა დაიწყეს ახალ სატელევიზიო შოუზე მუშაობა სახელად “აღქმა” (“Perception”). შოუ არ გახდა იმდენად წარმატებული როგორც მისი წინამორბედები, თუმცა ესეც ამერიკული დეტექტივის კლასიკურ საზღვრებშია: დენიელ პირსი, გენიოსი და შეშლილი გამომძიებელი, ვისი მოსაზრებებიც იმდენად გიჟურია, რომ თავიდან არავინ უჯერებს, სარკასტულია, მიზანთროპია, ჰყავს ერთგული თანაშემწე, ვისაც მუდამ ამცირებს, მაგრამ მიეჯაჭვა, პირად კავშირებში გულქვაა, რადგან ურთიერთობების ეშინია, ჰყავს საკუთარი “უოტსონი” დედუქციური გადათამაშებისთვის, ოღონდ იგი მისი წარმოსახვის ნაწილია. ჰოპ, დიახ, ჩვენი FBA-ის აგენტი პარანოიდული შიზოფრენიითაა ავად, ჰალუცინაციებით კი ქვეცნობიერი ეხმარება ხელახლა ხედავდეს მოვლენებს, სანამ მოვლენებში დამალულ გასაღებს არ შეამჩნევს. იმისთვის, რომ ამ პირველი ხარისხის ფსიხის დენიელის მდგომარეობა მთლად ხელიდან არ წავიდეს, გამოცანების ამოხსნა სჭირდება, ტვინის მუდმივი მზადყოფნა ჰალუცინაციების დეტალებზე კონცენტრაციაში.  ეს კი ელეანორე ლონგდენის ამბავს ჰგავს, ფსიქოლოგიის გამოცდაზე წარმოსახვითი ხმები რომ კარნახობდა პასუხებს. სპოილერი: რეალობა ეს ილუზიის ერთ-ერთი სახეობაა.

1987 წელი არის თარიღი, საიდანაც დაიწყო აქტიური ბრძოლა ფსიქიატრიულების წინააღმდეგ ჰალუცინაციების სასარგებლოდ. ხმოვანი მოძრაობა (“Hearing Voices Movement”) ვერბალურ, აუდიო ჰალუცინაციებზე ორიენტირებული ექსპერიმენტული მკურნალობის შემომთავაზებელი ორგანიზაციაა, რომელიც უარს ამბობს ხმების წამლებით ან სხვა ხერხებით ჩახშობაზე და გვთავაზობს შინაგან ხმებზე კონცენტრაციას; იცავს ჰალუცინაციებით შეპყრობილ ადამიანთა უფლებებს, ცდილობს გაუწიოს ფსიქოლოგიური კონსულტაცია, აარიდოს ბულინგი, თანასწორუფლებიან დასაქმებას მოითხოვს შრომის კოდექსში, ეწევა ფსიქოლოგთა გადამზადებას და აწარმოებს ტრენინგებს, ყოველ 10 ოქტომბერს მსოფლიო მენტალური ჯანმრთელობის დღეს აჯამებს წლიურ შედეგებს და სხვა. მას დღეისობით უკვე სხვადასხვა ქვეყანაში აქვს ავტორიტეტი. კომუნა HVM პაციენტს სამ საფეხურიან მკურნალობას სთავაზობს: ა) ინიციაცია, ემოციური ქაოსი, შიში; ბ) ორგანიზება, საგანი/მიზანი/ამოცანის პოვნა, დაკოპირება და ჩასმა ჰალუცინაციების ყოველდღიურ ცხოვრებაში; გ) ჩასმულის გაწონასწორება, პაზლის აწყობა, მიღებულის გამყარება.

Dr. Marius Romme მოძრაობის თეორიტიკოსი, Dr Sandra Escher-თან ერთად კომუნის დამფუძნებელი, მაგალითს ისტორიიდან იღებდა. ძველ ცივილიზაციებში ჰალუცინაციები განიხილებოდა როგორც ნორმა. ისედაც, შინაგანი მეტყველება შედარებულია ბავშვის თავისთვის საუბართან იგივე ლინგვისტური კონსტრუქციის გამოყენებით, რასაც მშობლები აწვდიან. ეს მას კონცენტრაციაში ეხმარება, თუნდაც თამაშისას პაზლის აწყობაში. ასეა შიზოფრენიის შემთხვევაშიც. იგივე დოქტორი თვლის, რომ არავითარი სამეცნიერო დამამტკიცებელი საბუთი არ არის, რომ შიზოფრენია ტვინის ავადმყოფობაა. მისი კოლეგა ბეიკერი წიგნში “შინაგანი ხმა, ხმების დაკოპირების პრაქტიკული გზამკვლევი” (“The Voice Inside, A Practical Guide To Coping With Hearing Voices”) ასევე მოითხოვს ხმებთან საუბარში შესვლას. ამავე წიგნში გვიყვება როგორ დაიბადა მოძრაობის იდეა: დრ. მარიუსს პაციენტი ეკითხება, თუ შენ ღმერთის გჯერა, ვისიც არ გესმის, რატომ არ უნდა მჯეროდეს მისი ვისიც მესმის? რაც შეეხება კრიტიკას, მოძრაობას ბევრი მოწინააღმდეგე ჰყავს, ვინაიდან უარს ამბობს წამლებზე და მედიტაციას მიმართავს. თან არის შემთხვევები, როდესაც ხმა პაციენტს ამორალური ქმედებისკენ უბიძგებს, – ქურდობა, მკვლელობა, სუიციდი.. მოძრაობა ყველა ინდივიდუალურ შემთხვევას ბოლომდე ვერ გააკონტროლებს და დამამშვიდებლებზე უარის თქმის გამო დაავადებული ფორსმაჟორ სიტუაციაში ხშირად აღმოჩენილა.