ლეგენდები თბილისის დაარსებაზე

საბჭოთა ლექსიკა ურბანულ სნობიზმში გადაიმალა. მაგალითად, ვერის ბაღის კიროვის პარკად მოხსენიება ხო ნიშნავს ჰიპსტერულ სინდრომს “ეგ ადგილი მე შენამდე ვიცოდი”. ურბანული სნობიზმი კი საკმაოდ დუალისტური ბუნებისაა, ეკონომიური ფაქტორები რომ გამოვაკლოთ, მის გამოა რომ ჩემს თაობაში მეტრო ინარჩუნებს სტილს და ვინმე რიგითი საბურთალოელი დიდი ჯიპის მაგიერ ჩადის მიწისქვეშ, მანქანები პროვინციაში უყვართო. სნობიზმის და ცოტა საიფაისაც.

ჩემში მცირეა სოციალისტური გემოვნება, ტიპური კაპიტალისტი გოგო ვარ fast fashion guilty pleasure-ებით. მაგრამ ჩემს თაობას სოციალიზმი ჩვევებში და გემოს რეცეპტორებში განსაკუთრებით შემორჩა. ჩემთვის სოციალიზმის სიმბოლოა ტკბილი ღვინო და შაქრიანი ჩაი, როცა კაპიტალიზმის სიმბოლო მგონია მშრალი ღვინო და უშაქრო ჩაი. კაპიტალიზმისთვის ხო პროდუქტი თავისთავად უნდა იყოს მაღალხარისხიანი შაქარმა რომ არ დაჩრდილოს. მაგრამ არის გემო, რაც მისი სოციალისტური ბუნების გამო მიყვარს, ესაა ოლივიეს სალათა. შეიძლება ბავშვობის ნოსტალგიის გამო, მაგრამ მთავარია ვერთობი. სიყვარული არის როცა ხედავ ვინმეს ქუჩაში, ვისაც შენნაირი ყურსასმენი უკეთია და ოლივიეს სალათა. შეიძლება იმიტომ მიყვარს, რომ ასოცირდება ბავშვობასთან და მამას ხელფასთან. შემწვარი კარტოფილი მანამდე და თვის ბოლოს ოლივიეს სალათა, როგორც ცუდი და კარგი პოლიციელის გათამაშება. დამნაშავე ვარ, შემწვარი კარტოფილი არ მიყვარს.

არც – ახალი წელი. მგონია, რომ პოლიტიკურად ცუდი მაგალითია, რადგან პირველობის ფეტიშს გვაძლევს. უპირატესობას აძლევს პირველ შვილს, პირველ ქმარს, პირველ ხილს, პირველად დაგემოვნებულ კერძს და ა.შ. მერე ვამბობთ, ებრაელთა გენოციდი კი არა, მასე გენოციდი პირველად ებრაელებმა დაიწყესო; ან გახარიას დარბევა კი – არა, ხალხი პირველად ნაციონალებმა დაარბიესო. არა და სულ სხვაა სიყვარული უკანასკნელი, როგორც ყვავილი შემოდგომის ხშირად პირველს სჯობს, როგორც თვის ბოლოს ჩარიცხული ტკბილი ხელფასი.

***

ხანდახან როცა მთაწმინდიდან თბილისს ვუყურებ, მის წარსულს წარმოვიდგენ. არა ისე, როგორც ტურისტებს უყვებიან გორგასალზე ლეგენდებს, უფრო შემდგომი პერიოდის თბილისის დაარსებას, ნამდვილი თბილისის დაარსებას, რადგან თბილისი მხოლოდ ორთაჭალა-ვერა არ არის, ნავთლუღი და დე ფაქტო ნაძალადევია, ფანჯრებზე გაქონილი ქაღალდებია, უსახლკარო გლეხებია კუთხურ ქსელებად ან ერთმორწმუნე ჯგუფებად დასახლებულები, სიმინდი რომ გაიტანეს ექსპორტზე და იმ თანხით თბილისში აიშენეს სახლი, ძველი სომხები რომ ახალ ემიგრანტ სომხებს ამრეზით უყურებდნენ, ჩამოსულოო, აზერებს რომ ჯერ ეროვნულობა არ აქვთ და მუსულმანს ნიშნავს, თბილისი ეს ზაქარია ჭიჭინაძის წიგნის მაღაზიაა, რკინიგზელელებია. თბილისი ხომ რკინიგზის მშენებლობის დროს დაარსდა.

სენტიმენტალურია, როცა ძველი თბილისის გაურემონტებელ იტალიურ ეზოში ცხოვრებისთვის თითქმის ორმაგს ვიხდით, ვიდრე რიგით უკეთეს ბინაში დელისთან. თითქოს საკუთარ ქალაქში ტურისტად ყოფნა გვინდა. სენტიმენტალური, სნობური და ნეკროფილური, იქაურ აბორიგენებს კი აგრესია უჩნდებათ და ამბობენ “ბელნსკი”, “კიროვი” და სხვა. სნობიზმი ესაა ომი ისტორიასა და სხვა ისტორიას შორის. ჩემთვის თბილისი მიერთებების გარეშე მკვდარია, როგორც ენების გრამატიკას სიცოცხლეს ზღვრების დარღვევა სძენს. თორემ იქნებოდა წალკა, რაიონი, რომელიც ისეთივე ოთხკუთხედია, როგორიც იყო და ალბათ დარჩება.

ჩემთვის თბილისი ქალებმა ააშენეს. ბატონ-ყმობის გადავარდნის მერე უსახლკარო გლეხკაცები თბილისში ჩამოვიდნენ და ახალი ქალაქის მშენებლობა დაიწყეს. კაცები დასაქმებულები იყვნენ ან რკინიგზის მშენებლობაზე ან სასულიერო სემინარიაში სწავლობდნენ. ანუ ქალებისთვის საქმე არ იყო. ბინის ქირა 2.5მანეთიდან 5მანეთამდე მერყეობდა. მაშინ ხელფასი დღიურად 20კაპიკი იყო, ხოლო ქალების ანაზღარება – უფრო დაბალი. ქალები მხოლოდ თამბაქოს დამფასოვებლებად მუშაობდნენ ან მეძავებად. და როცა აჯანყების დრო მოვიდა შრომითი რეფორმების გამო, სანამ მეძავები და თამბაქოს დამფასოვებლები არ გაიფიცნენ, არავინ ისმენდა. “ცოტა” ტერაქტებმაც გაამართლა.

***

ისტორიის გიკებისთვის და უფრო მელოდრამების მოყვარულებისთვის არის ასეთი წიგნი და სერიალი “უცხოელი”. მეოცე საუკუნის შოტლანდიელი მოგზაურობს მე-18 საუკუნის შოტლანდიაში, რადგან იმ ცოდნით, რაც გააჩნია სამშობლო ინგლისელებისგან იხსნას. ვიღაც საფრანგეთს შავი ჭირის ეპიდემიისგან იხსნის კარანტინის შემოღებით. სხვა სეზონში მეოცე საუკუნის ამერიკელი ინდიელი მოგზაურობს მე-18 საუკუნის ამერიკის კოლონიებში, რათა საკუთარი ხალხი გააფრთხილოს ევროპელებზე. სულ მინდა მსგავსი სერიალი ვნახო საქართველოზეც. ისტორიის ან საკუთარი თავის შეცვლის მიზნით პერსონაჟები სხვადასხვა ეპოქაში ვამოგზაუროთ. შენ რომელ ეპოქაში იმოგზაურებდი?

მე მეოცე საუკუნის დასაწყისი მაინტერესებს, ინდუსტრიული მშენებლობის აკვანი, ავანდგარდული ტენდენციები ხელოვნების სხვადასხვა ჟანრებში, საპროტესტო აქციები და მისგან გამოწვეული კარანტინი. იცი, იმ დროს ნაბადით სიარული იკრძალებოდა, იარაღი რომ არ დაგვემალა. მაშინ თუ ვერაზე ან რიყეზე ცხოვრობდი, სემინარიელი იყავი ანუ ანარქისტი. იმ დროს თინეიჯერი სტალინი ამბობდა, პარლამენტი ბურჟუებისა და პლეხანოველებისაა, ნამდვილი პოლიტიკა ქუჩაში წყდებაო. მაგრამ რომ დავფიქრდე, ირონიულია, პოლიტიკური პროტესტებისგან და კარანტინისგან მინდა გაქცევა პოლიტიკურ პროტესტებსა და კარანტინში საცხოვრებლად? პირიქით სჯობს, წარსულზე ამ ცოდნით მომავლის შეცვლა. შენ რომელ ეპოქაში იმოგზაურებდი?

***

ჩემი დიდი ბაბუა, ვფიქრობ, ლიბერალი იყო, ილიასთან მეგობრობდა, ფენსი წვეულებებს აწყობდა. გადმოცემის თანახმად, კეთილი ექიმი გახლდათ, თავადი, ორმოც ოთახიანი სასახლით გლეხების უფასო დამხმარე. მაგრამ თუ რომელიმე თავადიშვილს მოახლე შეუყვარდებოდა, მოახლის კუდიანობაზე ავრცელებდნენ ხმებს, სიყვარული-სიძულვილის ჯადოები იცისო. იმ მოახლეების შთამომავლები დღემდე არსებობენ როგორც გარიყულები ვაი და ჯადო არ გაგვიკეთონო. დედაჩემს დღემდე ჰგონია, ოჯახი იმიტომ არ მყავს, რომ იმათ ოჯახში 1 ცალი “პავიდლოს კანფეტი” მაქვს ნაჭამი. თავადიშვილებს კი მაშინ მოახლეებისგან შორს პიტერში აგზავნიდნენ სასწავლებლად.

ჩვენი სახლი თბილისში ახლანდელ ჭავჭავაძეზე იდგა, სოციალისტებმა გაასახლეს და საექიმო კორპუსში მისცეს ბინა ბაბუას სიკვდილის მერე. გადმოცემის თანახმად, ბაბუა ჭლექისგან მოკვდა, რადგან ბევრ ჭლექიან გლეხს უვლიდა. შუა რუსთაველზე დაკრძალეს, მაშინ იქ სასაფლაო იყო. კომუნისტებმა სასაფლაოს გადაფარვით იქ პარკი გააშენეს. ეს ადგილი თბილისის კიდე აღარაა სასაფლაო რომ იდგასო, უკვე თბილისის გულიაო. ალექსანდროვი ჰქვია იმ პარკს. მერე მაგ ტერიტორიაზე ხალხი ცოცხლად დამარხეს. ტერენტი გრანელი მაგაზე იძახდა “გახსოვდეთ სიკვდილი”.

უი, იცით, როგორ იპრანჭებოდნენ პოსტ თავადის ქალები მეზობლებთან? ფანჯარაში კარაქიანი პურითა და ჩაით საუზმობდნენ. ოღონდ ხელი სახის ოდნავ მაღლა ეჭირათ და სახის ზემოთ აწევა უწევდათ კარაქიანი პურის ჩასაკბეჩად. კაფეები ასეთმა სნობებმა დავაარსეთ, ხალხმა უნდა გვიყუროს როგორ ვჭამთ და ბოლოს მიმტანს ხურდა ვაჩუქოთ. ხანდახან ვფიქრობ, რაზე ფიქრობდა დაქვრივებული ბებია საბურთალოს კორსპუსების მეექვსე სართულზე რომ გამოიკეტა, რადგან ვეღარავინ დაინახავდა როგორ საუზმობს კარაქიანი პურით ფანჯარასთან. ვიცი რას ფიქრობ, – მოგვიანებით, საბურთალოზე კორპუსების წინ სხვა კორპუსები ალბათ მაგიტომ ააშენეს, ქვრივი თავადი ქალების საპატივცემულოდ.

ნებისმიერი დიასახლისის ფიქრები ნებისმიერ დილას

ცხოვრების რაღაც სასაცილო ეტაპზე მე და ჩემმა დაქალმა გადავწყვიტეთ ფული გვეშოვნა მემარცხენე გზით: ბინა გვექირავა 6 თვით და დღიურად გაგვექირავებინა წვეულებებზე, უცხოელებსა თუ წყვილებზე. კომუნალურებიანად და გაფორმებებით ბინის შენახვა ათას ლარამდე გვიჯდებოდა. ანუ თვეში ოცი დღე მაინც უნდა ყოფილიყო დაკავებული რომ მოგება გვენახა. მოგება ვერა, მაგრამ ფილოსოფიური სტატისტიკა ვნახეთ: კაცები არ რეკავენ. კი, შეიძლება, შეკრების ინიციატორები იყვნენ კაცები, მაგრამ აბსტრაქტული სახით, ინტერნეტით განცხადებების მოძიებას და რეკვებს არ იწყებდნენ. არა და წიგნებიდან პირიქით ვიცოდი, თუნდაც ფემინისტური წიგნებიდან. შეიძლება ინიციატორები მართლა არიან, არ ვიცი, მაგრამ საშინლად არ იციან მენეჯმენტი. ხოლო ჩემი ეს მენეჯმენტური უნარები იმის ბრალი მეგონა, რომ მთელი ცხოვრებაა სხვადასხვა კომპანიის მენეჯერად ვმუშაობ, მეიბი სისხლში გამიჯდა. არასდროს მიჭირს დროის გადანაწილება და საქმეების კლასიფიკაცია. არასდროს მიმიყვანია საქმე დედლაინამდე. სკოლაშიც კი, არდადეგების პერიოდში ვსწავლობდი გაკვეთილებს წინასწარ რომ საქმე ბოლო წუთამდე არ მიმეყვანა. არასდროს დამიყენებია მაღვიძარა. ალბათ ერთადერთი რისი ნიჭიც მაქვს მენეჯერული უნარებია და უცებ გამახსენდა, რომ ყველა ქალი ასეა. უცებ გამახსენდნენ ნაცნობი კაცი მენეჯერები, ბოლო საათში რომ ავალებენ თანამშრომლებს საქმეებს; ჯობს.ჯი, სადაც მენეჯერის პოზიციაზე სულ მდედრობითი სქესი ესაჭიროვებათ; მამაჩემი, რომელიც დედაჩემს აძლევდა ფულს ყოველ ხელფასზე კომუნალურებისთვის და სახარჯოდ გადასანაწილებლად, და ახლაც კი, როცა დედაჩემი ავადაა, სიარული აღარ შეუძლია ავარიის მერე, მამაჩემიც, ძირითადად, სახლშია, დიაბეტიკია, ყოველ საღამოს დედას ეკითხება ორინაბიჯიდან ან სუფთა სახლიდან “რა წამოვიღო?” – ქალი ხო კაცს ამას არასდროს კითხავდა, მაშინაც კი, თუ კაცია სახლში და ქალი მუშაობს. ჩვენ ყოველთვის კონკრეტული პროდუქტი გვშივდება და ზუსტად ვიცით რომელ სასტუმროში გვინდა დასვენება და ზეპირად გვახსოვს ყველა ივენთი, რაც ჩვენს ქალაქში მიმდინარეობს, მუზეუმი იქნება თუ რეივ ღონისძიება.

თანასწორუფლებიანად გიცხოვრია კაცთან? თითქოს სადილსაც თვითონ ამზადებს, ჭურჭელს უვლის, ავეჯს მტვრისგან ათავისუფლებს, მაგრამ არაგეგმიური დასუფთავება არ იცის. აი, თავისით არ მოაფიქრდებათ, რომ მაცივარი ან გაზი დაშალოს, ქიმიური ხსნარები იყიდოს და გაწმინდოს ან ძველი გარდერობი გადასაყრელი აქვს. არა, თუ მიუთითებ, დაკისრებულ მოვალეობას შეასრულებს, მაგრამ მენეჯერული უნარები არ აქვს. აი, ერთ ჩემს საყვარელ თანამშრომელ გოგონას ქორწილი აქვს, კი ბიჭის ინიციატივით, მაგრამ ქორწილს პატარძალი გეგმავს, ხმა მესმის ხოლმე როგორ რეკავს პერიოდულად სასტუმროებში და გეგმავს. მე და ჩემი ქმარიც ასე ვართ, ის იტყვის “წამო, სადმე დავლიოთ”, – მე ვიტყვი – “იქსიგრეკ რესტორანში ივენთის ფარგლებში აქციაა ღვინოზე და წამო, დავლიოთ”. ქალები უფრო კონკრეტულები ვართ, პრაქტიკულები და ამ წინასაარჩევნოდ მაგნუმის დამაარსებლის კაპას სიტყვები მახსენდება: “ქალი ომის ფოტოგრაფიაში აუცილებელია, ნეგატივების დაბეჭდვის ორგანიზებას უწყობს ხელსო”. ხო ძალიან სექსისტური ფრაზაა? თავის შეყვარბულზე თქვა, იმ შეყვარებულზე, ვინც ომის გადაღების დროს დაიღუპა. რეცენზიაზე “ომი მაღალ ქუსლებზე” საპასუხოდ. თითქოს ამ ფრაზით კაპამ გერდა დაიცვა. ჰო და თუ ორგანიზატორები ვართ და ჯობს.ჯიზე ქალი მენეჯერები გჭირდებათ, პარლამენტში მეტ ქალს ვითხოვთ. ხომ მოგწყინდათ აბსტრაქტული დაპირებები? გინდათ პრობლემების პრაქტიკული გადამწყვეტელები? ჰოო? ბრაზობდით მთელი პეკინი და მერე ჭავჭავაძე რომ გადათხრილი იყო უვადოდ და დროის მენეჯმენტს ვერავინ ახდენდა? წადით არჩევნებზე, აირჩიეთ ქალები პარლამენტში და ინიციატივებს პრაქტიკული შეფუთვა მიეცემა. მოგწყინდათ გაწელილი რემონტი? პრარაბებად აირჩიეთ ქალები.

4 დაბნეული დღის ისტორია

ვქენი რა ვქენი და მეორე დღეს წავედი უბნის პოლიციაში ქუჩის კამერების გადასამოწმებლად. შემავსებინეს განაცხადი და სახლში გამომიშვეს. სახლის გზაზე ჯიბიდან ტელეფონი ამოვიღე. ჩემი – არა, სხვისი ტელეფონი. შემთხვევით პოლიციელისთვის მომიპარავს. ხომ იცით როგორც ხდება, ხელი რომ მექანიკურად ეძებს ტელეფონს, თითქოს თვითგადარჩენის მერე შემდეგი ინსტინქტი იყოს.

მესამე დღეს თიბისიში შევედი თანხის მეგობართან ტრანზაქციისთვის, რომ მისთვის გაზის გადასახადის ჩემი წილი გადამერიცხა. ოპერატორს ვეუბნები, რომ არც ტელეფონი მაქვს და არც სიმ ბარათი, ამიტომ შესულიყვნენ ჩემს გვერდზე, ენახათ ესა და ეს ადამიანი კონტაქტებში და მისთვის ასი ლარი გადაერიცხათ, – თანხა გავუწოდე. ოპერატორმა ეს ასი ლარი შეიტანა ჩემს ანგარიშზე, მაგრამ შეცდომით, ჩემგან კი არ გადარიცხა ეს თანხა, არამედ, მეგობრისგან გადმორიცხა ჩემთან. თურმე ჰქონიათ ოპერატორებს ეს უნარიც.

მეოთხე დღეს ბუღალტერმა ხელფასი შემთხვევით ორჯერ ჩამირიცხა, მაგრამ საქმე იცით რაშია? მე კი მომდევნო თვეს დავრჩი ხელფასის გარეშე, მეგობარსაც დავუბრუნე სრული თანხა უკან, ღმერთო ჩემო, პოლიციელთანაც კი შევბრუნდი სინდისის ქენჯნით და ტელეფონით ხელში, მაგრამ ჩემი ლამაზი ანდროიდი წელიწადზე მეტია არ მინახავს. ხანდახან კომპიუტერიდან შევდივარ გუგლის ექაუნთზე და ლასთ სიინ-ის თარიღს ვაკვირდები. და მეღიმება იმ ოთხ ერთმანეთზე მიწყობილ დღეზე, როცა სამყარო თითქოს დაიბნა.

ნუ, მეხუთე დღეს ახალი ტელეფონი ვიყიდე, იმ ერთიანად ჩარიცხული ხელფასიდან, მაგრამ მეექვსე დღეს აზერბაიჯანის საზღვარზე მდინარეს გავატანე. თუმცა მე მირჩევნია აზერეთი დავიმახსოვრო კავკასიის აწ უკვე ვითომ დიდი კედლით, ბოსელები რომ აქვს მიშენებული, ან ფლომასტერით მიწერილი “მიყვარხარ”-ით ქართულად, ან იმით, რომ შექის რაიონში აფთიაქში რომ შევედი ჰიგიენური საფენის საყიდლად ბიჭი ფარმაცევტი გამექცა. პირდაპირი გაგებით, უსიტყვოდ გაწითლდა, დაიბნა, ჯერ ხელი შეაცურა ვიტრინის ქვეშ, თითქოს საფენს კი არა იარაღს იღებდა, მერე გადაიფიქრა და კულისებში შევარდა.

უარის თქმას ვსწავლობთ

ადამიანებს, ვისაც უარის თქმა არ შეუძლიათ, ფსიქოანალიტიკა განიხილავს როგორც დროის მარყუჟში (Time Loop) მცხოვრებებს, ავხსნი: ისინი იმ კატეგორიას მიეკუთვნებიან, საყოველთაო სიმპატიის დამსახურება რომ სურთ. მიზეზი: წარსულში გადატანილი სირცხვილი თუ უარყოფა. უარის თქმის სწავლის სავარჯიშოს პირველი ამოცანა: ა) გავიხსენოთ როდის შევრცხვით პირველად და გაგვიჩნდა უარყოფის განცდა. სავარაუდოდ, ბავშვობაში ასე 2 წლის ასაკის მერე, სავარაუდოდ, ოჯახის წევრისგან; ბ) წარმოვიდგინოთ სრული სიუჟეტი და ხელახლა განვიცადოთ ის; გ) წარმოვიდგინოთ რომ მივედით ახლანდელი სხეულითა და მენტალობით ჩვენი ბავშვობის მესთან; დ) როგორ ვანუგეშებდით?

სენტიმენტალური სავარჯიშო მგონია, თვითონ კადრიც, როგორ ვდგავარ მუხლამდე დატოლებულ მესთან და ვეუბნები რომ მიყვარს. კი, წაიქცა შუა ხევში დაჭერობანას თამაშის დროს, ყველაზე ტლანქადაც ის დარბოდა და არც ქორწილამდე მოურჩება მუხლები, ქორწილი არც ექნება, მაგრამ ნუ რცხვენია, ოჯახის წევრებს მაინც უყვართ. ის ალბათ ტირილს იწყებს და გარბის სისხლიანი მუხლებით და ჩემი ძალიან ეშინია. ისე ძალიან რომ ჩემს ჯიბრზე ყველას უარს ეუბნება. ისეთ უარს, აი, ჰოდორივით რუტინაში რომ გადაეზარდა. როგორი იქნებოდა სავარჯიშოს იდეალური დასასრული? ალბათ რომ მეპასუხა: არ გავაკეთებ.

ტინდერი

იყო დრო, როცა დეითებზე დავდიოდი. ადრე ტინდერში ბიჭი გავიცანი, აი, ისეთი, ჯერ ცოლი რომ არ ჰყოლია და თან რომ საყვარელია. ერთმანეთს საკმაოდ ნორმატიულად შევხვდით, საბურთალოს “4სეზონში”, პოსტსამსახურეობრივი გარეგნობებით. იქვე ვმუშაობო, თან ჩემს კოლეგებს გაგაცნობო. დეითის ბოლოს ანგარიშის გადახდა თავად მოითხოვა, ქალებს ისედაც მცირე ხელფასები გაქვთო. გჯერა? და ფაქ? ჯერ ერთი: იმ ქალებს, რომლებიც თან დედები არიან და თან მუშაობენ, აქვთ მცირე ხელფასი კარიერული ზრდის ტემპის გამო. მაგრამ მათ სტატისტიკაში უშვილო ქალებიც ვხვდებით და ყველას ჰგონია რომ მენსტრუაციის საკომისიოს გვაჭრიან. მეორე რიგში გამახსენდა, სტენდაფერის ხუმრობა, რომ კაცებს ქალებთან შედარებით მეტი ხელფასი უნდა ჰქონდეთ, რადგან უსამართლობაა თანაბარი შემოსავალი იმ პირობებში, სადაც ყოველთვის კაცები იხდიან ანგარიშს. მახსოვს, რაღაც პერიოდი ხშირად წერდნენ სტატიებს, თუ რამდენი უჯდებათ კაცებს ურთიერთობები. დაიწერა სადმე იმ ირიბ ხარჯზე, რასაც საშუალო სტატისტიკური ქალები იხდიან ურთიერთობებისთვის? თუნდაც სვუპზე ნაყიდი ეპილაციის ვაუჩერი, ვარცხნილობა, შილაკი უბნის სალონიდან და წიწაკის სპრეი ტანის გასაპრიალებელ-გასამკვრივებლად კოლმეურნეობის მიწისქვეშიდან – 200ლარამდე ადის. არა და კაცმა “4სეზონში” შეიძლება მაგის მესამედი დატოვოს.

ამიტომ გვაქვს ქართველებს მეგობრული დეითები. ქართული დეითები უბრალოდ შემოერთებაა ახალი ადამიანის იმ სივრცეში სადაც ისედაც ვართ. “გამო, მეგობრები მონოპოლიას ვთამაშობთ”, ან “გამო ამბავში და იქიდან ჩემი და მშობიარობს ჩაჩავაში”, ვთფ? მაგრამ შინაურულია, ნაცადია. არა ისეთი, როგორიც ჰოლივუდურ ფილმებშია, სადღაც ბილტმორის რესტორანში რომ უნდა შევხვდეთ 4 დღის მერე და ამ 4 დღის განმავლობაში რომ ვნერვიულობთ და განვიცდით და მეგობრებს შემოვიხვევთ ცალ-ცალკე და ისინი რომ თავიანთ ტანსაცმელს გვაზომებენ კომედიური მუსიკის ფონზე ან საშოპინგოდ დავდივართ, პეპლები მუცელში ფრიალებენ და რომ ვმეცადინეობთ უნარებში, ისტორიაში, კომიქსებში, ნერდოლოგიასა თუ ნიუსფიდიზმში, რავი, ცხოვრებაში, რომ სასაუბრო თემა იმ 40 წუთში არ დაგველიოს ანუ დეითამდე მისასვლელი გზა რომ უნდა ავიაროთ, მანდ მთელი რიტუალია. თან მობილურებში რომ სფიჩებს ვალაგებთ: “რა პროფესიის ხარ? აა, ფინანსისტი? ფინანსისტებზე ის ხუმრობა იცი? სიყვარულის ახსნა სხვადასხვა ენაზე. რა იქნება შემდეგი? ალიმენტები სხვადასხვა ვალუტაში? ჰიჰიჰი”. ან “ვა, პროგრამისტი ხარ? ბარში რომ შემოხვედი და 2 ლუდი შეუკვეთე, ბარმენს რამდენი თითი აჩვენე? ჰიჰი”. და ასე წინასწარ რეპეტიცია ყველა შესაძლო პროფესიაზე, რადგან მხოლოდ ჭკვიანები კი არა, მხიარულებიც უნდა გამოვჩნდეთ. კი, ვიცით, რომ ამ დეითისთვის მთელი თავისუფალი დრო, ენერგია და ფული დავხარჯეთ, მაგრამ არაუშავს, არა იმიტომ, რომ ერთმანეთი მოგვეწონება, არა, შეიძლება რომელიმე ჩვენგანი მოძალადეც აღმოჩნდეს ან დამაბულინგოს რომ ღარიბი ვარ, უბრალოდ ტრადიციაა ასეთი, უნდა დაგვეხარჯა.

31

ბავშვობაში როცა ტორტზე სანთლებს ვაქრობდი ან ნებისმიერი აქტივობის დროს სადაც კი სურვილის ჩაფიქრება შემეძლო ყოველთვის ერთ ოცნებას ჩავიფიქრებდი ხოლმე – ლამაზი  ვყოფილიყავი. ლამაზი, აი, სტანდარტული გაგებით ლამაზი, როცა სახის და სხეულის ნაკვთები ერთმანეთთან სიმეტრიულადაა განლაგებული. ვდგებოდი სარკის წინ და ღმერთო, ღმერთო, ღმერთო, ოღონდ ლამაზი ვიყო და რასაც გინდა შეგისრულებ მეთქი, პლუს, მამაო ჩვენო. და ახლა იცით რას მივხვდი? ის პერიოდი, როცა ორგანიზმმა სილამაზის მაქსიმუმი გამოწურა უკვე განვლიე და ახლა ის-ღა დამრჩენია არსებული შევინარჩუნო. ანუ იმაზე ლამაზი ვიდრე ახლა ვარ, აღარასდროს ვიქნები, და უკეთეს შემთხვევაში, სიმეტრია მალე არ დამერღვევა.

ვორლდომეტერსის სტატისტიკით, საქართველოში საშუალო ასაკი 72 წელია. ანუ საშუალო ცხოვრების ზუსტად ნახევარი დამრჩა არასიმეტრიული სხეულით. პირველი ნახევარი სხეულის კონტროლს სწავლობ და მეორე ნახევარი უყურებ სხეულზე კონტროლი როგორ გენგრევა. სამაგიეროდ, ანალიტიკის უნარი მოიმატებს, ისიც სავარაუდოდ და ბევრი ბლაბლა, მაგრამ სხეულის სილამაზესთან დამშვიდობება მიჭირს.

დაბადების დღე გოგირდის აბანოში გადავიხადე მეგობრებთან ერთად. ტორტის ნაცვლად ალუბლის მურაბა გვქონდა, ღვინის მაგივრად – ჩაი. მეგობარს ვეუბნები რომ ტანზე ერთი ღერი თეთრი თმა ამომივიდა. თავზე კი არა, უკვე ტანზე. ამომივიდა და მერე გამიქრა. მე კიდევ თეთრი თმა ცხვირში გამომივიდაო. დიდხანს ვიცინოდით ერთმანეთზე. ასაკთან ერთად ინტერესებიც გვიქრება. მაგალითად, დალევა აღარ გვაინტერესებს, უფრო სპორტულები ვართ. სპორტულები რა, ჩავწვებით ხოლმე ცხელ აუზში და ერთმანეთს ვაქებთ: “რა ნაზი კანი გაქვს”, “გახდი ხო შენ?”

თორი, ნოე და გარეული მხეცი

ყველა საქართველოს მოქალაქეს აქვს უფლება იცოდეს რა იცის მასზე სახელმწიფომ. ეს ინფორმაცია ინდივიდუალურად საჯაროა და, თუნდაც, სამთავრობო საიტზე აიდი პირადობის დასკანირებით არის პროსპექტიული. მაგალითად, ჩემზე სახელმწიფოს ჰგონია, რომ ა) არ მყავს ძმა, რომელიც რეალურად ახლა გვერდზე მიზის და ქილიკობს რომ მემკვიდრეობა არ დარჩება; და ბ) მამაჩემი ჩემს გაჩენამდე მოკვდა, სანამ დედაჩემს შეხვდებოდა, დაბადებისას, სიკვდილი იგივე წელს უფიქსირდება როცა დაიბადა. ანუ უკვე მემკვიდრე ვარ. სახელმწიფო მაწოდებს, რომ მამაჩემი შავი ხვრელია და სახელმწიფო სტრუქტურაში მისი მუშაობის 50წლიანი სტაჟი არაფერს ნიშნავს, არჩევნებში კანდიდატს მკვდარი სული აძლევდა ხმას და მემკვიდრეც მკვდარმა გააჩინა. არა, მე არ მჯერა, რომ სახელმწიფო არ მიცნობს, საქმე ალბათ ინფორმაციის თავმოყრაშია.

ყველა თაობას თავისი სპეციფიკური ფობია გააჩნია, ჩემს თაობას კი მასონური რეჟიმის ეშინია ანუ ლავკრაფტის ურჩხულები, საწოლის ქვეშ დამალული ჩონჩხები მოითელა და ახლა კარიერისტი ხალხისგან მართულობის გვეშინია. ჩემი აზრით, ეს იგივეა რაც ნეო ღმერთის შიში, ზემდგომის შიში, რომელიც გვაკონტროლებს და საჭიროა ჩვენი ეგზოფილიური მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად. მაგრამ ვუძალიანდებით, მაღალი სიხშირის კომპიუტერებს ვყიდულობთ, ჩვენს IP მისამართებს რომ ვერ დაგვეწიონ ახლობლები მაინც, რომ არ გაიგონ სინამდვილეში სად დავდივართ, ვიდეო თვალებს და მიკროფონებს იზოლენტათი ვფარავთ ან დისკონექციას ვაწვებით, სუფთა ვებს ვერიდებით, პორნოს თორის ბრაუზერით ვუყურებთ, თან ისე, რომ ბრაუზერის ზომა არ შევცვალოთ და მანამდე ჯავასკრიფტი გვქონდეს ოფლაინ, არ ვუსმენთ მუსიკას ონლაინ, მხოლოდ გადმოწერის მერე, ისიც ანტივურულ დეტექტორებს თუ გაივლის, არ ვხსნით მეგობრებისგან გაზიარებულ ლინკებს სადაც ავტორიზაციის გავლაა საჭირო, ვაი და პაროლი დაინახონ, სხვადასხვა საიტებზე სხვადასხვა მეილებით ვრეგისტრირდებით და ა.შ.

და ჩვენ რეალურად გვეშინია, ოღონდ არა დემონი მედუზების, არამედ ბიბლიაც როგორც ჰორორი ლიტერატურა ისე მოვირგეთ. აიდი ბარათების აღების ფობია ანტი გლობალისტების წრეში. კონტროლიზაციის შიში, რომელიც მცირე შემთხვევაში მხეცის ნიშნის სიმბოლიკით იყო გამოხატული. ამის გამო სახელმწიფო უმნიშვნელო დათმობაზე წავიდა, აიდი პირადობის ბოლო სამი ციფრი 666 მოხმარებიდან ამოიღო და 665-დან 667-ზე გადახტა. ეს 667 მე შემხვდა. ანუ მხეცი მე უნდა ვყოფილიყავი, მაგრამ გადავრჩი, გავხდი ბლოგერი, ოფისის მენეჯერი. არა, ეშვი კი მაქვს, დამატებითი კბილი ამომივიდა ერთ ღრძილზე ორი, მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ ჩემს პრიორიტეტს ურბანული ცხოვრებისადმი, უფრო შინაური ცხოველი ვიქნებოდი, ვიდრე გარეული მხეცი. და ახლა როცა ვკითხულობ ჩემს მრავალავტორიან, ოფიციალურ ბიოგრაფიას, ცოტათი მწყინს კიდეც: რა მოსაწყენი 30 წელი გამივლია. აი, მხეცი რომ ვყოფილიყავი, ხომ ავიდოდი გრინვიჩზე ან მკვდარი ზღვის ნულოვან ზღვის დონეზე და სამყაროს შევაზანზარებდი. გამოვიდოდა ვინმე კეთილშობილი ნოე და სანათესაოს თუ სხვადასხვა ცხოველების რობოტებს პოსტ მეტროს მიწისქვეშაში შეაფარებდა. ნამდვილი რაინდები ქვეყნად არ დარჩნენო. მაგიტომ. მხეცი არ არსებობს და მისი ანტონიმიც არ იარსებებს თუ დონ კიხოტი არ გინდა. იტყოდა ნოე მიწისქვეშაში: მოდი დავიწყოთო თავიდან, სიგნალი ვაფრინოთო, – და თუ ვაი ფაი დაიჭერდა, ამოვიდოდნენ. და ვერ მიხვდებოდნენ, რომ ეს ჩემი ხრიკია, რომ ვაზი მოვაყვანინო, დავათვრო და გავაშიშვლო ისინი.

მოიპარე!

ერთი თეორიის თანახმად, თუ პირი ნივთებს ხშირად კარგავს, ეს შეიძლება ნიშნავდეს, რომ მოწყენილია, ავანტურა აკლია და პოტენციური მპოვნელების გაცნობა უნდა. ყოველ შემთხვევაში, ჩემმა ფსიქოლოგმა ასეთი რევიუ დაუტოვა ჩემს ინვალიდ კონცენტრაციას. გონებაში ეგრევე ყველა ნანახი ფილმის სცენა ამომიტივტივდა სადაც დაკარგული ნივთები ურთიერთობაში მედიატორია, რომანტიკული ტინდერია, სამეგობრო ჩატია, თუნდაც მტრად გადაკიდების შანსია. რაღაც წიგნიც მახსოვს ჩემნაირი დაბნეული გოგოს შესახებ, საფულე რომ დაკარგა და სიმპატიურმა მპოვნელმა დედამიწის გარშემო ამოგზაურა. ასეთი სცენარები ხომ ღარიბ და მარტოხელა გოგოებს სტიმულს გვაძლევს რომ კიდევ უფრო დაბნეულები ვიყოთ ან უბრალოდ ჩვენი დაბნეულობა თავგადასავალზე კონცენტრაციით ავხსნათ, ასე უფრო შინაარსიანია.

Anybooks-ის აპლიკაციით ახალი წიგნის კითხვა დავიწყე, რომელსაც “მოიპარე” ჰქვია. სადაც ორიგინალი ეს არის არაგამოვლენილი პლაგიატიზმი, ყოველი ლექსი კი გაზეთში წაკითხული სტატიით იწყება. ზოგადად, ყველა არტისტმა თუ მომხმარებელმა გავითავისეთ, რომ პოსტმოდერნიზმში ოქროს წესი მოქმედებს: თუ იდეას მოიპარავ ერთი პირისგან – არ არის ლეგალური, მაგრამ თუ მოიპარავ სხვადასხვა პირისგან – ლეგალურია. მწერალი რომ ვიყო, სიამოვნებით დავწერდი იმ უტოპიურ სამყაროზე, სადაც სუპერმარკეტიდან ტორტის მოპარვა ისჯება, მაგრამ ფქვილის, შაქრის და ნაღების სხვადასხვა სუპერმარკეტიდან აღება კანონიერია. ამ ბლოგისთვის მე მოვიპარე ქუჩაში ნანახიდან, ღრუბლების ფიგურებიდან, ტრამპის ტვიტებიდან და კიდევ ბევრი სხვა რესურსიდან. მაგრამ იქნებ იმიტომ ვკარგავ ნივთებს რომ ზედმეტად ბევრი მოვიპარე?

აზრიანი და უაზრო ბილიკები

ალბათ ვიღაცამ, თავის დროზე, მდინარეზე გადასასვლელად რომელიმე სარწეველა ხიდი მთიდან მთაზე რომ გასდო, ის ღამე ხიდზე მწოლიარემ გაათენა. გადაიფარებდა რამე ცხვრის ტყავის ადიალას, უყურებდა ნისლიან მთებსა და ვარსკვლავიან ცას, ხოლო თუ პირქვე გადაბრუნდებოდა, თვალწინ მდინარე ჩაუქროლებდა. დილით ცოლთან და წვრილშვილებთან წავიდოდა, დაჭრიდა ცხვრის ტყავის ადიალას, ორ ხეს შორის გადებდა და ჰამაკს ასე გამოიგონებდა. პრეჰამაკში ჩაყრიდა ამ წვრილშვილებს ერთიანად, ცოლი კი იდარდებდა რომ ადიალა აღარ აქვთ.

მე მძინებია მდინარის თავზე აჭარაში თამარასთან და მაქსისთან ერთად. სიცივე ძვლებში გვატანდა და არც მდინარის ხმაური გვაძინებდა. ეს მოხდა აჭარაში. ახლაც მახსოვს დილით გადაკრული თაფლის არყის გემო და საზაკუსკო ნიგოზი, ნერვები რომ მომილბო. ერთხელ ვუღალატე თამარას და კარავში სხვასთან ერთად დავრჩი. წვიმას კარავში რომ შევასწარი და კარს შიგნიდან ვლუქავდი, ქარიშხალი მიძალიანდებოდა და ელვა გაგვიფუჭდა. არც თვითონ კარავი ვარგოდა, წვიმას არ აჩერებდა და დილით გუბეში გავიღვიძე, ტივტივებდა ჩემი თმა და ტელეფონი. არც მეწყვილე მივარგოდა, რადგან თავისი კარვით კმაყოფილი იყო. მე კიდევ ნერვები მეშლებოდა: არა, კარგი კარავი წვეთსაც არ უნდა ატანდეს მეთქი. მაგრამ ისეთი კმაყოფილი იყო რომ არ დაიხრჩო. მე არ ვიცი როგორ უნდა გავხდე უპრეტენზიო. ეს მოხდა თრიალეთზე.

გუდამაყარი არ გინახავთ, თუ ფეხსაცმლით გივლიათ. მოკლედ, გუდამაყარში ვარ, სადღაც დევების გამოქვაბულში, აქაურ რაპუნცელებს სადაც გამოამწყვდევდნენ ხოლმე. შეუსწავლელი მღვიმეა, რადგან მაგნიტური ველია და ტექნიკა სათანადოდ ვერ მუშაობს. აქაურებს კი სჯერათ, რომ ვინც მიუახლოვდება, დაიწყევლება. მაგალითად, მე დაშვებისას ცალი ბათინკი გამძვრა. შიშველი ფეხით ჩამოვედი ქვებზე, ხევზე, ეკლებსა და ჭინჭრებზე. მარტო პირველი წუთი იყო მტკივნეული. ბოლო კილომეტრზე ბიჭებმა დახეული ბათინკიდან ქოში შემიკერეს. თავი მოლაშქრე კონკია მეგონა. დანარჩენი არაფერი მომეწონა გუ&მაყრიდან. საღამოს მკერავი ბიჭი ვიღაცა გოგოსთვის გიტარაზე უკრავდა: ვერაფრით ვიპოვნე მიწა, სადაც დამავიწყდებიო.

თამარას ალპური ზონა უყვარს, ნაყარ ქვებზე ძრომიალი და კამკამა ტბები, დღისით არეკლილ ღრუბლებში რომ იცურავებს და ღამით – არეკლილ ვარსკვლავებში. ტბას, ცალ მხარეს გადასაჩეხი კალთა რომ აქვს, როგორც ამ ფოტოზე, თამარამ ტობაზე რომ გადაიღო. მე კი ჭაობები მიყვარს, ნაყოფიერი ჭაობები. ტანსაცმლიანად რომ შევალ ერთმანეთზე გადახლართულ მცენარეებში, ისეთი ტბები, საიდანაც ხეები იზრდება. რუკაზე ვცდილობდი ასეთი ადგილები შემენახა და მერე თავად დამეზვერა. მარიამჯვარის ტბაა მეთქი ასეთი. თან ჩემი სისუსტეა, ინტერნეტში ფოტოსურათებით დაკმაყოფილება. მაგრამ მარიამჯვრის მხოლოდ ორიოდე ფოტო ვიპოვნე და დავინტრიგდი დაუკმაყოფილებლობისგან. დღედაღამე მარიამჯვარზე ვფიქრობდი. მოვიკიდე გუდა-ნაბადი და წავედი. თამარა გამომყვა. არასდროს მყვარებია ეს გოგო ასე ძალიან როგორც მაშინ. ეკლიან ტყეში ვიარეთ, მდინარის ხრეშზე ვიარეთ, ნაყიდი წყალი დაგვიმთავრდა და წყალს მიწიდან ვწუწნიდით. ტიპური კახური გვალვა იდგა. თამარას მაშინ პრობლემები ჰქონდა, მაგრამ სიარულმა საკმაოდ გაახალისა. კოღოებმა დაგვკბინეს, ჭაობი ვაპოზიორეთ და წამოვედით. უკანა გზაზე თამარამ ისევ მოიწყინა, ტელეფონიდან სახე არ ამოუღია. ნეტა, რამე ადგილი თუ არის მიწაზე, რომელიც პრობლემებს დაგვავიწყებსო.

ავდექი და ხევში სალაშქროდ მარტო წავედი, მთის ყველაზე მკვეთრ ბილიკს გავუყევი. გაწყდა. მიმიყვანა ჭინჭრებამდე და ეკლებამდე. სახემდე მწვდებოდნენ და ვერ ვიგერიებდი. დამესერა კანი და დამესუსხა. დაუსუსხიხართ ჭინჭარს ჭრილობაში? არშემდგარი კაქტუსი ხარ მეთქი, ეკლებს ვაჯავრებდი. ჭინჭრები და ეკლები რომ გადავიარე, რომელ ბილიკს გავყვე მეთქი და ისევ ყველაზე მკვეთრი ბილიკი ავირჩიე. გაწყდა. გადასაჩეხთან მიმიყვანა. ჩავბობღდი. დასუსხვისგან და შიშისგან ფეხების კანკალით. არწივებმა გადამიფრინეს და თავბრუ დამეხვა. როცა ჩავბობღდი რამდენიმე ბილიკი გამოჩნდა. მათ შორის შედარებით სუსტი ავირჩიე და სოფლამდე მიმიყვანა. ალბათ ძველად მებილიკეს პროფესია არსებობდა. დადიოდნენ წინ და უკან და მცდარ, უაზრო ბილიკებს ტკეპნიდნენ მეზობელ მტერს რომ გზა აბნეოდა. ბილიკები შუაში გაწყვეტილიყვნენ და მტერი დაეღალათ. ნამდვილ ბილიკს კი მხოლოდ ოჯახის წევრებს ეუბნებოდნენ. ან უბრალოდ ბოლთას სცემდნენ ყოველგვარი მიზეზგარეშე. ამიტომ ამდენი უაზრო ბილიკი გვაქვს.                                                                        

იგავი 99 ბატკანზე

ანუკის ლუთერანულ ტაძარში ლიტურგიის სინქრონული თარგმნა შესთავაზეს გერმანულიდან ქართულ ენაზე. ბევრი ვიმსჯელეთ თუ რამდენადაა საკმარისი მართლმადიდებლური ტაძრისთვის ეკლესიიდან განკვეთა თუ სხვა აღმსარებლობის ეპისკოპოსთან ერთად ფაქტობრივად ლიტურგიას აღავლენ. ვიმსჯელეთ მსგავსებებსა და განსხვავებებზეც. ჩემი აზრით, ქართულსა და გერმანულ ტაძარ შორის პირველი განსხვავება, რაც ზედაპირზევე გხვდება, კვირა დილის წირვის აღსრულების დროა, – ქართველები წირვაზე იმაზე ერთი საათით ადრე უნდა გამოვცხადდეთ, ვიდრე სამსახური გვეწყება სხვა კვირის დღეებში, ანუ ათზე არა და ცხრაზე. მაგრამ გერმანელები წირვას სამსახურის სასტარტო საათიდან ერთი საათის მერე ანუ 11-ზე იწყებენ. მენიშნა.

გვენიშნა ისიც, რომ გერმანული ღმერთი ტიპური კაცია, – იგავის თანახმად, 99 ბატკნის მიტოვება შეუძლია თუ ერთი დაკარგული ბატკნის საძიებლად წავა. ან რა მაგალითს აძლევს ამ 99 ბატკანს, რომლებსაც მწყემსის ყურადღება უნდათ და დამჯერად ძოვენ ბალახს, იწველებიან, ქოჩორს აკრიჭინებენ? დავფიქრდი და ეს ისტორია უკვე კინოა. არავის აინტერესებს მწყემსის პერსონაჟი, რომელიც 99 ბატკანთან დარჩება, რადგან თუ ერთ ბატკანს გაეკიდები, სათავგადასავლო სიუჟეტის პერსპექტივაა. ან რას ფიქრობდა ერთი ბატკანი რომელიც გაიქცა? სავარაუდოდ არაფერს, მწვანე ტრამალს გაყვა და ხრამში გადავარდა. მაგრამ იქნებ მწყემსის ყურადღების მოპყრობა უნდოდა? გამორჩეულად უყვარდეს მაინც იმ ღმერთს ეს ცალი ბატკანი, მაგრამ ღმერთისთვის ხომ ყველა ბატკანი ერთნაირია, სიყვარულის კუთხით თანასწორი. რა დაემართათ იმ 99 ბატკანს, რომლებიც მწყემსის გარეშე დარჩნენ? იქნება გაიფანტნენ, მგლებმა დაგლიჯეს, თავიდან ჯერ გარიყულა ბატკნები დაძიძგნეს და ღამეში მთელი ფარა გაწყვიტეს? ხომ ვამბობდი უკვე კინოა.

ამიტომ ლიტურგიის მერე წავედით ფაბრიკაში უგემური პროსეკოს დასალევად, ვინილების გასამიქსად და ცოლიან გერმანელ ბიჭუნებზე საოცნებოდ. იქნება ღმერთი გამოგვკიდებოდა, ჩემგან მარტო ლიტურგია გინდათო. იქნება ჩვენი ცოდვებიც ღმერთთან ფლირტია, პლატონური, ადამიანურ-ღვთიური? მიმოვიხედეთ და წირვაზე მყოფი მთელი 99 გერმანელი არ დაგვადგა ფაბრიკაში? ამ ქალაქში ხომ ვერსად გაიქცევი. და მაშინ მივხვდით რომ ურბანული პაბები ღმერთის მოფიქრებაა, გაქცეული ბატკნები რომ ერთად შეგვყაროს.